جهان تغییر کرده، حسابرسی نیز باید تغییر کند
دومین نشست و سخنرانی فیصل محمد، نماینده‌ی ACCA، در جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران چهارشنبه ۲۲ دی‌ماه در محل جامعه برگزار شد. موضوع سخنرانی وی در این نشست، تغییر شکل حسابرسی در نظم اقتصادی جدید جهانی بود. وی در سخنرانی خود بر گسترش دامنه‌ی حسابرسی در اقتصاد امروز جهانی تاکید داشت و وجوه مختلف تغییر شکل حسابرسی را مورد بررسی قرار داد.
گسترش دامنه‌ی حسابرسی، نخستین نکته‌ای بود که فیصل محمد به آن پرداخت. وی گفت تاکنون وظیفه‌ی حسابرس محدود به حسابرسی صورت‌های مالی بوده است. ولی ما به اصلاح نیاز داریم و در این حرکت اصلاحی باید نگاه به جلو داشته باشیم. حسابرسی کیفی و حسابرسی اطلاعات غیرمالی از جمله مهم‌ترین مسایل در این زمینه است. حسابرس باید پیش‌بینی‌هایش را از وضعیت موسسه در آینده با نگاهي به گذشته ارائه کند. در این زمینه باید مدل کسب‌وکار بنگاه‌ها بررسی و گزارشگری روی مدل کسب‌وکار مشتریان ارائه گردد. حسابرسی نباید محدود به روش‌های کمّی باشد بلكه باید به حسابرسی کیفیت ارتقا یابد. ارائه‌ی اطلاعات درباره‌ی مدیریت ریسک، بررسی مسایل مربوط به راهبری شرکت‌ها، مسایل مربوط به ارزش پول، و دیگر مسایلی از این دست مستلزم گسترش دامنه‌ی حسابرسی خواهد بود. دیگر عاملی که گسترش دامنه‌ی حسابرسی را رقم می‌زند گزارشگری به‌موقع و همزمان فعالیت‌های شرکت‌ها است. ما نیاز به گزارشگری با فواصل زمانی کوتاه‌تر داریم. وقتی به این واقعیت توجه کنیم که در سال ۲۰۰۸ تنها در یک هفته ۱۱ بانک امریکایی ورشکسته شدند می‌بینیم فواصل زمانی دو، سه و چهارماه زمان‌های بسیار طولانی هستند. چرا که در همین فواصل ممکن است اتفاقات بسیار مهمی در اقتصاد بیفتد. شرکت‌های بزرگ به گزارش‌هاي ماهانه حساب‌های مدیریتی، جریانات نقدینگی و ریسکهای کلیدی نياز دارند. البته در مورد حسابرسی‌های همزمان، دامنه‌ی گزارش می‌تواند محدودتر از گزارش‌های در فواصل زمانی طولانی‌تر باشد.
البته با گسترش دامنه‌ی عمل حسابرسی ریسکهای فرعی نیز افزایش می‌یابد. تفاوت‌هایی در چارچوب قانونی کشورهای مختلف، امریکا و اتحادیه‌ی اروپا در زمینه‌ی دامنه‌ی مسئولیت حسابرس وجود دارد.
دیگر موضوع مورد تاکید سخنران ACCA اهمیت ارتباطات در حسابرسی امروز بود. به‌عقيده وي در این چارچوب، باید ارتباط گسترده‌و پيوسته‌تري میان مشتریان و حسابرسان ایجاد گردد و این ارتباط به گزارش‌های استاندارد متعارف محدود نشود. در مورد شرکت‌های بزرگ، اطلاعات صرفاً محدود به مدیران یا سهام‌داران اصلی شرکت نیست و تمامی گروه‌های ذی‌نفع باید از آن بهره‌مند باشند. از سوی دیگر بهبود ارتباط حسابرسان نیازمند اصلاح زبان به کار رفته در گزارشگری حسابرسی است. زيرا همه مردم زبان فنی حسابرسان را درک نمی‌کنند. به‌عبارت ديگر باید زبان گزارشگری را ساده‌تر سازیم.
