.
از هشت نهاد مالي كه قرار بود در سال ۹۰ پا به عرصه بانكداري بگذارند، تنها دو موسسه موفق شدند تبديل به بانك شوند. سايرين اما همچنان منتظرند تا امضاي تاييد، پاي مجوزشان بنشيند و آنها نيز طعم بانك بودن را بچشند. حالا چند روزي بيشتر به پايان سال ۹۰ نمانده است و بعيد به نظر مي‌رسد در اين روزهاي باقي‌مانده مجوز يكي از ناكام مانده‌ها تاييد شود.
به اين ترتيب تعداد بانك‌هاي كشور كه قرار بود تا پايان سال ۹۰ به ۳۳ بانك برسد، در همان عدد ۲۷ بانك باقي خواهند ماند. با اين وصف نرخ رشد بانك‌ها كه پيش‌بيني مي‌شد در سال ۹۰ به ۳۲درصد افزايش يابد به هشت درصد رسيد.
.
تعاوني اعتباري مولي‌الموحدين و موسسه مالي و اعتباري ايرانيان (بتاجا) دو نهاد مالي بودند كه حالا بانك شده‌اند؛ بانك‌هايي به نام ايران زمين و حكمت ايرانيان. بانك حكمت ايرانيان متعلق به ارتش است و به همين دليل مهم‌ترين شعبه‌هاي خود را در اطراف پادگان‌هاي ارتش تاسيس كرده است. در شهر تهران هم اين قاعده رعايت شد و در شرق شهر و شعب اين بانك در مجاورت پادگان‌هاي ارتش قرار گرفت. در ابتداي امر منابع ارتشيان از بانك سپه كه تاكنون با نام اين قشر گره خورده بود راهي اين بانك شد تا آغازي بهتر از قبل داشته باشد. بانك ايران زمين نيز با در اختيار داشتن حدودا ۲۲۰ شعبه در تلاش است گستره شعب خود را بيش از پيش افزايش دهد. شش نهاد مالي ديگر كه سوداي بانك شدن داشتند، همچنان ناكام ماندند. چهارتاي آنها موسسه مالي و اعتباري بودند كه با وجود برآورده كردن الزامات بانك مركزي به ناچار همچنان در شكل و شمايل موسسه ماندند و دو تاي ديگر كه از همان ابتدا بناي آن را داشتند كه با نام بانك وارد عرصه شبكه بانكي شوند، گرفتار بلاتكليفي بودند تا اينكه اخيرا يكي از اين دو از بلاتكليفي درآمد و سرنوشتش مشخص شد. بانك آرين با وجود اتمام تمامي مراحل به خواست شوراي پول و اعتبار لغو مجوز شد. به اين ترتيب نام بانك آرين كه قرار بود اولين بانك الكترونيك كشور باشد براي هميشه از صحنه بانكداري ايران محو شد.
.
بانك آرين، نيامده لغو مجوز شد
.
آرين نيز كه تا چند روز قبل منتظر دريافت مجوز فعاليت به صورت بانك بود، ناگهان لغو مجوز شد. به اين ترتيب اين بانك كه تمامي مراحل مورد نياز براي بانك شدن را پشت سر گذاشته و تنها لنگ مجوزي بود، به‌طور كامل حذف شد و فرصت ارايه خدمات تمام الكترونيك خود را كه بي‌سابقه هم بود، نيافت. بانك آرين ابتدا با سرمايه ۷۰ميليارد تومان به ثبت رسيد كه ۶۰درصد آن توسط موسسان و ۴۰درصد مابقي نيز از طريق پذيره‌نويسي در فرابورس تامين شد. نماد بانك آرين براي اولين بار در فروردين ماه۱۳۹۰ با قيمتي حدود ۱۴۶ تومان براي هر سهم باز شد و تا محدوده۱۹۰ تومان نيز رشد كرد. اين بانك سرمايه خود را از طريق عرضه سهام خود در فرابورس از ۷۰ ميليارد تومان به ۲۰۰ميليارد تومان افزايش داد و هم‌اكنون داراي بيش از سه‌هزار سهامدار است.
.
در آبان‌ماه جاري ورق برگشت و نماد اين بانك بسته شد. علت اصلي اين اتفاق صادر نشدن به موقع مجوز فعاليت اين بانك بود كه منجر به افت ارزش هر سهم اين بانك به ۱۲۰ تومان شد. البته يك ماه قبل محمود بهمني، رييس كل بانك مركزي وعده داده بود اين بانك به‌زودي آغاز به كار خواهد كرد. همين گفته روزنه اميدي در دل سهامداران باز كرد با اين حال هفته گذشته يك عضو شوراي پول و اعتبار آب پاكي را بر دست سهامداران اين بانك ريخت و لغو مجوز اين بانك را اعلام كرد.
.
