مالیات بر عایدی سرمایه یعنی گرفتن هزینه سومدیرت دولت از مردم
نیما امیرشکاری، کارشناس اقتصادی
با تصویب طرح مالیات بر سوداگری و سفته بازی، انتقال املاک با انواع کاربری، انواع خودرو سواری، انواع طلا، نقره و جواهرات و انواع ارز و انواع رمز پول مشمول مالیات بر عایدی سرمایه خواهد شد.
بسیاری از نمایندگان مجلس دلیل تصویب و مطرح کردن این طرح را اجرای آن در کشورهای دیگر عنوان کردند. این در حالی است که در کشورهایی که مالیات از عایدی سرمایه توسط دولت‌ها دریافت می‌شود، تورم صفر یا نزدیک به صفر است.
طرح مالیات بر سوداگری و سفته بازی امروز در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. در جلسه امروز مواد ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸ و ۱۹ این طرح به تصویب نمایندگان مجلس رسید.
با تصویب طرح مالیات بر سوداگری و سفته بازی، انتقال املاک با انواع کاربری، انواع خودرو سواری، انواع طلا، نقره و جواهرات و انواع ارز و انواع رمز پول مشمول مالیات بر عایدی سرمایه خواهد شد. بسیاری از نمایندگان مجلس دلیل تصویب و مطرح کردن این طرح را اجرای آن در کشورهای دیگر عنوان کردند. این در حالی است که در کشورهایی که مالیات از عایدی سرمایه توسط دولت‌ها دریافت می‌شود، تورم صفر یا نزدیک به صفر است. اما در ایران دلیل افزایش قیمت دارایی‌های مردم،تورم است.
به طور کلی عایدی سرمایه به میزان افزایش ارزش قیمت فروش یک دارایی نسبت به قیمت خرید آن گفته می‌شود؛ بنابراین مالیات بر عایدی سرمایه، مالیاتی است که بر عایدی حاصل از نقل و انتقال (خرید و فروش) دارایی‌های سرمایه‌ای شامل انواع دارایی منقول یا غیرمنقول و مشهود یا نامشهود وضع می‌شود. درواقع مالیات بر عایدی سرمایه از سود خرید و فروش ملک، خودرو، ارز و طلا اخذ می‌شود و برخلاف دیگر مالیات‌ها اخذ آن براساس فرد محوری است و شامل مبلغ فروش منهای مبلغ خرید، کسر درصد تورم و محاسبه ضریب می‌شود.
تفاوت تورم در کشورهای توسعه یافته با ایران
اقتصاد در کشورهای توسعه یافته با ایران بسیار تفاوت دارد. بنابراین اجرای مالیات بر عایدی سرمایه در دیگر کشورها دلیل مناسبی برای اجرای آن در ایران نیست. کشورهای توسعه یافته تورم ندارند یا تورمی نزدیک به صفر دارند.
نیما امیرشکاری، کارشناس اقتصادی به «فراز» گفت: برخی کشورهای دنیا که سالیان سال است تورم ثابت و یا نزدیک به صفر دارند، برروی عایدی سرمایه، مالیاتی بر اساس ارزش افزوده دریافت می‌کنند. به شرط آن‌که این ارزش افزوده در شرایط غیرتورمی و تورمی نزدیک به صفر به دست آمده باشد.
او افزود: در این کشورها تورم بر عایدی سرمایه تاثیری ندارد. قانون مصوب شده توسط مجلس باتوجه به شرایط تورمی نابه‌جا است. بهای سومدیریت دولت را مردم نباید بپردازند.
امیرشکاری تاکید کرد: در دیگر کشورها زمان خرید و فروش قیمت‌ها مانیتور می‌شود و به ازای مابه تفاوت آن که سود حاصل از فروش دارایی می‌شود، مالیات دریافت می‌شود. مثلا فردی یک واحد ملکی را خریداری کرده‌است هزار تومان و ۵ سال بعد آن‌را می‌فروشد هزار و ۲۰۰ تومان. برای ۲۰۰ تومان مالیات گرفته می‌شود از فرد. اما به شرطی که تورم باعث افزایش قیمت نشده باشد. مثلا دولت اتوبانی احداث کرده در نزدیکی ملک و این امر موجب افزایش قیمت شده باشد. دولت کمک کرده قیمت ملک افزایش پیدا کند و خود را مستحق می‌داند که از فروش ملک مالیات دریافت کند.
او با اشاره به اینکه در ایران قیمت‌ها افزایش پیدا نمی‌کنند بلکه ارزش پول کاهش پیدا می‌کند، بیان کرد: قیمت دارایی‌های مردم به دلیل سومدیریت دولت رشد کرده و حال دولت می‌خواهد از این امر عایدی دریافت کند.
