هنر حسابرسي داخلي
با توجه به اينكه ما در قرن بيست و يكم به سر مي‌بريم و از پيامدهاي اين قرن، امكان‌پذير بودن تصور هر نوع تغييري در اذهان است، اين سوال مطرح مي‌شود كه پس از تغييرات مربوط به حسابداري و حسابرسي كجا هستند؟ در مقايسه با گذشته، سازمان‌هاي امروزي آگاه‌تر از پيش به حياتشان ادامه مي‌دهند و فعاليت‌هايشان را بيشتر به صورت غيرمتمركز اداره مي‌كنند، از اين رو مديران ارشد دورادور به نظارت و كنترل فعاليت‌هاي روزانه سازمان مي‌پردازند.
.
با توجه به اين شرايط، حسابرسي داخلي از درجه اهميت بسيار بالايي برخوردار شده است. در ادامه اين مقاله برآنيم تا به ۹ هنر حسابرسان داخلي مدرن امروزي بپردازيم:
.
۱- نگهبان واقعي
حسابرس داخلي بايد درباره مسووليت‌هاي حرفه‌اي خود، عضوي مستقل براي كميته حسابرسي باشد. او بايد نگهباني باشد كه همواره چشم سومي نيز در پشت سرش وجود دارد تا به آن وسيله كميته حسابرسي را از هرگونه تقلب و تهديد مالي پشتيباني كند. حسابرسان داخلي مي‌توانند همواره اطلاعاتي را براي كميته حسابرسي گردآوري كنند و به منظور بهره‌مندسازي سازمان، همان اطلاعات را به طور مستمر به مديريت نيز ارسال كنند. بهره‌مندي از تكنولوژي‌هاي پيشرفته‌اي چون ايميل و اينترنت، ارسال پيام‌هاي هدفمند را به حسابرسان ميسر مي‌سازد. يك حسابرس داخلي بايد تا جايي كه از لحاظ حرفه‌اي امكان‌پذير است، محيطي عاري از تقلب را براي سازمان فراهم كند.
.
۲- ملاقات‌هاي ناگهاني
در گذشته حسابرسي‌هاي داخلي تنها به كنترل ادواري اسناد حسابداري، اثبات صورت‌مغايرات بانكي، مرور صورتحساب‌ها و مواردي از اين قبيل محدود مي‌شد. اين در حالي است كه امروزه يك حسابرسي داخلي اثربخش بايد به صورت اتفاقي انجام گيرد. حسابرس داخلي بايد سرزده و بدون اطلاع قبلي از محل كار كميته حسابرسي بازديد كند. بر اساس خصيصه انساني هنگامي كه كارمندان با خود مي‌انديشند كه ممكن است در هر زماني حسابرس داخلي براي كنترل نحوه كاركردشان به آنها رجوع كند، ايده ارتكاب اشتباه و تقلب به حداقل خود مي‌رسد. يادآوري اين نكته حائز اهميت است كه بشر امروزي با ذكاوت‌تر از پيش است، از اين رو براي افرادي كه به امور كسب و كار مي‌پردازند، طراحي و پياده‌سازي كنترل‌هاي قوي و مستمر براي جلوگيري از خلاف‌كاري‌ها و مسائل مربوط به آن، به امري مهم مبدل شده است.
.
۳- آرامش خاطري براي مديران
حضور حسابرسان داخلي منجر به ارتقاي سطح رضايت سازماني مي‌شود. آرامش ذهني، فوق‌العاده‌ترين جنبه‌اي است كه متاسفانه در دنياي مدرن امروزي به ورطه فراموشي سپرده شده است.
.
