آيين‌نامه اجرايي انتشار اوراق مشاركت شركت‌هاي پذيرفته شده
هيئت وزيران در جلسه مورخ ۱۷/۴/۱۳۸۳ بنا به پيشنهاد وزارت‌خانه‌هاي صنايع و معادن، امور اقتصادي و دارايي، و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور و به استناد ماده (۲۲) ”قانون تنظيم بخشي از مقررات تسهيل نوسازي صنايع كشور و اصلاح ماده (۱۱۳) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران“ – مصوب ۱۳۸۲ – آیین‌نامه اجرایی ماده (۱۷) قانون مزبور را به‌شرح زير تصويب نمود:
“آيين‌نامة اجرايي مادة (۱۷) قانون تنظيم بخشي از مقررات تسهيل نوسازي صنايع كشور و اصلاح مادة (۱۱۳) قانون برنامة سوم توسعة اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران”
فصل اول – كليـات
مادة ۱ – در اين آيين‌نامه اصطلاحات زير در معاني مشروح به كار رفته است:
الف) بورس: سازمان كارگزاران بورس اوراق بهادار تهران.
ب) هیئت پذيرش: هیئت پذيرش بورس اوراق بهادار تهران.
ج) طرح نوسازي و توسعة شركت: طرح یا پروژة جديد يا مُكمل كه اجراي آن به لحاظ فني، مالي و اقتصادي توجيه‌پذير باشد.
د) اوراق مشاركت: اوراق بهادار با نامي كه با مجوز ”بورس“ به قيمت اسمي مشخص براي مدت معين جهت تامين بخشي از منابع مالي مورد نياز طرح‌هاي نوسازي و توسعة شركت‌هاي پذيرفته‌شده در ”بورس“ منتشر مي‌شود. اين اوراق بدون تضمين دولت و بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران انتشار مي‌يابند.
هـ) اوراق مشاركت قابل‌تبديل به سهام: آن گروه از ”اوراق مشاركت“ ”ناشر“ است كه در سررسيد نهايي و يا قبل از آن قابل تبديل به سهام همان شركت ”ناشر“ باشد.
و) اميدنامه: سندي است كه اهداف، نرخ بازدة مورد انتظار،، شرايط و نحوة تبديل اوراق به سهام (در صورت لزوم) و ساير جزييات مربوط به ”طرح توسعه و نوسازي شركت“ را شرح مي‌دهد، و تصويري از آيندة سرمايه‌گذاري براي تصميم‌گيري در اختيار سرمايه‌گذاران (خريداران ”اوراق مشاركت“) قرار مي‌دهد. اين سند قبل از انتشار عمومي بايد به تأييد ”امين،“ ”حسابرس“ و ”بورس“ برسد.
ز) ناشر: شركت پذيرفته‌شده در ”بورس“ است كه به موجب اين آيين‌نامه مجاز به انتشار ”اوراق مشاركت“ مي‌باشد.
ح) امين: بانك، مؤسسة بيمه، يا هر شخصيت حقوقي مورد تاييد ”بورس“ كه از طرف ”ناشر“ انتخاب مي‌شود تا در راستاي حفظ منافع دارندگان ”اوراق مشاركت“ به ترتيبي كه در اين آيين‌نامه مقرر است، وظايف محوله را انجام دهد. ”امين“ و ”ضامن“ مي‌توانند داراي شخصيت حقوقي واحد باشند.
ط) عامل: شخصيت حقوقي‌اي كه از طرف ”ناشر“ تعيين مي‌شود تا نسبت به عرضة اولية اوراق از طريق ”بورس،“ پرداخت سود علي‌الحساب و قطعي، بازپرداخت اصل مبلغ ”اوراق مشاركت“ در سررسيد، كسر و پرداخت ماليات‌هاي مربوطه و ساير امور اجرايي مرتبط با انتشار اقدام كند. ”عامل“ و ”ناشر“ مي‌توانند داراي شخصيت حقوقي واحد باشند.
