ساده سازي قوانين و يکسانسازي نرخها و معافيتهاي مالياتي از جمله اصولي است که قانونگذاران در سراسر دنيا به هنگام اصلاح نظام مالياتي کشور خود بدان توجه مي کنند.
برآوردهاي انجام شده در کشورهاي مختلف نشان مي دهد اقداماتي از اين دست تاثير بسزايي در کاهش هزينه فرايندهاي مالياتستاني و تمکين مالياتي موديان دارد.
يکسانسازي نرخها و معافيتهاي ماليات بر درآمد حقوق از جمله اصولي است که قانونگذاران در هنگام اصلاح قانون ماليات هاي مستقيم آن را از نظر دور نداشته اند.
يکسان سازي نرخ ماليات بر درآمد حقوق کارکنان دولتي و غير دولتي از جمله تغييراتي است که قانونگذار با هدف افزايش هر چه بيشتر عدالت مالياتي و سادهتر شدن قانون انجام داده است.
بر اساس بند ۱۶ اصلاحيه قانون ماليات هاي مستقيم که ناظر به ماده ۸۴ اين قانون است، ميزان معافيت ماليات بر درآمد سالانه مشمول ماليات حقوق از يک يا چند منبع، هر ساله در قانون بودجه سنواتي مشخص ميشود. اين در حالي است که در قانون قبلي که اعتبار اجرايي آن تا پايان سال جاري به اتمام مي رسد، تا ميزان يکصد و پنجاه برابر حداقل حقوق مبناي جدول حقوق موضوع ماده ۱ قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت- مصوب ۱۳۷۰- درآمد سالانه مشمول ماليات حقوق کليه حقوق بگيران از جمله کارگران مشمول قانون کار، از يک يا چند منبع از پرداخت ماليات معاف مي شد.
در ماده ۸۵ قانون جديد (مصوب ۳۱ تير ۱۳۹۴) نيز نرخ ماليات حقوق کارکنان دولتي و غيردولتي يکسان در نظر گرفته شده است. بر اساس اين ماده، نرخ ماليات بر درآمد حقوق کارکنان دولتي و غير دولتي مازاد بر مبلغ مذکور در ماده ۸۴ اين قانون و تا هفت برابر آن مشمول ماليات سالانه ده درصد و نسبت به مازاد آن بيست درصد است.
اما در قانون قبلي، دو نوع نرخ مالياتي متفاوت در مورد کارکنان دولتي و غير دولتي اعمال مي شد. بر اساس آن قانون، نرخ ماليات بر درآمد حقوق در مورد کارکنان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب ۱۳ شهريور ۱۳۷۰ پس از کسر معافيتهاي مقرر در اين قانون به نرخ مقطوع ده درصد و در مورد ساير حقوق بگيران نيز پس از کسر معافيتهاي مقرر در اين قانون تا مبلغ چهل و دو ميليون ريال به نرخ ده درصد و نسبت به مازاد آن به نرخ هاي مقرر در ماده ۱۳۱ اين قانون محاسبه مي شد.
قانونگذار تبصره ماده ۸۵ را نيز به نحوي اصلاح کرده است که در عمل به سادهسازي و يکسانسازي نرخ مالياتي قابل اعمال بر درآمد حقوق کمک مي کند. بر اساس اين تبصره، پرداختهايي که کارفرمايان به اشخاص حقيقي غير از کارکنان خود که مشمول پرداخت کسورات بازنشستگي يا بيمه نمي باشند، با عنوان حق المشاوره، حق حضور در جلسات، حق التدريس، حق التحقيق و حق پژوهش پرداخت مي کنند، بدون رعايت معافيت موضوع ماده ۸۴ اين قانون مشمول ماليات مقطوع به نرخ ۱۰ درصد مي باشد.
در قانون قبلي از نرخ مقطوع و يکسان خبري نبود و ماليات اين نوع پرداخت ها بر مبناي ماده ۸۵ همان قانون و به صورت پلکاني محاسبه مي شد. ماليات بر درآمد حقوق اگر چه از حقوقبگير دريافت ميشود، اما تکليف پرداخت آن متوجه کارفرما و پرداختکننده حقوق است.
بر اساس ماده ۹۰ قانون ماليات هاي مستقيم، در مواردي که پرداختکنندگان حقوق ماليات متعلق را در موعد مقرر نپردازند يا کمتر از ميزان واقعي پرداخت نمايند، اداره امور مالياتي ذي صلاح مکلف است ماليات متعلق را به انضمام جرايم موضوع اين قانون محاسبه و از پرداختکنندگان حقوق که در حکم مودي مي باشند به موجب برگ تشخيص با رعايت مهلت مقرر در ماده ۱۵۷ اين قانون مطالبه کند.
ماليات بر درآمد حقوق، بويژه حقوق کارکنان دولت از جمله مهمترين منابع درآمدي دولت در سال هاي اخير بوده است، به طوري که سرانه ماليات حقوق بگيران طي سال هاي ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ بيشتر از سرانه ماليات قطعي اصناف بوده است.
بي ترديد يکسان سازي نرخ ها و معافيتهاي مالياتي و ساده سازي قوانين در اين بخش از پيچيدگي هاي اجرايي اين قوانين در عمل کاسته و گامي موثر در جهت تحقق عدالت مالياتي در ميان حقوق بگيران بخش دولتي و خصوصي خواهد بود.
منبع:رسانی مالیاتی ایران