این کارشناس اقتصادی درباره اخذ مالیات از رمزارزها در دیگر کشورها بیان کرد: از مابه تفاوت قیمت خرید و فروش رمزارزها که می‌شود سود حاصل از فروش آن رمزارز، مالیات عایدی سرمایه دریافت می‌شود.
او تاکید کرد: با این طرح بسیار مخالفم. تصویب طرح مالیات بر عایدی سرمایه بیانگر این است که کفگیر دولت ته دیگ خورده و قصد دارد از سرمایه مردم که به دلیل تورم افزایش قیمت داشته مالیات دریافت کند. مردم اگر پول خود را تبدیل به سرمایه‌هایی مانند طلا، ارز، خودرو و ملک می‌کنند.
امیرشکاری گفت: نکته مهم دیگر آن است که دولت چطور می‌خواهد از مردم مالیات بگیرد. قدرت پرداخت مردم به اندازه دارایی‌هایشان نیست.
او در رابطه با اینکه دولت مالیات بر عایدی سرمایه را برای افرادی که ۴ ملک و ۴ خودرو و بیشتر دارند وضع کرده، بیان کرد: روال کار دولت مشخص است، در تغییر این قوانین سابقه دارد، ابتدا مالیات را از افرادی که ۴ ملک و ۴ خودرو دارند دریافت می‌کنند، سال بعد از افرادی که ۳ ملک دارند مالیات می‌گیرند، دوسال بعد قانون شامل شهروندانی که یک ملک دارند هم می‌شود واین افراد نیز باید مالیات پرداخت کنند. کم کم متوجه می‌شوید در مسیر سرکار به منزل نیز باید برای طی مسیر مالیات پرداخت کنید.
مالیات بر عایدی سرمایه در دیگر کشورها
در ۱۲۱ کشور مالیات بر عایدی سرمایه املاک و مستغلات وضع شده است. بیش از ۸۳ درص کشورها قوانینی مرتبط با مالیات بر عایدی سرمایه دارند که متوسط نرخ مالیاتی کشورهای O ECD و غیر آن، به ترتیب حدود ۳۰ و ۱۴ درصد است که میانگین کل حدود ۱۷.۵ درصد در بین کشورها این مالیات به دست می آید.
حدود۴۳ درصد کشورها به طور غیرمشروط، عایدی سرمایه‌ای سهام و سایر اوراق بهادار را مشمول مالیات می کنند و در ۳۲ درصد کشورها به طور مشروط مشمول مالیات می شود. از این رو به طور متوسط نرخ مالیات بر عایدی سرمایه ای سهام و اوراق بهادار در کشورهای OECD و غیر آن به ترتیب ۲۲ و ۱۴ درصد است که در کل ۱۵.۵ درصد مالیات از این طریق حاصل می شود.
مالیات بر عایدی سرمایه از جمله وسایل نقلیه در ۲۱ درصد از این کشور و مالیات بر طلا و جواهرات در هفت درصد از این کشورها گرفته می شود.
هفت کشور در مجموعه کشورهای مجری نظام مالیات بر جمع درآمد اشخاص حقیقی وجود دارد که تورم دورقمی را تجربه کرده اند از این رو پاکستان و ترکیه عایدی های سرمایه ای بلند مدت را از مالیات بر عایدی سرمایه معاف کرده‌اند.
عایدی سرمایه ای به طور کلی به تفاضل قیمت فروش یک دارایی نسبت به قیمت خرید یا اکتساب آن دارایی اطلاق می شود. اگر ارزش دارایی در زمان فروش بزرگتر از قیمت خریدش باشد عایدی سرمایه رخ می‌دهد و اگر ارزش دارایی در زمان فروش کمتر از قیمت خرید باشد زیان سرمایه‌ای اتفاق می افتد.
مالیات از تورم دارایی‌های مردم
مالیاتی که دولت قصد دارد از عایدی سرمایه مردم کسب کند، با مالیات در کشورهای پیشرفته تفاوت‌های بسیاری دارد. رشد قیمت مسکن، خودرو، طلا و ارز به دلیل تورم موجود در کشور و ناکارآمدی دولت بوده و نه اقدامات مثبت دولت. در کشورهای توسعه یافته اگر ملکی گران می‌شود به دلیل اقدامات مثبت دولت مانند احداث اتوبان یا بهسازی امکانات شهری افزایش قیمت داشته است. در کشورهایی که مالیات بر عایدی سرمایه دریافت می‌شود معمولا نرخ تورم نزدیک به صفر و یا صفر است. دولت قصد دارد از تورمی که ایجاد کرد از شهروندان خود مالیات دریافت کند. بنابراین این گفته برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس که چون در دیگر کشورها چنین طرحی اجرا می‌شود در ایران نیز باید اجرا شود، نادرست است.