موضوع بعدی که فیصل محمد به آن اشاره داشت بحث درباره‌ی اقتصاد حسابرسی بود. او دراین چارچوب به مسایلی اشاره کرد که در پی بحران بزرگ مالی سا‌ل‌های اخیر پدید آمده است. وی تاکید داشت که قیمت‌گذاری خدمات حسابرسی باید برمبنای هزینه‌های زمانی، ریسک‌ها و پیچیدگی های کار باشد و موسسات حسابرسی نباید به رقابت قیمتی با یکدیگر بپردازند و کیفیت باید انگیزه‌ی بنیادی کار حسابرسی باشد.
بحث درباره‌ی استقلال حسابرسان دیگر موضوعی بود که سخنران به آن اشاره داشت. وی گفت برای حفظ استقلال حسابرس، باید محدودیت‌هایی روی دامنه‌ی فعالیت‌هایی که حسابرس واحد روی مشتری خاص انجام می‌دهد وجود داشته باشد. بالا بودن حق‌الزحمه‌ی خدمات غیرحسابرسی که موسسات انجام می‌دهند خطر کاهش استقلال حرفه‌ای حسابرسان را به دنبال دارد. در این چارچوب وجود نوعی موازنه بین حق‌الزحمه‌ی خدمات حسابرسی و غیرحسابرسی موسسات ضروری است. در اين صورت است كه خطر کاهش استقلال حسابرس کم‌تر پیش می‌آید. وی همچنین تاکید کرد حسابرسی داخلی و حسابرسی خارجی شركت‌ها نبايد توسط یک حسابرس انجام شود. و در ادامه به نقش کمیته‌های حسابرسی که متشکل از اعضای اجرایی و غیراجرایی است در ارزيابي گزارش‌هاي حسابرسي پرداخت.
بحث بعدی در مورد حسابرسی موسسات کوچک و متوسط بود. به‌نظر وي حسابرسي در اين مورد با مشکلاتی مواجه است چرا که موسسات كوچك و متوسط تمایل دارند هزینه‌ها را هر چه بیشتر کاهش دهند. به همین خاطر، الزامات قانونی حسابرسی روی این شرکت‌ها کاهش یافته است. اما برخی نهادهای مالی مانند بانک‌ها در مواردی مانند اعطای وام به گزارش حسابرسی در مورد موسسات کوچک و متوسط نیاز دارند. در این شرایط، رویکرد بخشی segmented در زمینه‌ی اطمینان بخشی وجود دارد و نیازی به ارائه‌ی گزارش‌های کامل و تمام‌عیار نیست و گزارش‌های کوچک و محدود، حسب مورد باید ارائه شود.
در ادامه بحث سخنران به نقش محدودکننده‌ی قوانین روی حسابرسی پرداخت و اعلام كرد که برخلاف رویکرد مبتنی بر اصول principles، قضاوت و استقلال حرفه‌ای حسابرس در رویکرد نخست بسیار محدودتر است.
دیگر موضوعی که فیصل محمد به آن اشاره داشت رابطه‌ی بین حسابرسان و مقررات‌گذاران و نهادهای ناظر بود. به نظر وی، این پیوند در شرایط کنونی بسیار ضعیف است و باید هماهنگي استوار‌تری بین مقررات‌گذاران، حسابرسان و گروه‌های مختلف ذی‌نفع پدید آید. زيرا این رابطه به نفع حرفه‌ی حسابرسی و تمامی جامعه است. وی در ادامه با اشاره به این که زمان طراحی مجدد گزارش‌های حسابرسی رسیده است، گفت: باید کیفیت کار حسابرسی را افزایش دهیم، از استانداردها، قوانین و مقررات پیروی کنیم و بهترین خدمات را با بهترین قیمت ارائه کنیم.
فیصل محمد در پایان سخنرانی خود تاکید کرد که جهان و اقتصاد جهانی تغییر کرده است، حسابرسی هم باید تغییر کند. ما حسابرسان باید خود و افکارمان را تغییر دهیم، و دامنه‌ی حساسیت‌هایمان را افزایش دهیم.
