سه شیوه متفاوت برای محاسبه سود اوراق سلف نفتی
اوراق سلف ارزی نفتی در سه نماد عرضه و مورد معامله قرار خواهند گرفت که در هر یک از این سه نماد بر اساس نحوه معامله بر پایه دلار یا ریال، نرخ سود ریالی و ارزی متفاوتی خواهند داشت؛ نرخ سود این اوراق نسبت به نرخ سود سپرده‌گذاری‌های بلند مدت بانکی بالاتر ارزیابی می‌شود.
مدتی از زمان اعلام روش فروش اوراق سلف ارزی به عنوان جایگزینی توامان برای انتشار اوراق مشارکت ارزی و خرید و فروش مستقیم نفت خام در بورس می‌گذرد و در این مدت هنوز به شکل دقیق نحوه محاسبه سود این اوراق و بازخرید آن منتشر نشده است. فارس برای نخستین بار نحوه محاسبه سود این اوراق را در سه نماد و شیوه جداگانه منتشر می‌کند. این سه نماد همزمان اما به صورت مستقل از هم اجرایی خواهند شد.
بر اساس گفته مسوولان نفتی به احتمال زیاد در مرحله نخست ۵ میلیارد دلار اوراق سلف موازی نفتی منتشر و در بورس عرضه خواهد شد.
نماد اول: دلار بر مبنای دلار و سود ارزی ۱۰ تا ۱۵ درصدی
بر اساس این گزارش، نماد اول انتشار و معامله این اوراق به صورت ارزی (دلاری) و بر پایه دلار انجام خواهد شد. به این معنی که به عنوان مثال اگر قیمت امروز نفت ۱۰۰ دلار باشد، این اوراق به قیمت ۱۰۰ دلار پیش فروش خواهد شد. طی ۴ سال آینده اختیار فروش به خریدار به قیمت ۱۴۰ دلار به ازای هر بشکه نفت خام داده شده است. از این اختیار به عنوان Embedded put option یاد می‌شود به این معنا که اگر در سر رسید ۴ ساله قیمت نفت کمتر از ۱۴۰ دلار باشد خریدار حق دارد آن را به شرکت نفت بفروشد و شرکت نفت نیز موظف است به قیمت ۱۴۰ دلار این اوراق را از خریدار بخرد.
در برابر این کف قیمتی، یک سقف ۱۶۰ دلاری نیز وجود دارد که برای آن یک Embedded call option گذاشته شده است؛ به این معنا که اگر قیمت نفت در سر رسید چهار ساله به بیش از ۱۶۰ دلار رسید شرکت ملی نفت حق دارد این اوراق را از خریدار با قیمت ۱۶۰ دلار به ازای هر بشکه نفت بخرد.
بنابراین اگر کف ۱۴۰ دلاری قیمت را در نظر بگیریم، این اوراق سالی ۱۰ درصد سود ارزی خواهد داشت و در سقف ۱۶۰ دلاری قیمت نیز این اوراق سالانه ۱۵ درصد سود خواهد داشت.
این ابزار روی نماد دلاری لااقل سالانه ۱۰ درصد سود می‌دند و ظرفیت سود سالانه ۱۵ درصدی را نیز دارد که به قیمت نفت در زمان سررسید بستگی دارد. سود حاصل از نوسان قیمت نفت بین کف و سقف نیز متعلق به خریدار خواهد بود.
در سررسید خریدار می‌تواند هر یک از گزینه‌های تسویه نقدی یا تسویه فیزیکی و دریافت نفت را انتخاب کند. تسویه فیزیکی و تسویه نقدی تنها در سررسید چهار ساله ممکن است. برای تسویه فیزیکی و دریافت نفت نیز شرایطی قرار داده شده که یکی از آن شرایط خریداری محموله‌های Cargosize مثلا به اندازه یک میلیون بشکه است که ظرفیت یک نفتکش را شامل شود.
نماد دوم: ریال بر مبنای دلار و سود ناشی از تغییرات نرخ ارز علاوه بر سود نماد اول
در نماد دوم معاملات اوراق سلف نفتی باز هم مبنا دلار است اما معاملات با ریال انجام می‌شود؛ به این معنا که ارزش ریالی هر بشکه نفت بر مبنای قیمت آزاد دلار مورد محاسبه قرار می‌گیرد. به عنوان مثال خریدار هر بشکه نفت ۱۰۰ دلاری را با دلار ۱۳۰۰ تومانی، ۱۳۰.۰۰۰ هزار تومانی خریداری می‌کند و در زمان سررسید قیمت روز نفت یعنی مثلا نفت ۱۴۰ دلاری با قیمت روز دلار مورد محاسبه قرار می‌گیرد و به صورت ریالی به خریدار اوراق پرداخت می‌شود. در این روش به جز رشد حداقل ۱۰ درصدی قیمت بر پایه دلار، تغییرات نرخ دلار نسبت به ریال نیز می‌تواند به عنوان سود اضافه خریدار مورد محاسبه قرار بگیرد.
در این نماد و همچنین نماد سوم، بقیه شرایط از جمله نحوه تسویه و سقف و کف قیمت نفت دقیقا مشابه همان نماد اول است.
نماد سوم: ریال بر مبنای ریال و سود ۲۰ تا ۲۵ درصدی
بر اساس این گزارش، علاوه بر دو نماد پیشین، نماد سومی نیز وجود دارد که همه چیز در آن بر اساس ریال مورد محاسبه قرار می‌گیرد. در این نماد، سقف و کف سود ۱۰ و ۱۵ درصدی نماد دلاری، در نماد ریالی به ۲۰ و ۲۵ درصد افزایش می‌یابد.
در این روش خریدار، هر بشکه نفت را بر اساس قیمت نفت و دلار امروز مثلا ۱۳۰ هزار تومان خریداری خواهد کرد و در سررسید با فرض حداقل ۲۰ درصدی سود سالانه، در ۱/۸ ضرب و به خریدار بازگردانده خواهد شد. در این نماد این پتانسیل نیز وجود دارد که با رسیدن قیمت نفت به ۱۶۰ دلار، برای دریافت سود حداکثر ۲۵ درصدی، رقم خریداری شده در ۲ نیز ضرب شود که طبعا نوسان نرخ سود در میان این کف و سقف به قیمت روز نفت بستگی خواهد داشت.
بر اساس این گزارش، در حال حاضر آیین‌نامه‌های هر یک از این نمادها در حال نهایی شدن در بورس است و برخلاف بعضی اظهارنظرهای عجولانه و غیر کارشناسی به نظر می‌رسد سود این اوراق حتی با فرض عدم تغییر ارزش ریال نسبت به دلار نسبت به سود سپرده‌گذاری‌های بانکی بسیار بالاتر باشد.
به علاوه، انتشار و خرید این اوراق مزیت دیگری بر سپرده‌گذاری بانکی در اقتصاد ملی خواهد داشت مبنی بر اینکه نقدینگی کلان موجود در اقتصاد را مستقیما به سوی سرمایه‌گذاری در صنعت راهبردی نفت و گاز ایران خواهد برد و از اختصاص این نقدینگی توسط بانک‌ها به طرح‌های فاقد ارزیابی واقعی اقتصادی جلوگیری خواهد کرد.
در واقع انتشار این اوراق یک نوآوری برای تامین منابع لازم برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های اولویت دار صنعت نفت محسوب می‌شود. صنعت نفت ایران در طول سال‌های اخیر با کمبود شدید منابع برای سرمایه‌گذاری مواجه بوده است.
منبع: خبرگزاري فارس
