استقرار حسابداري مديريت استراتژيك براي افزايش بهره‌وري
نخستين همايش «حسابداري مديريت و كاهش قيمت تمام شده» با همت گروه آموزشي تحقيقاتي تعالي‌سازان و با حضور اساتيد رشته حسابداري و مديريت مالي روز گذشته در مركز همايش‌هاي صدا و سيما برگزار شد.
.
اين همايش با تجليل از زنده‌ياد استاد مصطفي عليمدد آغاز شد و سخنرانان نيز هر كدام به نوبه خود از اين چهره ماندگار ياد كردند اما زيباترين تعبير در گفتار دكتر اسلامي‌بيدگلي آمد:
«عليمدد، فيلسوف حسابداري بود.»
.
حسابداري مديريت در حاشيه
غلامرضا اسلامي‌بيدگلي در همايش يادشده با اشاره به تغييرات گسترده در حوزه‌هاي مختلف گفت: برگزاري اين همايش پس از چند سال تغيير و تحول، بيانگر اين است كه تاكنون حسابداري مديريت در حاشيه بوده است. اين در حالي است كه همگان انتظار دارند كه حسابداري به كمك مديران بيايد و يكي از جايگاه‌هايي كه مي‌تواند به مديران كمك كند حسابداري مديريت است.
.
دبير همايش حسابداري مديريت و كاهش قيمت تمام‌شده افزود: متاسفانه بسياري از كتب اين رشته متعلق به دهه‌هاي قبل است و لزوم تاليف كتاب‌هاي جديد در اين حوزه احساس مي‌شود. از سوي ديگر مجلات متعددي در حوزه حسابداري وجود دارد و بايد يك مجله نيز درباره حسابداري مديريت داشته باشيم تا از اين طريق مديران، بتوانند دانش خود را به روز كرده و ارتقا بخشند.
.
اسلامي‌بيدگلي در ادامه به اهميت حسابداري مديريت اشاره كرد و توضيح داد: دانش حسابداري مديريت، تنها مديريت در چارچوب قيمت تمام‌شده نيست بلكه استفاده از اطلاعات حسابداري در كيفيت مديريت و استفاده براي بهتر اداره كردن دستگاه‌ها است. عضو هيات علمي دانشگاه تهران سپس گفت: از سال ۱۹۶۰ به بعد با ورود روش‌هاي كمي به حوزه حسابداري و مديريت مالي، تغييرات عمده‌اي در ساختار نظريات اين رشته‌ها به وجود آمده است با اين وجود برخي هنوز به دنبال روش‌هاي ۱۰۰ سال پيش هستند. اسلامي‌بيدگلي تاكيد كرد: زماني كه ابزار حسابداري مديريت تا اين حد تنزل كند، نبايد انتظار داشته باشيم جامعه علمي ما ارتقا يابد.
.
وي سپس به عوامل تشكيل‌دهنده قيمت تمام‌شده اشاره كرد و گفت: نخستين عامل موثر در اين زمينه مواد اوليه است. ما تا زماني كه اقتصادمان رشد نكرده، مجبوريم واردات داشته باشيم كه اين موجب افزايش هزينه‌ها مي‌شود. ظرفيت‌ها دومين عامل موثر بر قيمت تمام شده است به گونه‌‌اي كه اگر كارخانه‌ها با ظرفيت دلخواه خود كار نكنند قيمت تمام‌شده افزايش خواهد يافت. دبير همايش، تكنولوژي را سومين عامل موثر در اين زمينه دانست و خاطرنشان كرد: متاسفانه باوجود پيشرفت‌هاي حاصل شده، ما با تكنولوژي روز كار نمي‌كنيم و با ماشين‌‌آلات دست دوم و تكنولوژي وارداتي توليد مي‌كنيم در حالي كه اگر بخواهيم به «نهضت كاهش قيمت تمام شده» بپيونديم بايد تكنولوژي خود را ارتقا دهيم.
.
وي در پايان، گسترش نشريات علمي را خواستار شد و افزود: مجلات علمي ما حداكثر با تيراژ ۲۰۰۰ نسخه منتشر مي‌شود در حالي كه در كشور ما، تنها حدود ۴۵۰ هزار دانشجوي حسابداري وجود دارد. از سوي ديگر برخي از فارغ‌التحصيلان، به مطالعه نمي‌پردازند و احساس نياز نمي‌كنند در حالي كه مقالات درج شده در بسياري از نشريات تخصصي در زندگي و حرفه آنها تاثير مستقيم خواهد داشت.
.
حسابداري مديريت استراتژيك
دبيركل جامعه حسابداران رسمي ايران نيز در همايش يادشده، به اهميت مديريت اشاره كرد و گفت: موسسات و سازمان‌هايي كه در يك جامعه، اجراي فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي را بر عهده دارند، از لحاظ هدف، نوع مالكيت، شكل حقوقي و نوع فعاليت تفاوت‌هاي زيادي با هم دارند اما جنبه مشترك در همه موسسات آن است كه براي رسيدن به اهداف خود بايد به نحوي صحيح اداره شوند.
.