ي) ضامن: شخصيت حقوقي‌اي كه بازپرداخت سود علي‌الحساب، اصل مبلغ ”اوراق مشاركت“ يا بخشي از اين وجوه و خريد ”اوراق مشاركت“ منتشر شده را كه در عرضة عمومي به فروش نرسيده است، تضمين مي‌كند. ”ضامن“ با پيشنهاد ”ناشر“ و تأييد ”امين“ تعيين مي‌شود. وجود ”ضامن“ به اختيار ”ناشر“ است كه ضروري است در اميدنامه قيد شود.
ك) حسابرس: مؤسسات حسابرسی عضو جامعة حسابداران رسمی ایران که امكان‌سنجي فني، اقتصادي، و مالي ”طرح نوسازي و توسعة شركت“ را تأييد مي‌كند و گزارش پيشرفت كار، نرخ بازده، و ديگر اطلاعات مالي طرح سرمايه‌گذاري را به اطلاع دارندگان ”اوراق مشاركت“ مي‌رساند. حسابرس مي‌تواند در عين‌حال ”حسابرس“ شركت ”ناشر“ هم باشد.
مادة ۲- آن دسته از شركت‌هاي سرمايه‌گذاري كه هدف بنگاه‌داري و مديريت شركت‌هاي سرمايه‌پذير را دنبال نمي‌كنند و صرفاً به خريدوفروش سهام و ساير اوراق بهادار با هدف كسب سود اشتغال دارند، مجاز به انتشار ”اوراق مشاركت“ نمي‌باشند.
مادة ۳- پس از دريافت مجوز انتشار اوراق و امضاي قراردادهاي عامليت، حسابرسي، ضمانت (در صورت وجود)، و امانت با طرف‌هاي مربوط، و انتشار اوراق و گردآوري وجوه، ”ناشر،“ ”عامل،“ ”حسابرس،“ ”ضامن“ (در صورت وجود) و ”امين“ كلية آثار و تعهدات ناشي از مقررات اين آيين‌نامه و قراردادهاي في‌مابين را به طور كامل پذيرفته، و نسبت به اجراي آن‌ها متعهد مي‌باشند.
فصل دوم – ويژگي‌هاي ”اوراق مشاركت“
مادة ۴– شركت‌هاي پذيرفته‌شده در ”بورس،“ طبق مقررات اين آيين‌نامه و به منظور تامين قسمتي از منابع مالي مورد نياز ”طرح‌هاي نوسازي و توسعه شركت“ مجاز به انتشار ”اوراق مشاركت“ و عرضة آن از طريق ”بورس“ هستند.
تبصره: ”ناشر“ اوراق مي‌تواند ”اوراق مشاركت“ را براي يك يا چند ”طرح نوسازي و توسعه“ منتشر كند.
مادة ۵– دارندگان ”اوراق مشاركت“ به نسبت قيمت اسمي و در طي مدت زمان مشاركت در مجموعة منافع حاصل از اجراي طرح‌هاي مربوط سهيم خواهند بود.
مادة ۶– هر ورقه مشاركت نشان‌دهندة قدرالسهم دارندة آن در موضوع مشاركت است. با عرضه ”اوراق مشاركت“ رابطه وكيل و موكل بين ”ناشر“ و خريدار اوراق برقرار مي‌شود. ”ناشر“ با اجازه ”امين،“ به وكالت از طرف خريداران اوراق مي‌تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق جهت اجراي طرح و خريدوفروش هرگونه كالا، خدمت و دارايي مربوط به طرح اقدام نمايد. انتقال اوراق به مالكان جديد، به اختيار تفويضي تحت عنوان وكالت خدشه وارد نمي‌كند، و اين رابطه تا سررسيد اوراق بين ”ناشر“ و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است.
مادة ۷ – عرضة اوليه و دادوستد ثانوية ”اوراق مشاركت“ فقط از طريق ”بورس“امكان‌پذير است. اين اوراق بدون تضمين دولت و بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران انتشار مي‌يابند.
مادة ۸ – سهم‌الشركة ”ناشر“ در طرح بايد به تشخيص ”هیئت پذيرش“ و حداقل ۵۰% كل سرمايه‌گذاري ريالي پروژه باشد.