۴- تهديدات رايانه‌اي و اينترنتي و كنترل‌هاي داخلي
در قرن بيست و يكم، ورود به دنياي تجاري تنها با يك كليك ساده بر روي نام وب‌سايت شركت‌ها ميسر شده است. امروزه راه‌اندازي و تداوم بخشيدن به هر كسب و كاري نيازمند به كارگيري رايانه و تسهيلات اينترنتي است. در حال حاضر اغلب شركت‌ها از نرم‌افزارهاي حسابداري متعددي براي انجام امور مربوط به حسابداري استفاده مي‌كنند. بدون وجود اين نرم‌افزارها، ادامه حياتِ شركت‌ها به ويژه در كشورهايي كه قوانين و مقررات متعددي براي واحدهاي تجاري وضع شده است و عدم رعايت آنها، پيامدهاي سنگيني به بار مي‌آورد، بسيار دشوار است.
.
در دنياي امروزي از باسكول گرفته تا شمارش وجوه نقد، ما شاهد استفاده از نرم‌افزارها و سخت‌افزارهاي متعددي هستيم. از آنجا كه نقش و حضور نيروي انساني در اين سخت‌افزارها و نرم‌افزارها بسيار اندك است، گاهي اوقات اين سوال در اذهان مطرح مي‌شود كه نقش و جايگاه ما در چنين دنيايي كجاست. استفاده از اين نرم‌افزارها و سخت‌افزارها، مستعد تقلب و تحريف هستند. از اين رو انتظار مي‌رود بارها شاهد برخوردهايي از اين قبيل باشيم كه شخصي به بانك مراجعه كند و از يكي از كارمندان درباره شرح كار اعتبار اينترنتي حسابش سوالي را مطرح كند و كارمند در پاسخ سوال وي بگويد: «آقا/ خانم محترم، همه چيز در اين‌جا توسط نرم‌افزار انجام مي‌شود و من از نحوه كار آن بي‌اطلاع هستم. براي پاسخ سوالتان به مديرم مراجعه كنيد».
.
وظيفه حسابرسان داخلي تنها حسابرسي داخلي سازمان نيست، بلكه آنها وظيفه حفاظت از تقلب‌هاي برون‌سازماني عليه شركت را نيز تا حدي كه در توانشان است، عهده‌دار هستند. شكست، ناكامي و بحران از جمله عواملي هستند كه مي‌توانند فرصت‌هايي باورنكردني براي ارتكاب تقلب فراهم سازند، به گونه‌اي كه بتوان به راحتي اين تقلب را استتار كرد، طوري كه افراد در دامي بيفتند كه هر آن‌چه را كه مشاهده مي‌كنند، باور كنند. بنابراين در چنين شرايطي، حسابرسان داخلي نبايد در اين دام گرفتار شوند كه تنها آن‌چه را كه مشاهده مي‌كنند، باور كنند، بلكه آنها بايد برآوردي از هرگونه احتمالات را انجام دهند و ترديد حرفه‌اي را فراموش نكنند.
.
۵- دامنه نامحدود
حسابرسان داخلي همواره اين سوال را مطرح مي‌كنند كه دامنه وظايف كاري آنها تا كجاست. در پاسخ بايد مطرح كرد كه به طور كلي بايد به آنها محدوديتي نامحدود در سازمان اعطا كرد تا به آن وسيله بتوانند ايده‌ها و بهبودهاي متعددي را براي واحد تجاري پيشنهاد و ارائه كنند. واضح است كه اگر ما ذهنمان را محدود به يك شي خاص كنيم، آن‌گاه از لحاظ فيزيولوژيكي نمي‌توانيم به جنبه‌هاي ديگري كه ممكن است براي سازمان بسيار حائز اهميت و مطلوب باشد، بپردازيم. به همين ترتيب زماني كه محدوديتي بر يك حسابرس داخلي اعمال مي‌شود، آن‌گاه فكر وي تنها به ميزان حقوقي كه از بابت كار حسابرسي‌اش دريافت خواهد كرد، معطوف مي‌شود.
.