نظام‌الدين ملك‌آرايي افزود: تغييرات زيادي كه در سال‌هاي اخير در محيط تجاري به وجود آمده است واحدهاي اقتصادي را با چالش‌هاي گسترده‌اي روبه‌رو كرده است. وي توضيح داد: يكي از اين چالش‌ها، تشديد رقابت جهاني است و افزايش تعداد شركت‌ها اين واقعيت را آشكار ساخته كه مديران براي افزايش سودآوري بايد از فرصت‌هاي موجود در بازارهاي جهاني استفاده كنند. همچنين پيشرفت تكنولوژي، موسسات زيادي را ناگزير به استفاده از تكنولوژي جديد كرده كه امكان توليد انبوه در زمان اندك را ممكن ساخته است.
.
ملك‌آرايي سپس گفت: تاكيد بر مشتري‌مداري، تحول در اداره سازمان‌ها، تحويل به موقع محصولات و خدمات و نوآوري در توليد، موارد با اهميت ديگري است كه مديران بايد به آنها توجه داشته باشند.
از سوي ديگر تغييرات اجتماعي، سياسي و فرهنگي، قابليت انعطاف و انطباق موسسات را افزايش داده و توجه به عوامل برون‌سازماني و توليد محصولات يا انجام خدمات منطبق با نياز مشتريان در مقياس جهاني، اهميت زيادي پيدا كرده است.
.
وظايف چهارگانه مديريت
ملك‌آرايي در ادامه با اشاره به اينكه در محيط تجاري جديد، وظايف مديريت نيز تغيير كرده و بهبود يافته است، گفت: امروزه بر مبناي تفكر استراتژيك، چهار وظيفه اصلي براي اداره سازمان‌ها قائل شده‌اند كه عبارتند از:
اداره استراتژيك، برنامه‌ريزي استراتژيك و تصميم‌گيري، كنترل مديريت و عمليات و تهيه صورت‌هاي مالي.
.
وي تاكيد كرد: ايفاي صحيح و منطقي اين چهار وظيفه، مستلزم كسب اطلاعات و استنتاج منطقي و مناسب از آن است. دبيركل «جامعه» تصريح كرد: اطلاعات در حسابداري مديريت استراتژيك شامل تمام اطلاعات مالي و غيرمالي موردنياز مديران است و اطلاعات مربوطه به درآمدها و هزينه‌ها، تنها به دوره‌هاي كوتاه‌مدت محدود مي‌شود در حالي كه واحدهاي اقتصادي براي موفقيت، بايد اطلاعات غيرمالي را نيز در برنامه‌ريزي‌هاي خود مدنظر قرار دهند.
.
وي درباره پيشينه حسابداري مديريت استراتژيك گفت: اين مفهوم در سال ۱۹۸۰ توسط دو تن از دانشمندان مشهور حسابداري (جانسون و كاپلان) مطرح شد. آنها گفتند كه حسابداري مديريت و سيستم‌هاي هزينه‌يابي مرسوم، اطلاعات لازم براي اداره اثربخش عمليات فراهم نمي‌كند زيرا به آينده، محيط برون‌سازماني و تغييرات محيط تجاري توجه زيادي ندارد و به تدريج كارآيي خود را از دست مي‌دهد. از سوي ديگر حسابداري مديريت، تحت سلطه حسابداري مالي است و بيشتر به اطلاعات مالي و الزامات گزارشگري خارجي تاكيد دارد.
.
ملك‌آرايي افزود: حسابداري مديريت استراتژيك، پاسخگويي به انتقادات ياد شده است و كوششي است كه به وسيله حسابداران مديريت انجام مي‌شود تا بر ماهيت درون‌گراي حسابداري مديريت فائق آيند.
اين حسابدار رسمي خاطرنشان كرد: برخي معتقدند، حسابداري مديريت استراتژيك تكامل يافته حسابداري مديريت است و برخي آن را مرحله بلندپروازانه حسابداري مديريت مي‌دانند، اما به هر حال تفكر استراتژيك موجب شده است كه حسابداران مديريت، حيطه اطلاعات را تا سطح مديرعامل سازمان، گسترش دهند و نقش مهم‌تري در سنجش عوامل حياتي موفقيت پيدا كنند.
.
مراحل حسابداري مديريت استراتژيك
ملك‌آرايي، تشخيص وضعيت كنوني، ارزيابي وضعيت موجود و انتخاب استراتژي را مراحل اصلي اجراي حسابداري مديريت استراتژيك دانست و گفت: در اين مراحل عوامل داخلي شامل توان مالي، سرمايه فكري، ساختار سازماني، روحيه كاركنان، سودآوري و عوامل بيروني نظير عوامل سياسي، قانوني، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، تكنولوژي و رقابت مورد بررسي قرار مي‌گيرند.
.
وي افزود: در سنجش وضعيت كنوني نيز از تحليل زنجيره ارزش، تحليل چرخه عمر محصولات و تنظيم ماتريس محصولات بهره گرفته مي‌شود. همچنين در ارزيابي وضعيت موجود، نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهديدها شناخته مي‌شود و با سنجش جامع عملكرد و الگوبرداري، عوامل موفقيت شناسايي مي‌شوند. ملك‌آرايي سپس به سه موضوع اساسي در حسابداري مديريت استراتژيك اشاره كرد و گفت: اثربخشي در رسيدن به اهداف، كارآيي در انجام عمليات و سنجش بهره‌وري مفاهيمي است كه مي‌تواند اهداف كلي يك سازمان را تامين كند.
.
وي نيروي انساني، مديريت، وسايل و تجهيزات، روش‌هاي كار، مقررات بازرگاني و شرايط اقليمي به عنوان عوامل موثر در بهره‌وري ياد كرد.
منبع : دنیای اقتصاد
.