مادة ۹– ارزش ”اوراق مشاركت“ قابل انتشار براي شركت‌هاي پذيرفته‌شده در ”بورس“ به تشخيص ”هیئت پذيرش“ و حد اكثر تا ۷۰% ارزش ويژة هر شركت مجاز است.
مادة ۱۰– میزان اوراق مشارکت قابل انتشار موضوع مادة (۱۷) قانون در هر سال، در ابتدای هر سال توسط شورای پول و اعتبار تعیین و به “بورس” اعلام می‌گردد.
مادة ۱۱– تاريخ، مراحل انتشار، ارزش اسمي، نرخ سود علي‌الحساب و ساير شرايط انتشار ”اوراق مشاركت“ به پيشنهاد ”ناشر“ و با موافقت ”بورس،“ و با حفظ شرايط رقابتي بازار سرمايه، تعيين مي‌شود.
مادة ۱۲– مصرف وجوه حاصل از واگذاري ”اوراق مشاركت“ در غير اجراي طرح‌هاي مربوط جايز نيست.
مادة ۱۳- ”ناشر“ مي‌تواند ”اوراق مشاركت“ قابل‌تبديل به سهام همان شركت ”ناشر“ را منتشر كند. نحوة تبديل ورقة مشاركت به سهام در اميدنامه مشخص خواهد شد. در صورت انتشار ”اوراق مشاركت“ قابل تبديل به سهام، ”ناشر“ موظف است ترتيبي اتخاد كند كه به ميزان ”اوراق مشاركت“ قابل‌تبديل، اختيار افزايش سرمايه و تبديل، دردسترس باشد.
تبصره: مابه‌التفاوت سود قطعي و سود علي‌الحساب نيز مي‌تواند قابل تبديل به سهام باشد.
مادة ۱۴– هزينه‌هاي انتشار ”اوراق مشاركت“ و سودهاي پرداختي به سرمايه‌گذاران، جزء هزينه‌هاي قابل‌قبول حساب مالياتي براي ”ناشر“ است.
فصل سوم – ويژگي‌هاي ”ناشر“
مادة ۱۵ – انتشار اوراق مشارکت منوط به آن است که حداقل دو سال از تاريخ پذيرش شركت در ”بورس“ گذشته باشد.
مادة ۱۶- شركت بايد حداقل در دو دوره مالي پيش از تقاضاي انتشار ”اوراق مشاركت“ سودآور بوده و به تشخيص ”بورس“ امكان سودآوري آن در آينده وجود داشته باشد و زيان انباشته نداشته باشد.
مادة ۱۷ – صورت‌هاي مالي شركت طي دو دورة مالي پيش از تقاضاي انتشار ”اوراق مشاركت“ بايد به تصويب مجمع عمومي آن شركت رسيده باشد، و سوابق گزارش‌دهي و شفافيت حساب‌هاي شركت به تأييد ”بورس“ برسد.
فصل چهارم – مراحل انتشار و پذيرش ”اوراق مشاركت“
مادة ۱۸ – متقاضي انتشار ”اوراق مشاركت،“ بايد فرم‌هاي تهيه شده توسط ”بورس“ را به همراه گزارش امكان‌سنجي فني، اقتصادي و مالي ”طرح‌هاي نوسازي و توسعة شركت،“ تأييد شده از سوي ”حسابرس“ و اعلام قبولي ”عامل،“ ”ضامن“ (در صورت وجود)، ”امين“ و ”حسابرس“ به ”بورس“ تحويل دهد. اسناد يادشده همراه با اظهارنظر ”بورس“ حداكثر ظرف يك‌ماه براي ”هيئت پذيرش“ ارسال مي‌شود.
مادة ۱۹ – ”هیئت پذيرش“ با بررسي مدارك دريافتي، و انجام بررسي‌ها و تحليل‌هاي لازم، بايد ظرف حداكثر يك‌ماه پس از دريافت گزارش ”بورس،“ مجوز صدور را صادر نمايد؛ يا دلايل مستند عدم اعطاي مجوز صدور را اعلام كند.
فصل پنجم – بازار ثانويه و وظايف ”بورس“
مادة ۲۰– ”هیئت پذيرش“ با تحليل وضعيت شركت و ”طرح نوسازي و توسعه“ و بررسي ميزان و كيفيت وثايق و تضمین‌های ”ناشر،“ تا حد ممكن از اجراي موفق طرح، بازپرداخت سود و اصل ”اوراق مشاركت“ اطمينان حاصل خواهد كرد.
