.
توصيه به وزير محترم درخصوص تجديد نظر در نتيجه آزمون و ترکيب هيات ۷ نفره از جناب آقاي هوشنگ نادريان عضو محترم هيات ۷ نفره تشخيص صلاحيت حسابدار رسمي (از سال ۱۳۸۰ لغايت حال) تشكر ميكنيم كه بالاخره نظرات خود را نسبت به مقاله موانع بر سر اشتغال حسابداران جوان بيان كردند.
يادآوري نكات توضيحي براي روشن شدن موضوع ضروري است آنهم در شرايطي كه از حدود ۱۹۹۰ داوطلب آزمون مرحلهاي تعداد كم ميشود ابتدا حدود هزار و اندي در آزمون صبح (سوال تستي) و بعد از ظهر (تشريحي) كمتر از هزار نفر و ورقه تشريحي صحيح شده كمتر از ۵۰۰ و تعداد قبولي رسمي اعلام شده فقط ۴۷ نفر! ويژگي دولتمردان جمهوري اسلامي پاسخگويي منطقي، غيرمتکبرانه به مردم است، اما نبود پاسخگويي يا تحکم بر معترضين آنهم با ديد ارباب رعيتي در شان آنها نيست.
۱-
چگونگي طراحي سوال و سوابق علمي تجربي طراحان را پاسخگو باشيد. با اين نتايج آزمون تجديدنظر در تركيب هيات امري اجتنابناپذير است.
سابقه علمي يعني عضو هيات علمي دانشگاه بودن كه فقط يك عضو هيات ۷ نفره اينطور بودهاند. اينكه يك حسابرس چند ساعت حقالتدريسي درس بدهد كه سابقه علمي نيست. وقتي سوالات مناسب نيست، وقت كم ميآيد و داوطلب در شرايط متشنج قرار ميگيرد برخي از سوالات و پاسخ اعلامي غلط بوده جامعه حسابداران رسمي به صورت كتبي بيش از ۱۳ سوال غلط يا جواب غلط سوال را اعلام مينمايد، آيا سوالات تستي استاندارد دارد. «جامعه» به طور كتبي اعلام كرد سوالات تستي به گونهاي نامناسب و گاه گنگ بوده و درک آن به بيشتر از يکبار خواندن نياز دارد، در حالي كه استاندارد سوال تستي آن است که داوطلب با يک بار خواندن جواب بدهد.
.
اينجانب در نوشتار خود نگفتهام كه جوانان را با آزمون ساده بپذيريد بلكه گفتهام آزمون حسابدار رسمي يك آزمون علمي كاربردي است كه بايد از استاندارد لازم درخصوص (الف) صلاحيت علمي كاربردي طراحان سوال، (ب) مشخص بودن منابع سوالات (ج) محيط امتحاني، (د) صحيح بودن سوالات، (هـ) وقت مناسب براي پاسخگويي سوال (و) هموزن بودن سوالات تستي (ز) روان بودن به نحوي كه با يكبار خواندن جواب داده شود و (ح) استفاده از بانك اطلاعات سوال برخوردار باشد. آيا باز هم ميگويند سوالات صحيح و منطقي بوده است؟
.
۲-
مسووليت اجتماعي حسابرسان و اعضاي هياتعلمي در مقابل شرايط تحميلي بر نيروي کار جوان کشور: مسووليت اجتماعي «حسابرس» و عضو هيات علمي حکم ميکند نسبت به تحميل شرايط نامطلوب بر اشتغال جوانان حسابرس کشور، اظهارنظر کنند. آن هم در فضاي باز دولت جمهوري اسلامي. سابقه علمي و حسابرسي افراد قابل …. دستکاري نيست. جاي تعجب است که دبيرکل – جامعه حسابداران رسمي، انجمن حسابداري ايران و انجمن حسابداران خبره و اعضاي شورايعالي جامعه و حتي مديريت سازمانهاي حسابرسي و مفيد راهبر هيچگونه عکسالعملي نشان نميدهند. (البته از تعداد معدود حسابداران رسمي عضو هيات علمي و حتي فرد شاغل در سازمان معترض بودهاند.
.
۳-
ضرورت وجود حداقل ۷۰ هزار حسابدار رسمي نه ۱.۸۰۰ نفر: در كشورهاي پيشرفته كه ما هم بحق خود را در آن سطح ميدانيم، نسبت حسابرسان عضو مجامع حرفهاي رسمي نسبت به جمعيت آنها حداقل حدود ۱ در هزار است. ما هم گفتيم حداقل ۷۰.۰۰۰ حسابدار رسمي لازم داريم. شما نظر ديگري داريد كه اين عدد زياد است آن هم در شرايط وجود سند چشمانداز. قضاوت با ديگران است چرا بهجاي پاسخگو بودن به اصل مطلب، آمارها را زير سوال ميبريد؟ اينکه تعداد حسابدار رسمي حدود ۱.۸۰۰ نفر است يا ۱.۷۸۰ يا آمار حضور در جلسه صبح و بعدازظهر چگونه است را بزرگ نکنيد. (آمار رسمي که نميدهند و اين اطلاعات شفاهي گرفته شده است) حداقل داستان واقعي ۱۹۹۰ به ۳۰۹ ورقه تشريحي را بگوييد.