او حتي مدعي شد، بانك مركزي و شوراي پول و اعتبار مصوب كرد‌ه‌اند كه بانك آرين هيچ‌گونه اقدامي براي كسب مجوز و انجام فعاليت نداشته باشد در حالي كه فضل‌الله معظمي، عضو شوراي‌عالي بورس كمي پيش از اين واكنش گفته بود: بانك مركزي در ابتدا اجازه ثبت بانك آرين را صادر كرد و پس از اين موضوع بانك مزبور در اداره ثبت شركت‌ها به ثبت رسيد اما پس از طي اين روند، برخي از مسايل كه هيچ ربطي هم به اين بانك نداشت، موجب شد كه اين بانك مجازي بلاتكليف بماند. حال كه بانك مركزي براي راه‌اندازي نخستين بانك مجازي مجوز ثبت صادر كرده و حتي سهام آن هم از ابتدا وارد بازار سرمايه شده است، منطق حكم مي‌كند كه بانك مركزي كار راه‌اندازي نخستين بانك مجازي ايران را هم به سرانجام رسانده و سهامداران اين بانك را از بلاتكليفي دربياورد.
.
معظمي كه گويا به صدور مجوز فعاليت اين بانك خوشبين‌تر از همه بود حتي گفته بود، بررسي روند تاسيس اين بانك نشان مي‌دهد كه تمام مراحل لازم از نظر حقوقي به درستي انجام شده و مانعي براي شروع به كار بانك الكترونيكي آرين وجود ندارد. با اين حال شوراي پول و اعتبار در شرايطي كه هيچ كس فكرش را نمي‌كرد ناگهان مجوز بانك آرين را لغو كرد.
.
موسسه توسعه همچنان منتظر
.
اين موسسه تا پيش از آمدن حيدرمستخدمين حسيني زيان‌ده بود. او يك ماه بعد از آمدنش، در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۷ طي مذاكره‌اي موافقت اصولي رييس كل بانك مركزي را براي تبديل اين موسسه به بانك دريافت كرد. اين موافقت‌نامه مزين به امضاي بهمني شد و در چارچوبي قرار گرفت و از ديوار تمامي شعب اين موسسه آويخته شد.
.
از همان زمان سمت و سوي تمامي تلاش‌ها بر مطابقت با موازين بانك مركزي قرار گرفت. سرمايه موسسه به دو‌هزار ميليارد ريال افزايش يافت و پذيره‌نويسي هم انجام شد. حتي پرونده تبديل موسسه اعتباري توسعه به بانك به شوراي پول و اعتبار رفت و در كميته فرعي اين شورا امضا شد. حالا يك سال و نيم از آن روز مي‌گذرد و در اين مدت پرونده اين موسسه در شوراي پول و اعتبار طرح نشده است.
.
اين موسسه متعلق به بخش خصوصي واقعي است و هر قشری از افراد جامعه را در تركيب سهامداران اين موسسه مي‌توان يافت. شايد داشتن سهامدار خصوصي مشكل اصلي اين موسسه باشد زيرا پرونده بانك گردشگري كه بعد از پرونده اين موسسه راهي شوراي پول و اعتبار شده بود، زودتر مجوز بانك شدن را دريافت كرد. سازمان ميراث فرهنگي چند سال بود كه روياي تاسيس بانك را در سر داشت و نهايتا هم اين بانك در تاريخ ٣٠/١٠/١٣٨٩ مجوز فعاليت خود را از بانك مركزي دريافت كرد و شعب آن يكي پس از ديگري از گوشه و كنار كشور سر برآوردند.
.
در بدو تاسيس، كيهان اين بانك را وابسته به جريان انحرافي اعلام كرد كه براي تامين منابع انتخابات مجلس نهم تاسيس شد و شايد به همين دليل هم بود كه توانست راحت‌تر از بقيه مجوز خود را دريافت كند.
.
بانك دو ساعته، لغو مجوز شد
.
اين بانك قرار بود توسط شركت توسعه سرمايه‌گذاري امير منصور آريا تاسيس شود. همان گروهي كه نامش با نام بزرگ‌ترين اختلاس تاريخ ايران گره خورد و در اذهان عموم مردم جا خوش كرد. اين بانك در اواخر سال ۸۹ موفق به پذيره‌نويسي شد و وعده آمدن خود را خردادماه سال‌جاري اعلام كرد.
.
اما در مردادماه سال ۹۰ روند صدور مجوز به اين بانك توسط بانك مركزي متوقف شد. مالك اصلي اين بانك «مه آفريد امير خسروي» هم در شهريورماه سال‌جاري متهم به اختلاس سه‌هزار ميليارد توماني شد و روياي تاسيس بانك آريا نقش بر آب شد. با بالا گرفتن حرف و حديث‌ها در خصوص صاحب اصلي اين بانك كه متهم به اختلاس بود رييس كل بانك مركزي در ۲۷ شهريور سال ۹۰ اعلام كرد مجوزي براي فعاليت بانك آريا اعطا نشده است و اين بانك تنها يك موافقت دارد. اموال اين بانك هم مصادره شد تا صرف بدهكاري‌هاي آريا شود.