مادة ۲۱ – ”بورس“ موظف است با طراحي نظام معاملات مناسب، اختصاص تابلوهاي جداگانه و تجهيز واحدهاي پذيرش و نظارت خود، امكان انجام معاملات ”اوراق مشاركت“ و تبديل اوراق به سهام را به روشي مناسب فراهم كند.
فصل ششم – وظايف ”ناشر“
مادة ۲۲- ”ناشر“ موظف است بازپرداخت اصل و سودهاي علي‌الحساب و قطعي را در سررسيدهاي مقرر تعهد كند و وثايق لازم را براي تضمين بازپرداخت اصل و سودهاي متعلق به اوراق، در صورت وجود”ضامن“ در اختيار وي و در غير اين صورت در اختيار ”امين“ قرار دهد.
مادة ۲۳– ”ناشر“ موظف است طبق تعهدات انجام شده، وجوه لازم را جهت پرداخت سود و اصل ”اوراق مشاركت،“ در سررسيدهاي تعيين‌شده تامين نماید و براي پرداخت در اختيار ”عامل“ قرار دهد. هرگونه تأخير در تامين منابع فوق، مشمول پرداخت وجه التزام تأخير تامين منابع به ميزان مقرر در قرارداد عامليت خواهد شد.
مادة ۲۴– ”ناشر“ موظف است قبل از عرضة اوراق، سيستم حسابداري استاندارد مورد تأیید سازمان حسابرسی را به‌طور جداگانه و مستقل از ساير عمليات و فعاليت‌هاي خويش، مستقر و اجرا نماید.
مادة ۲۵– ”ناشر“ موظف است حق‌الزحمة انجام خدمات ”امين،“ ”حسابرس،“ ”عامل“ و ”ضامن“ (در صورت وجود) را، به‌ترتيب مقرر در قراردادهاي منعقدشده پرداخت نمايد.
مادة ۲۶ – ”ناشر“ موظف است اطلاعيه‌هاي حاوي گزارش وضعيت مالي و عملكرد اجرايي طرح را، در فرم‌هاي تعيين‌شده توسط ”بورس“ كه به تأييد ”حسابرس“ مي‌رسد، در مقاطعي كه ”بورس“ تعيين مي‌كند و حداكثر هر شش ماه يك بار، به ”بورس“ تسليم كند و همزمان از طريق سايت شركت و يا از طريق روزنامه‌هاي كثيرالانتشار به اطلاع عموم سرمايه‌گذاران برساند.
مادة ۲۷ – ”ناشر“ موظف است پس از اخذ مجوز انتشار ”اوراق مشاركت،“ نسبت به تهيه و تحويل اميدنامه مورد تاييد ”بورس،“ ”حسابرس“ و ”امين“ اقدام نمايد.
مادة ۲۸ – ”ناشر“ موظف است، براي انتشار ”اوراق مشاركت“ يا اعطاي هرگونه امتياز از قبيل اختيار تبديل ”اوراق مشاركت“ به سهام، مصوبه مجمع عمومي سهامداران را اخذ نمايد.
مادة ۲۹ – ”ناشر“ موظف است، به‌منظور بررسي طرح از سوي ”بورس“ حداقل گزارش‌هاي حسابرسي سه دورة مالي پيش از تقاضاي انتشار ”اوراق مشاركت“ را به ”بورس“ ارائه نمايد.
فصل هفتم – وظايف ”ضامن“
مادة ۳۰ – ”ضامن“ ملزم به خريد ”اوراق مشاركتي“ است كه در عرضة عمومي به فروش نرفته است. الزام وي محدود به سقفي است كه در قرارداد ”ضامن“ با ”ناشر“ درج شده است.
مادة ۳۱ – در صورت عدم ايفاي تعهدات در سررسيدهاي مقرر توسط ”ناشر“ يا ”عامل،“ ”ضامن“ مكلف است با نظارت ”امين“ از محل وثايق و تضمین‌های نزد خود و براساس ترتيبات مقرر در قراردادهاي في‌مابين اقدام به ايفاي تعهدات نمايد.
