مخارج سرمايه اي پس از تحصيل و بهره برداري داراييهاي ثابت را مي توان به چهار طبقه(تعويض و بهسازي گسترش و الحاق، مخارج جابجايي و نصب مجدد و تعميرات اساسي) تقسيم نمودكه در ادامه توضيحات مربوط به هريك ارائه شده است.
?۱-۴ ) تعويض و بهسازي
از رده خارج كردن جزئي از يك دارايي و جانشين كردن آن با دارايي جديد، تعويض و بهسازي است. كه :
تعويض: جايگزين كردن قطعات يا اجزاي عمده اموال با قطعات جديدي كه توانايي مشابه با قطعه قبلي دارد.
بهسازي: جايگزين كردن قطعات يا اجزاي عمده اموال با قطعات جديدي كه توانايي برتري نسبت به قطعه قبلي دارد.
براي قطعه ي تعويض و يا بهسازي شده اگر :
?۱-۱-۴ ) مبلغ دفتري قطعه ي جايگزين شده مشخص باشد:
بهاي تمام شده واستهلاك انباشته دارايي قديم از حسابها خارج، كل سوديازيان آن شناسايي،ومخارج تعويض و نوسازي به حساب دارايي منظور، و طي عمر مفيد باقيمانده دارايي اصلي مستهلك ميگردد.
?۲-۱-۴ ) مبلغ دفتري قطعه ي جايگزين شده مشخص نباشد:
?۱-۲-۱-۴ ) در صورتي كه عمر مفيد دارايي افزايش يافته باشد مخارج تعويض يا نوسازي به حساب استهلاك انباشته بدهكار ميشود.
?۲-۲-۱-۴) در صورتي كه كميت يا كيفيت واحدهايي كه دارايي توليد ميكند افزايش يافته باشد مخارج تعويض يا نوسازي به حساب دارايي بدهكار مي شود.
مخارج حذف و خارج كردن قطعه قبلي از جريان كاربه بهاي تمام شده دارايي اضافه نميشودوبه حساب هزينه ي جاري منظور ميگردد.
۲-۴ ) گسترش و الحاق
افزودن دارايي جديد و جداگانه به دارايي هاي موجوديا توسعه آن (مانند افزودن يك يا چند اتاق يا نصب سيستم تهويه مطبوع به يك بنا) است.
درصورتي كه عمر مفيد دارايي جديد وابسته به عمردارايي قديمي باشد، مخارج انجام شده به حساب دارايي مربوطه منتقل و در طول عمربرآوردي يا باقيمانده عمردارايي قديم (هر كدام كوتاهترباشد) مستهلك مي شود.
اگرعمر دارايي جديد وابسته به عمر دارايي قديم نباشد، مي تواند به حساب دارايي جداگانه اي منتقل، و در طول عمربرآوردي آن مستهلك گردد.
ممكن است در جريان توسعه دارايي، زيانهايي به دانشگاه تحميل گردد. مثلا در نتيجه افزايش يك بخش به ساختمان، لازم باشد تاسيسات جديدي با ظرفيت.بيشتر، به جاي تاسيسات حرارت مركزي قديم نصب گردد.
در اين موردثبت مخارج گسترش والحاق به دارايي ها بايد با خارج كردن بهاي تمام شده واستهلاك انباشته دستگاه حرارت مركزي قديمي از حسابها و شناسايي هر گونه سود يا زيان ناشي از كنار گذاشتن تاسيسات قبلي همراه باشد. در هر حال، زيان ناشي از كنار گذاشتن دارايي قديم، نبايد به عنوان بخشي از بهاي تمام شده دارايي جديد به حساب بيايد.
?۳-۴ ) مخارج جابجايي و نصب مجدد
مخارج جابجايي ونصب مجددبه معناي جابجايي وتجديد آرايش گروهي ازدارايي ها به منظورتسهيل ويا بهبود در امر استفاده و كارايي آنها مي باشد.
?۱-۳-۴ ) اگر بهاي تمام شده نصب اوليه دارايي مشخص باشد:
حسابداري مخارج جابجائي و نصب مجدد، مشابه تعويض يا نوسازي عمل ميشود.
?۲-۳-۴ ) اگر بهاي تمام شده نصب اوليه دارايي مشخص نباشد:
۱ ) اگر مخارج جابجائي و نصب مجدد با اهميت باشد و منافع آن عايد دوره هاي مالي آينده شود به حساب دارايي منظور ميشود.
۲ ) اگر مخارج جابجائي و نصب مجدد جزئي باشد يا منافع آينده آن به نحوي معقول قابل برآورد نباشد اين گونه مخارج در دوره هاي وقوع، هزينه دوره جاري محسوب ميشود.
?۴-۴ ) تعميرات اساسي :
تعميرات اساسي، مخارج غير مستمر و عمدهاي است كه صرف مرمت كلي دارايي ميگردد كه نتيجه آن افزايش عمر مفيد دارايي نسبت به قبل از تعميرمي باشد.
تذكر مهم :
در كليه روشهاي حسابداري فوق بايد توجه داشت كه افزايش مبلغ دفتري داراييها در هريك از حالات فوق حداكثرتا مبلغ قابل بازيافت از آن دارايي دروضعيت پس از انجام مخارج، امكان پذيراست و مازاد بر مبلغ قابل بازيافت لازم است هزينه دوره تلقي شود.