.
يكي، دو ماهي بعد از انتشار خبر اختلاس، مصطفي كواكبيان، نماينده سمنان و مهدي‌شهر در واكنش به چگونگي دريافت مجوز تاسيس بانك آريا گفت، درخواست گروه آريا براي دايركردن بانك ساعت ۹صبح ۱۴مرداد۱۳۹۰ به بانك مركزي مي‌آيد و ساعت ۱۱صبح همان روز مجوز را دريافت مي‌كند. نتيجه اين همه تعجيل كه گوياي شدت فشارهاي بيروني بر بانك مركزي بود هم، اين شد.
.
بسيجيان بي‌بانك ماندند
.
با نام موسسه مهر بسيجيان آمد و بعد موسسه مهر نام گرفت و حالا هم مي‌خواهد بانك مهر اقتصاد شود. موسسه مالي و اعتباري مهر (موسسه قرض‌الحسنه بسيجيان سابق) در تاريخ ۲۳/۹/۱۳۷۲ با هدف رشد اقتصادي جامعه و ارتقای سطح رفاه اجتماعي آحاد ملت به‌ويژه بسيجيان آغاز به كار كرد. در بدو امر سرمايه‌اي به ارزش ۱۰ميليون ريال داشت كه هم‌اكنون آن را براساس آخرين بخشنامه بانك مركزي به ۴۰۰ميليارد تومان رسانده است و در صورتي كه موفق به دريافت مجوز فعاليت به شكل بانك شود، با داشتن ۸۰۰ شعبه بزرگ‌ترين بانك خصوصي كشور خواهد بود.
.
معاون اعتبار و تجهيز منابع موسسه مالي اعتباري مهر چندي پيش گفته بود، بانك شدن موسسه مالي اعتباري مهر قطعي است و اميدواريم تا پايان سال پذيره‌نويسي آن انجام شود. با اين حال گويا بنياد تعاون سازمان بسيج مستضعفين كه سهامدار اين موسسه است، همچنان بايد در چشم انتظاري به سر ببرد.
.
توس فردا هم نيامد
.
تعاوني اعتباري عسكريه نيز از جمله موسساتي بود كه در سال ۹۰ براي بانك شدن خيز برداشت اما موفق نشد. اين تعاوني كه در ابتدا به صورت غيرمجاز فعاليت مي‌كرد، در تاريخ ۱۸ اسفند سال ۸۹ توسط بانك مركزي داراي مجوز اعلام شد و نام موسسه مالي و اعتباري گرفت. موسسه مالي و اعتباري عسكريه از دو تعاوني اعتبار عسكريه و توسعه و عمران گرگان تشكيل شد و نام عسكريه را گرفت. براساس وعده مسوولان اين موسسه، قرار بود در سال ۹۰ با نام بانك توس فردا فعاليت خود را آغاز كند كه هنوز چنين نشده است.
.
تكذيب بانكي به نام قوامين
.
اين موسسه مدت‌هاست كه خود را بانك مي‌داند هرچند كه بانك مركزي این ادعا را قبول ندارد مسوولان اين موسسه در ۲۲ بهمن سال‌جاري با انتشار خبري بانك شدن خود را جشن گرفتند. همين اتفاق هم باعث شد كه بانك مركزي طي اطلاعيه‌اي بانك شدن قوامين را تكذيب كند.
.
اين بانك طي خبري رسمي در ششم اسفند سال‌جاري اعلام كرد، موافقت صادره اين بانك صرفا براي فراهم آوردن مقدمات تبديل موسسه قوامين به بانك بوده و مجوزي تحت عنوان مجوز فعاليت بانك قوامين صادر نشده است. اين موسسه پس از سال‌ها فعاليت به صورت صندوق قرض‌الحسنه، در سال ۷۹ به موسسه پس‌انداز قرض‌الحسنه قوامين تغيير نام داد. هم‌اكنون نيز با داشتن بيش از ۵۰۰ شعبه در انتظار بانك شدن است.
.
اين‌سوتر بانك مركزي هنوز دلايل خود را براي تاخير در صدور مجوز فعاليت اين نهادهاي مالي اعلام نكرده است. البته اين بانك پيش‌تر در واكنش به جهش ناگهاني نرخ رشد بانك در سال ۹۰ از توقف اعطاي مجوز تاسيس بانك خبر داده بود. البته معلوم نيست كه بانك مركزي با وجود تاكيد بر ساماندهي بازار پولي و تشويق موسسات به دريافت مجوز فعاليت چرا مجوز برخی موسسات را كه به دنبال بانك شدن هستند، صادر نمي‌كند اما در مقابل چرا مجوز برخي را به قول كواكبيان دو ساعته به دست صاحبانش مي‌دهد كه سرنوشتش هم اين شد.
.
روزنامه شرق