سهام مجازی راهی برای افزایش کارآیی مدیران و کارکنان
یکی از دغدغه‌های سهامداران و صاحبان بنگاه‌های بزرگ برطرف کردن یا کاهش تضاد منافع بین مدیران و صاحبان سرمایه است. این تضاد منافع گاه می‌تواند منجر به فعالیت‌های پرخطری شود که توسط مدیران صورت می‌گیرد.
مدیران می‌توانند با یک اقدام ساده مانند به تاخیر انداختن هزینه‌های تحقیقاتی یا تعمیرات اساسی، سود بنگاه را افزایش دهند اما از سوی دیگر آینده یک بنگاه را در محیط رقابتی به خطر اندازند. سهامداران برای تشویق مدیران دنبال شاخص‌هایی هستند که بتواند معیار گویایی از عملکرد آنها باشد تا براساس آن بتوانند پاداش مناسبی را به آنها اختصاص دهند. با خصوصی شدن بنگاه‌های دولتی و ضرورت کنارگذاری روش‌های ناکارآمد مدیریتی در بخش دولتی، اتصال حقوق و مزایای مدیران و کارکنان به عملکرد بنگاه‌ها می‌تواند به تقویت احساس تعلق سازمانی و تلاش بیشتر برای افزایش ثروت سهامداران منجر شود.
سود خالص و ارزش سهام دو شاخص مهم است که در طرح‌های پاداش برای ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی کشورها با اعطای اختیار خرید سهام یا سهام به کارکنان با قیمت‌های مناسب سعی می‌کنند منافع مدیران و کارکنان و سهامداران را همسو کنند؛ به‌طوری که مدیران و کارکنان نیز مانند سهامداران بیندیشند و خود را صاحب بنگاه بدانند. در شرکت‌های واگذار شده توسط دولت بخشی از سهام به کارکنان اختصاص می‌یابد اما میزان آن ترغیب‌کننده نیست و کارکنان می‌توانند با فروش آن از وضعیت سهامداری خارج شوند.
علاوه بر این اختصاص سهام جدید به کارکنان مستلزم سلب حق تقدم سهامداران کنونی است که عملا نشدنی است. در طرح سهام مجازی این مشکلات به راحتی قابل حل است. در چنین طرحی می‌توان براساس یک قرارداد تعریف شده بین کارکنان و شرکت تعداد و ارزش سهام مجازی قابل اعطا به کارکنان را مشخص کرد و متناسب با افزایش ارزش سهام متعلق به هر نفر، پاداش‌های نقدی پرداخت کرد. حسن اصلی سهام مجازی این است که علاوه‌بر متصل کردن منافع کارکنان و سهامداران، کارکنان همانند وضعیت واقعی سهامدار بودن، سهمی برای فروش در اختیار ندارند و همیشه به شکل سهامدار باقی می‌مانند.
از سوی دیگر برخلاف طرح‌های اختیار خرید یا خرید واقعی سهام، کارکنان نیازی به پرداخت وجه نقد ندارند و مشکل سلب حق تقدم سهامداران نیز برطرف می‌شود. حاصل پیاده‌سازی چنین طرح‌هایی در بنگاه‌های خصوصی، استفاده بهینه از منابع جهت افزایش ثروت سهامداران خواهد بود و می‌تواند به مصرف بهینه منابع اقتصادی کمک کند.
دکتر موسی بزرگ اصل – عضو جامعه حسابداران رسمی انگلستان
منبع : دنياي اقتصاد