۶- نشت درآمدها و كنترل هزينه‌ها
يكي ديگر از مهم‌ترين وظايفي كه يك شركت آينده‌نگر همواره از حسابرس داخلي‌اش انتظار دارد، چگونگي كاهش هزينه‌ها و يافتن آنكه آيا نشت درآمدي وجود دارد يا خير، است. در صورتي كه حسابرس داخلي، كارش را با شور و اشتياق انجام دهد، شركت به نتيجه مناسبي دست خواهد يافت. شناسايي نشت درآمدها و كنترل هزينه‌ها، هنري است كه در نتيجه ذهني باز و بدون اعمال كوچك‌ترين محدوديتي به حسابرس داخلي به وقوع خواهد پيوست. سازمان‌ها بايد حسابرسان سالمي را انتخاب كنند كه به طور مستمر بتوانند نشت درآمدها را شناسايي و به كنترل كردن هزينه‌ها بپردازند.
.
۷- پيشنهادها و ايده‌هاي بديل
در اذهان عمومي اغلب چنين تفكري غالب است كه كار حسابرسان داخلي پس از تاييد امور مربوط به حسابداري مالي و ثبت‌هاي مربوط بدان، به پايان مي‌رسد، اما واقعيت فراتر از اين موضوع است. در واقع اين امور تنها ده درصد از انتظاراتي كه از آنها مي‌رود را پوشش مي‌دهد. در واقع يك حسابرس داخلي بايد به جنبه‌هاي متعدد ديگري از قبيل برنامه‌ريزي ماليات بر درآمد، امور مربوط به ماليات غيرمستقيم، سيستم‌هاي نظارت، توسعه عمليات توليد و مواردي از اين قبيل نيز بپردازد. بارها و بارها مشاهده شده است كه سازمان‌ها نتوانسته‌اند از منابع خود به شيوه‌اي صحيح و در راستاي بيشينه كردن منافعشان استفاده كنند. مي‌توان انتظار داشت كه اين وظيفه نيز توسط حسابرسان برجسته‌تر و پررنگ‌تر شود.
.
۸- نگهبان مالي
نگرش حسابرسان داخلي بايد همانند نگهباني كردن از واحد تجاري و ايجاد آرامش ذهني براي مديريت باشد تا آنها با آرامش خاطر بيشتري بتوانند به توسعه كسب و كارشان و يا ايجاد كسب و كار جديد بپردازند. همه كاربردها و بهبودهاي تكنولوژيكي در بخش مالي، پرشي از روي خطرها و تقلب‌ها را در بر دارد كه اين امر نيز توسط حسابرسان داخلي ميسر مي‌شود.
.
۹- پايان حسابرسي داخلي
بر اساس تحقيقات صورت گرفته، اين موضوع كه نود و پنج درصد حسابرسان داخلي كارشان را با گزارشي خاتمه مي‌دهند كه مشخص نيست آيا توسط مديريت مطالعه و بررسي مي‌شود يا خير، تاسف‌برانگيز است. زماني كه دستاوردهاي حسابرسان داخلي با شكست مواجه مي‌شود، در نتيجه اين امر، كل سيستم شكست مي‌خورد. يك حسابرسي داخلي اثربخش، درخصوص نكات مطرح شده به مديريت و اجراي تصميمات و روش‌هاي صحيح و به‌هنگام بايد همچون شيشه، شفاف و واضح باشد. آن دسته از شركت‌هايي كه در پي بهره‌مندي از حضور حسابرسان داخلي‌شان هستند، بايد گزارش‌های آنها را عميقا مورد مطالعه قرار داده و براي دستيابي به منافع سازماني با آنها همكاري كنند. در نهايت آنكه، به نظر مي‌رسد به منظور بيشينه كردن منافع سازماني، در پايان هر حسابرسي داخلي، بايد ترتيب جلسه‌اي فوري داده شود و در آن جلسه يافته‌هاي حسابرس داخلي به تفصيل مورد بحث و بررسي قرار گيرد و تصميم فوري در خصوص آن اتخاذ شود.
.
فاطمه دادبه- هانيه بيرامي
منبع: www.calclubindia.comBy S، Selvakumar
منبع : دنياي اقتصاد
.
