موجودي‌هاي واهي
مخاطبين اين نوشتار حسابرسان و حسابرسان ارشد در موسسات حسابرسي معتبر هستند.
.
سال‌ها قبل در يكي از حسابرسي‌هاي يك شركت توليدي متوجه شديم كه موجودي انبار طبق دفاتر حسابداري بسيار زياد و مصرف كل سال شركت از موجودي‌هاي انبار، از ده درصد كل مقدار موجودي‌هاي آن كمتر ولي شركت هنوز خريد مواد اوليه و ساير اجناس را ادامه مي‌داد.
با وجودي كه مانده حساب موجودي انبار‌ها در پايان سال به حداكثر ميزان خود رسيده بود، ولي شركت در اسفند ماه (پايان سال مالي) خريدهاي بسياري را انجام داده بود. در اينجا اين سوال پيش مي‌آيد كه چرا شركتي كه اين همه موجودي دارد، باز هم خريد انجام مي‌دهد و گاهي مواقع ميزان موجودي‌هاي آن (البته طبق دفاتر حسابداري) تا سقف انبارهاي آن واحد رسيدگي مي‌شود.
.
در چنين حالت‌هايي يك حسابرس بايد فورا شك كند كه يا خريد‌ها صوري است يا اينكه مصرف مواد در توليد به طور واقعي نشان داده نمي شود. شركت با توجه به ميزان فروشي كه مي‌خواهد نشان دهد، توليد را متناسب با آن تعيين و در نتيجه مصرف مواد اوليه را مشخص مي‌كند.
.
اين كار باعث مي‌شود كه ميزان موجودي مواد اوليه طبق دفاتر به طور مرتب افزايش يابد. در چنين مواقعي حسابرس بايد از خود سوال كند كه علت اين امر چيست و بازديدي هم از انبارهاي شركت به عمل آورد.
.
در چنين مواردي بعضي از شركت‌ها سعي مي‌كنند كه ضايعات توليد را بسيار بالا (خيلي بالاتر از عرف سال‌هاي قبل) نشان دهند و گاهي نيز مجبور مي‌شوند كه موجودي كالاي ساخته شده را در دفاتر حسابداري در پايان سال بيش از حد واقعي نشان دهند كه اين امر غير عادي بوده و با يك موجودي گيري دقيق و انجام انقطاع عمليات صحيح مشخص و روشن مي‌شود.
.
بعضي از شركت‌ها هم نشان مي‌دهند كه موجودي‌هاي مواد اوليه يا كالاي ساخته شده، در اثر اتفاقات پيش‌بيني نشده، از بين رفته و براي آن صورت جلسات جعلي مفصل با امضاي مسوولان تهيه مي‌كنند و بعضي مواقع هم عكس‌هايي از موجودي‌هاي از بين رفته (البته در كنار كاركنان واحد مورد رسيدگي) ضميمه اسناد حسابداري مربوطه مي‌كنند.
.
در مواقعي كه واحدهاي مورد رسيدگي به هر علتي در نظر دارند مقدار قابل توجهي از موجودي‌هاي خود را از بين ببرند، بايد قبلا موضوع را به مميز مربوطه در سازمان امور مالياتي كشور و حسابرس و بازرس خود اطلاع دهند تا اگر آنها تمايل داشته باشند، در هنگام از بين بردن موجودي‌ها در محل واحد مورد رسيدگي حاضر و قبل از بين بردن موجودي‌ها، كنترل‌هاي لازم را به عمل آورند.
.
در بعضي مواقع هم شركت‌ها براي اينكه دچار مشكل موجودي مواد اوليه يا كالاي ساخته شده بيش از حد در پايان سال نشوند، بيشتر خريدهاي خود و بالطبع، فروش‌هاي خود را نشان نمي دهند. البته براي يافتن چنين مواردي از طرف حسابرس، راه‌هاي مختلفي وجود دارد كه بايد بر حسب مورد درباره آن صحبت كرد.
.
كلام آخر و نتيجه‌گيري:
حسابرسان بايد هميشه ميزان موجودي مواد اوليه و كالاي ساخته شده را در پايان هر سال با سال‌هاي قبل مقايسه كنند و نوسانات غير‌عادي را به طور جدي پيگيري كنند. افزايش مرتب موجودي‌ها، به خصوص مواد اوليه، نشانگر بسياري از حساب سازي‌هاي احتمالي است.
.
اين نوشتار خلاصه‌اي بود از يك مطلب بسيار طولاني كه حسابرسان بايد در حسابرسي‌هاي خود به آن توجه خاص داشته باشند. در اين رابطه، اقلام مقايسه‌اي سال‌هاي مالي قبل مي‌توانند راهنماي خوبي براي حسابرسان باشند.
گارو هوانسيان فر – عضو پيوسته انجمن حسابداران خبره مديريت انگلستان
