کار مفید کارمندان کمتر از ۲۰ دقیقه می شود
نمایندگان مجلس شورای اسلامی با اولویت دار شدن لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری که مربوط به کاهش ساعات کاری ادارات به ۴۰ ساعت و ۲ روز تعطیلی در هر هفته است،موافقت کردند.
در جلسه علنی روز دوشنبه مجلس شورای اسلامی، لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری در دستور کار قرار گرفت و با ۱۲۶ رای موافق، ۶۰ رای مخالف و ۴ رای ممتنع از ۲۰۳ نماینده حاضر در مجلس اولویت دار شدن این لایحه به تصویب رسید. با این وضعیت متوسط بهره وری و ساعات مفید کار کارمندان در کشور بیش از گذشته کاهش پیدا می کند که می تواند ۱۰۰ هزارمیلیارد به اقتصاد ایران آسیب وارد کند. بر اساس آمارها ساعات مفید کار کارمندان حدود ۲۲ دقیقه در روز است که با اجرای این مصوبه به کم تر از ۲۰ دقیقه در روز سقوط خواهد کرد.
موافقان و مخالفان چه گفتند؟
عباس گودرزی نماینده مردم بروجرد در مجلس در موافقت با این لایحه گفت: طبق این لایحه ساعات کاری ادارات به ۴۰ ساعت در هفته کاهش داده می‌شود به این صورت که در ۵ روز کاری کارمندان روزانه ۸ ساعت فعالیت خواهند کرد. همچنین تعطیلات آخر هفته ۲ روز خواهد شد که انتخاب روز مورد نظر طبق نظر دولت خواهد بود.
وی با بیان اینکه میانگین تعطیلی در سایر کشورها سالانه ۱۲۰ روز است، تصریح کرد: در کشور ما میانگین تعطیلی سالانه ۷۸ روز است که طبق میانگین تعطیلات جهانی فقط ۶۵ روز تعطیلی در سال داریم. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته افزایش تعطیلات سالانه در دستور کار قرار دارد. نایب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس تاکید کرد: ادارات و دستگاه‌های اجرایی در تهران دو روز در هفته تعطیل هستند ولی در شهرستان‌ها این موضوع اجرا نمی‌شود. مگر خون تهران‌نشین‌ها از مردم شهرستان‌ها رنگین‌تر است.
گودرزی افزایش تعطیلی هفتگی و کاهش ساعت کاری در هفته را سبب افزایش انگیزه کارمندان و تحکیم بنیان خانواده عنوان کرد. هرچند حسینعلی حاجی دلیگانی در مخالفت با این لایحه گفت: اولویت امروز کشور معیشت مردم است و موضوع ساعت کار اداری از اولویت‌های بعدی است. همچنین تعیین و پیگیری دستمزد کارگران و اعتماد سازی اولویت امروز نظام است.
نماینده مردم شاهین شهر در مجلس تاکید کرد: بررسی علت افزایش قیمت گوشت و سایر کالاها از اولویت‌های دیگری است که باید به آن رسیدگی شود و کشور امروز نیاز دارد که فرهنگ کار را تقویت کنیم. چرا که همه کشورهای پیشرفته به این سمت حرکت کرده‌اند.
وی تاکید کرد: اگر این کاهش ساعت کاری انجام شود، برای کادر سلامت و نیروهای امنیتی و انتظامی چگونه قرار است ساعت کار را کاهش دهیم.
متوسط ساعت کار مفید کارمندان فقط ۲۲ دقیقه
مرکز پژوهش های مجلس اعلام کرد در طول سال های گذشته بسیاری از کشورها برنامه کاهش ساعات کاری را برای ارتقای بهره‌وری مجموعه و نیروهای کار در پیش گرفته‌اند. اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا در حال کم کردن ساعات کاری هستند. کره جنوبی ساعات کاری را در هفته کاهش داده تا کارمندان و کارگران از فرصت بیشتری برای تفریح و استراحت برخوردار شوند.
در ژاپن هم ساعات کاری رو به کاهش است و چشم‌بادامی‌ها که به سخت کوشی درجهان مشهورند، همچنان عاشق کار در ساعات طولانی هستند آنقدر که جان هم برای کار زیاد می‌دهند! البته ژاپنی‌ها برای پول زیاد کار نمی‌کنند. داشتن احساس مسئولیت و روحیه کار بالا و تلاش آنها برای رسیدن به اهداف زندگی است که موجب شده امروز اقتصاد ژاپن بدون اتکا به منابع تولیدی به درجه بالایی از رشد و شکوفایی و توسعه یافتگی دست یابد.