.
۴-
آزمون منطقي جوامع حرفهاي در دنيا: آزمون مجامع حرفهاي دنيا به دو روش است (الف) داوطلبان، آن هم بلافاصله بعد از ليسانس، ميتوانند در آزمون شركت كنند و در صورت موفقيت، سابقه كار حسابرسي پلهاي ردههاي مختلف را طي ميكنند و پس از سالها آن هم با ۲ يا ۳ سال سابقه در سطح مدير باشد مجوز امضا دريافت ميدارد. (ب) داوطلب با داشتن سابقه كار اوليه مورد نياز (۶ سال يا بيشتر بعد از ليسانس)، در آزمون شركت ميكند. به طور قطع روش اول معقولتر است. در آمريكا اين روش جاري است. اين هيات محترم ۷ نفره هم بهشرح توضيحات بند ذيل يک روش در هم را انتخاب كردهاند.
.
۵-
آزمون در ايران و تصميمات شخصي غير مدون (با نيت خيرخواهانه) از نظر احراز شرايط و از نظر قبولي: در آزمون ايران هيات ۷ نفره همه كاره است، اگرچه آييننامه ميگويد داشتن ۶ سال سابقه كار براي آزمون الزامي است اما خودشان تصويب كردهاند كه با داشتن سه سال هم ميتوان آزمون داد (تصميمسازي خوب هيات) و سپس سه سال بعد را پر كنند (در اصلاحيه اساسنامه پيشنهادي هم آمده كه حسابدار رسمي (كه ۶ سال سابقه كار حسابرسي هم دارد) وقتي حق امضا دارد كه حداقل ۲ سال سابقه كار مديريت حسابرسي داشته باشد.) در هيات بهجاي آزمون قطعي، تجديدي و تك درس (۲ درس تجديدي) را هم مصوب كرديد، اما در طرح سوالات تشريحي حسابرسي را با اين تصور که همه داراي سابقه كار حداقل ۶ تا ۱۰ سال هستند طرح كردهاند و به سه سال سابقه کار فوق توجه نميكنيد! ويژگي آزمون، شفافيت در قبولي آزمون است. ورقه، يا نمره قبولي دارد يا مردود، تكليف روشن است، اما اين هيات تصويب كرده كه اگر پاسخ سوالات كتبي ۶۰ درصد به بالا باشد ورقه تشريحي تصحيح ميشود. سپس مجموع نمرات ۲ درس بالاي ۵۰ درصد، امكان تجديدي با تك درس است. اين معيار را از كجا آوردهايد؟ جواب بدهيد. مسوولان در پاسخ به اعتراض داوطلبان چنين ميگويند امسال هيات لطف/ ارفاق كرده و سطح ۶۰ درصد را به ۵۰ درصد يا ۴۰ درصد كاهش داده است، البته براي اعتراض هم جا گذاشتهايد. چرا منت سر مردم ميگذاريد؟ استفاده از امكاناتي كه دولت محترم در انجام وظايف حاكميتي بايد براي مردم بهخصوص جوانان کشور فراهم كند كه منت بر سر آنها نيست.
.
۶-
حساسيت هيات به الزام آزمون براي جوانان در مقابل بيتفاوتي هيات نسبت به حذف آزمون براي عدهاي خاص: حساسيت جنابعالي و ديگر همكارانتان در پذيرش حسابدار رسمي، مشروط به گذراندن آزمون (براي تشخيص صلاحيت علمي و تجربي) قابل تقدير است (با اين شرط كه هيات خود داراي صلاحيت برگزاري آزمون باشد)، اما چرا اين حساسيت را در مقابل مصوبه وزارت كه طي آن مديران مالي دستگاههاي اجرايي را از آزمون معاف كرد، نشان نداديد؟! عكسالعمل يا حرفي از بابت صلاحيت علمي براساس آزمون نگفتهاند. رييس محترم هيات که به آزمون اين چنيني اعتقاد دارند چرا خود، پيشنهاد حذف آزمون براي يک عده خاص را ميدهند؟
.