تبصره: در صورت عدم وجود ”ضامن“ وظيفة فوق بر عهدة ”امين“ خواهد بود.
فصل هشتم – وظايف ”امين“
مادة ۳۲– در صورت فروش ”اوراق مشاركت“ منتشرشده از طريق ”بورس“ در مدت مقرر و يا با دوبار تمديد مهلت عرضه كه در مجموع حداكثر به مدت ۲۰ روز كاري است، مجوز برداشت وجوه جمع‌آوري‌شده توسط ”ناشر،“ از سوي ”امين“ صادر خواهد شد.
مادة ۳۳– در صورتي كه ميزان ”اوراق مشاركت“ خريداري شده توسط عموم در مدت ياد شده مندرج در مادة (۳۲)، به علاوة ميزان خريد تعهد شده توسط ”ضامن،“ كمتر از ميزان اوراق منتشر شده باشد، ”عامل“ موظف است تحت نظارت ”امين،“ حد اكثر طي ۲۰ روز كاري نسبت به استرداد وجوه صاحبان ”اوراق مشاركت“ اقدام كند.
مادة ۳۴– كلية وجوه در عرضة اوليه به حسابي واريز مي‌شود كه تحت نظارت ”امين“ است.
مادة ۳۵ – ”امين“ مكلف است، پس از حصول اطمينان از وجود قرارداد بين ”ناشر“ و ”عامل،“ ”ناشر“ و ”حسابرس،“ ”ناشر“ و ”ضامن“ (در صورت وجود) و اطمينان از رعايت مقررات و ضوابط حاكم بر معاملات ”اوراق مشاركت“ نسبت به امضاي قرارداد با ”ناشر“ اقدام كند.
تبصرة ۱: درصورتي‌كه ”ناشر“ و ”عامل“ شخصيت حقوقي واحد باشند، نيازي به قرارداد عامليت نخواهد بود.
تبصرة ۲: درصورتي‌كه ”امين“ و ”ضامن“ شخصيت حقوقي واحد باشند، نيازي به قرارداد ضمانت نخواهد بود.
فصل نهم – وظايف ”عامل“
مادة ۳۶– ”عامل،“ ”اوراق مشاركت“ را براي عرضة اوليه در ”بورس“ ارائه مي‌كند و سودهاي علي‌الحساب و قطعي اوراق در مقاطع تعيين‌شده را با رعايت قوانين و مقررات مربوط پرداخت مي‌كند. كسر و پرداخت ماليات‌هاي مربوطه و ساير امور اجرايي از وظايف ”عامل“ است. ”عامل،“ رابط بين ”ناشر“ و ”بورس“ است و حساب‌هاي مربوط به انتشار را طبق استاندارد تعيين‌شده و به‌شكل مستقل نگاهداري مي‌كند و در فواصل زماني تعيين‌شده انتشار مي‌دهد.
فصل دهم – وظايف حسابرس
مادة ۳۷- امكان‌سنجي فني، اقتصادي و مالي ”طرح نوسازي و توسعة شركت،“ بايد به تأييد ”حسابرس“ برسد.
مادة ۳۸ – ”حسابرس“ موظف است به حساب‌های مستقل و صورت‌هاي مالي طرح، گزارش پيشرفت‌كار، نرخ بازده و ديگر اطلاعات مالي طرح سرمايه‌گذاري رسيدگي و نسبت به آن‌ها اظهارنظر كند و نسخه‌اي از اظهارنظر خود را براي ”امين“ و ”بورس“ ارسال كند.
مادة ۳۹ – ”حسابرس“ موظف است در صورت مشاهدة هرگونه تخلف، از جمله مصرف وجوه حاصل از واگذاري ”اوراق مشاركت“ در امور غيرمرتبط با طرح سرمايه‌گذاري، موارد خلاف را به اطلاع ”امين“ و ”بورس“ برساند.
مادة ۴۰ – سازمان بورس اوراق بهادار مکلف است در پایان هر سال گزارش عملکرد مادة (۱۷) قانون یادشده را برای اطلاع عموم منتشر نماید.