در حال حاضر کارشناسان عوامل مختلفی را در کاهش بهره‌وری و پایین بودن سرانه کار مفید در ایران موثر می‌دانند که تبعیض در محیط کار، ضعف در مدیریت و نظارت، ناکافی و متناسب نبودن میزان دستمزد با کار، انباشت نیرو در محیط کار، نبود انگیزه کار، فقدان سیستم تشویق و پاداش، اعمال یا عدم اعمال برخی قوانین و مقررات و فرسوده بودن سیستم اداری از جمله این عوامل است. ناکارآمدی نیروی کار در بخش‌های دولتی بیش از بخش‌های خصوصی است و در خوشبینانه‌ترین حالت، ساعات کار مفید در ایران روزانه حدود دو ساعت است که در طول هفته به ۱۱ ساعت نمی‌رسد. در این گزارش متوسط ساعات کار روزانه مفید در بخش دولتی تنها ۲۲ دقیقه ذکر شده است.
برآوردهای دیگری نشان می دهد که از ۴۴ ساعت کار هفتگی قانونی در کشورهای توسعه یافته ۲۸ ساعت به صورت مفید انجام می شود و در ایران با وجود انجام ۴۴ تا ۴۹ ساعت و بیشتر کار در هفته؛ ساعات کار مفید فقط ۱۱ ساعت است. مرکز پژوهش های مجلس اعلام کرد که در خوشبینانه ترین حالت ساعات کار مفید در ایران در هر روز تا ۲ ساعت است که میزان هفتگی آن به بیشتر از ۱۱ ساعت نمی رسد. البته برخی آمارهای دیگر نیز این میزان را ۶ تا ۷ ساعت در هفته برآورد کرده است. با این حال میزان ساعات کار مفید هفتگی در ژاپن ۴۰ تا ۶۰ ساعت و در کره جنوبی نیز ۵۴ تا ۷۲ ساعت برآورد می شود. با مصوبه جدید مجلس این وضعیت بحرانی تر نیز خواهد شد.
زیان۱۰۰ هزار میلیارد تومانی بهره وری پایین
تازه ترین آمارها نشان می دهد عدم بهره وری مناسب نیروی کار در ایران ۱۰۰ هزار میلیارد تومان به اقتصاد ملی آسیب زده است. در حال حاضر کاهش میزان بهره وری نیروی کار به عنوان یکی از جدی ترین بحران های اقتصادی کشور به حساب می آید. در مراسم روز جهانی کارگر نیز برخی چهره های دولتی به این موضوع اشاره کرده بودند ولی پیش از این در اسفندماه سال گذشته موضوع کاهش بهره وری کارمندان در محیط های اداری به یکی از اصلی ترین موضوعات بحث رسانه ها بدل شده بود. حتی جمشید پژویان، رییس شورای ملی رقابت، اعلام کرد که رشد متوسط شاخص بهره وری نیروی کار در کشور در حالی ۱.۹ درصد برآورد شده که بر اساس سند چشم انداز، این رقم باید ۳.۵ درصد باشد. در حال حاضر نیز نهادهای کارفرمایی به شدت نگران ادامه کاهش میزان بهره وری نیروهای کار هستند. به باورآنها در شرایط فعلی اقتصاد ایران با توجه به رکود موجود به بهره وری بالاتری نیاز دارد. سایت خبری پایش پرس در تحلیلی بهره وری را چنین تعریف کرده است:« برای به دست آوردن میزان بهره وری در اقتصادها، میزان کارایی را در اثربخشی ضرب می کنند؛ خیلی ساده، می توان این طور تشریح کرد که بهره وری عبارت است از تحقق همزمان اثربخشی و کارایی برای مثال وقتی تنها نیمی از اهداف یک فعالیت (اثربخشی ۵۰ درصد) با دو برابر منابع لازم (کارایی ۵۰ درصد) محقق شود، بهره وری بدست آمده ۲۵ درصد خواهد بود. معمولا بهره وری را می توان با افزایش کیفیت نیروی کار، بهبود روابط مدیریت و بدنه سازمان و نیز افزایش کاربرد فناوری، افزایش داد.»
پیش از این اطلاعاتی که از میزان بهره وری نیروی کار در ایران منتشر شده بود، بسیار نگران کننده بود. به گفته سید حمید کلانتری، رییس انجمن بهره وری، بهره وری ایران در حال حاضر ۵ تا ۶ درصد تولید ناخالص داخلی است که باید به ۳۳ درصد افزایش یابد. می توان محاسبه کرد که تولید ناخالص ملی کشور در حال حاضر ۴۵۰ هزار میلیارد تومان است که اگر ۳۳ درصد آن از محل بهره وری حاصل شود ، سهم بهره وری حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان معادل ۷۰ میلیارد دلارخواهد بود. بنابراین می توان گفت که کشور ایران هر سال بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان بر اثر نداشتن بهره وری مناسب، ضرر می کند. بر اساس گزارش رسمی سازمان بهره‌وری آسیا (AOP) سهم بهره‌وری در تولید ناخالص ملی چند کشور آسیای به شرح زیر است؛ به‌گونه‌ای که در این مقایسه سهم بهره‌وری در هند ۴۲درصد، در چین ۴۷درصد، در کره‌جنوبی ۴۳درصد، در ژاپن ۵۳درصد، و در بنگلادش ۴۶درصد تولید ناخالص ملی است ولی سهم بهره‌وری در ایران کمتر از ۱۰درصد است.