۷-
مسووليت موفق نشدن داوطلبان شاغل در سازمان حسابرسي و مفيد راهبر با مديريت اين موسسات است: سازمان حسابرسي دولت بهترين رويه برگزاري آزمون براي گذراندن ردههاي شغلي را دارد، در اين آزمون دهها و صدها كادر سازمان شرکت ميكنند که در سطح سرپرست ارشد و حتي مدير كار ميكنند و اين آزمونهاي سخت را داخل سازمان گذراندهاند، اين افراد همراه با افراد مشابه در موسسه حسابرسي مفيد راهبر (كه اين آزمونها و كلاسها را دارند) در آزمون سال ۱۳۸۹ شركت كردهاند، ۷ نفر از سازمان حسابرسي و ۴ نفر از مفيد راهبر پذيرفته شدهاند. (۲۴ نفر موسسات حسابرسي بخش خصوصي) لطفا تعداد داوطلب شركت كننده در آزمون از اين دو موسسه را اعلام بفرماييد. اگر آزمون، ملاک سواد و تجربه کار حسابرسي است، ظاهرا با تئوري هيات، اين مديران و سرپرستاني که قبول نشده نبايد پستهاي بهشرح فوق را احراز کنند، (قطعا اين افراد باتجربه در يك امتحان معقول موفق هستند). حسابرس با سه سال سابقه در آزمون پذيرفته ميشود اما مدير خير، مسووليت مستقيم اين وضعيت براي اين افراد يا مديريت اين موسسات است که دو نفر آن عضو محترم هيات هم هستند.
.
۸-
از حدود حداقل ۱.۹۰۰ نفر داوطلب سالجاري ۲۱ نفر قبول شدهاند و از حدود حداقل ۷۲ نفر تك درس سال قبل ۲۶ نفر قبول شدهاند: از حدود ۱۹۹۰ نفر داوطلب (آمار رسمي ندادهاند چند نفر صبح و چند نفر بعد از ظهر در آزمون بودهاند. يا چند نفر تك درس سال قبل يا سالهاي قبل بوده؟ ۴۷ نفر قبول شدهاند كه ۲۶ نفر آن تك درس تجديدي سال يا سالهاي قبل هستند (سال قبل ۷۳ نفر تك درس بودهاند. با فرض اينكه بقيه يعني از ۱۹۱۰ داوطلب جديد هستند. تنها ۲۱ نفر قبول شدهاند. (شايع است كه اين قبولي هم ارفاقي بوده است!) جالب اينكه تعداد قابل توجهي از قبوليها، افراد با سابقه ۳ سال است كه نشان ميدهد هرچه سابقه كار طولاني شود اين نوع آزمون (بيتوجهي به شرايط سني كه همه جا مورد توجه است) جواب نميدهد.
.
۹-
قبولي يک گروه خاص حدود ۲۲ نفر از صندلي شماره ۱۹۴۷ الي ۱۹۸۵: نكته جالب قبوليها، شماره كارت ۱۹۴۷ الي ۱۹۸۵ است. به نظر ميرسد طبق قاعده اين صندليها يا در يک گوشه سالن بوده يا در اتاق محدود، چه نوري به اين قسمت سالن يا اتاقها تابيده که حدود ۹۵ درصد آنها قبول شدهاند؟! اين افراد همه تک درس (يا دو درس) بودهاند. رديف۱۹۴۷ تا ۱۹۵۹ حدود ۱۲ نفر و رديف ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۴ حدود ۱۱ نفر آنها در کدام مکتب آمادگي آزمون بودهاند که قبول شدهاند؟ توجه بفرماييد که قصد ما زير سوال بردن اين افراد نيست بلکه نوع نور، هوا و محيط است.
.
۱۰-
چرا براي بنده و جنابعالي در مقطع سال ۱۳۸۰-۱۳۷۴ و ۹۰۰ نفر ديگر آزمون نباشد، اما براي ديگران بهخصوص نسل جوان بلي؟: رشته حسابرسي استاد و شاگردي است، ترقي پلكاني از كمك حسابرس به حسابرس، ارشد، سرپرست، مدير و شريك است. (در سازمان حسابرسي مديران هيات عامل همانند شريك در موسسات هستند) بعد از ليسانس، حسابرس مدير يا رييس موسسه حداقل ۸ سال سابقه کار ميخواهد. صدها حسابرس كشور از جمله اينجانب همينطور ارتقا پيدا كرديم و حتي در آزمون حسابدار رسمي سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ هم شركت كرديم و پس از طي مراتب شغلي در موسسات حسابرسي شريك شدهايم. جنابعالي با سابقه كار حسابرسي در دوران دانشجويي ليسانس و فوقليسانس تا سال ۱۳۵۷ و سپس از اواخر سال ۱۳۵۷ يا ۱۳۵۸در حسابرسي بنياد و سپس سال ۱۳۶۲ مديرعامل شديد و از تاريخ تاسيس سازمان حسابرسي، ۱۳۶۲ همواره مديرعامل سازمان حسابرسي يا حسابرسي مفيد راهبر بودهايد. به نظر ميرسد كه همه چيز مربوط به ديگران را از چشم مديرعاملي ميبينند. ما دو آزمون مشابه ديگر (مکاتبهاي CIMA و ACCA) داريم. داوطلبان بايد وقت کافي و مناسب براي درس خواندن داشته باشند و منابع درسي، کامپيوتر و اينترنت پر سرعت نيز داشته باشند. دهها جوان كشور با اشتغال دربخشخصوصي تامين هزينه زندگي ميكنند و در وقت اضافي اين درسها را ميخوانند، اما اين امکانات در دستگاههاي دولتي بهتر براي افراد فراهم است، ترجمه منابع براي تدوين استانداردهاي كشور يعني همين آمادگي براي آزمون مزبور. جنابعالي هم در يكي از اين آزمونها شرکت کرديد. آيا ميتوان عدم موفقيت را به حساب كمتجربگي كار حسابرسي يا سطح علمي گذاشت؟ البته كه خير، قبولي آزمون نميتواند تنها معيار تعيين كننده سطح علم و تجربه باشد.
.
۱۱-
هيات ۷ نفره بدون آزمون ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰ و هيات هفت نفره با آزمون ۱۳۸۱ الي ۱۳۸۹، رانت دولتي در سالهاي ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰ انحصار دولتي در سالهاي ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۹: اولين هيات ۷ نفره كار خود را از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰ انجام داد (بنده يك عضو از بخش خصوصي و ۶ نفر ديگر معاونان محترم وزارت، رييس سازمان حسابرسي و روساي هيات نظارت سازمان و مشاور رييسجمهور) بودند. كار اين هيات تنها بررسي سوابق علمي و تجربي بود، زيرا طبق آييننامه دولت محترم اولين گروه داوطلبان، بهشرح احراز سوابق مزبور از آزمون معاف بودند. آزمون از سال ۱۳۸۰ شروع شده و تركيب هيات هم عوض شد. توجه كنيد بنده و جنابعالي و حدود ۹۰۰ نفر ديگر بدون آزمون، حسابدار رسمي شديم، اما از سال ۱۳۸۱ الي ۱۳۸۸ هم فقط ۸۰۵ نفر در آزمون قبول شدهاند. عملكرد هيات (وزارت) نشان دهنده انحصار است. در اين شرايط بايد به وزير محترم حق بدهيم که بهراحتي پيشنهاد معاون محترم هزينه و معاون محترم مالياتي (رييس هيات ۷ نفره) را براي حذف آزمون از كاركنان دولت قبول كردند (يا اينكه آنقدر سطح علمي اين گروه از ديگران بالاتر است كه نيازي براي آزمون آنها تشخيص داده نشد). وقتي ۹۰۰ نفر معاف از آزمون ميشوند به طور قطع هزاران جوان و هزاران مدير دولتي هم ميگويند از آزمون معاف شوند، توجه بفرماييد که اين تصميم (معافيت از آزمون) در سال ۱۳۷۴ هنگام تدوين آييننامه تشخيص صلاحيت ديده شد (جنابعالي با يك عضو ديگر هيات و يك حسابدار رسمي دهه ۵۰-۴۰) و منجر به ايجاد رانت براي حدود ۹۰۰ داوطلب اوليه شد، كه به طور حتم عملي صحيح نبود. طبق قاعده بايد از اول آزمون وجود ميداشت. همين انحصارها و رانتها موجب ميشود که در سال ۱۳۸۹ براحتي مصوبهاي بگذرانند كه همواره براي يك گروه كه سابقه كار مديريت دستگاههاي اجرايي پيدا ميكنند، حسابدار رسمي شوند. بهجاي اينكه از تجربه اين افراد در حسابرسي مالياتي و حسابرسي دولتي پيشبيني امكانات مناسب در احراز عنوان حسابدار رسمي شود، كل آزمون را هوا كنند.
.
۱۲-
فراخواني شکايت داوطلبان: ميفرمايند آزمون خوب بوده و معترضي نداشته است، اما در جلسه حضوري در جامعه حسابداران رسمي بيش از ۱۰۰ معترض شركت كردند و دهها اعتراض كتبي هم داده شده است. اين جوانان نگران هستند و ميترسند كه اگر اعتراض كنند، در مراحل بعدي با همين افراد سر و كار دارند. پيشنهاد ميكنيم كه معترضان، اعتراض كتبي خود را به وزير محترم ارسال كنند و يك نسخه آن را به دبيركل جامعه حسابداران رسمي بدهند تا معلوم شود ۱۹۹۰ نفر چشم بسته آزمون و مردودي خود را قبول دارند يا خير؟
.
دكتر عباس هشي
حسابدار رسمي، عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي
.
۱۰۰% با نظراتتان موافقم