نسل پنجم سازمانهای مالیاتی (سازمانهای غیر متمر کز هوشمند)

به نام خدا

حسین سیمایی چافی _  دکتری مدیریت دولتی

دراین مدل که ازآن به عنوان سازمانهای مالیاتی آینده یاد می شود،مودیان شرکای مهم دستگاه مالیاتی هستند.آنها با توجه به میزان مالیات خود،نخستین ارائه کننده اطلاعات از خود و سایر اشخاص ثالث خواهند بود.

تمام تمر کز مدل جدید، روی کیفیت منابع داده های مودیان است تا اطمینان حاصل شود مودیان سیستم های لازم برای انجام کلیه امور مالیاتی وگزارش دهی به سازمان را در اختیار دارند. بنابراین این مدل جدید بدنبال افزایش کیفیت فرایندها و زیرساخت های موجود است.و اطلاعات جدید در محاسبه و به موقع مالیات موثر ومفید خواهد بود.وتمرکز اصلی افزایش کیفیت سیستم های اطلاعاتی مودیان خواهد بود در واقع نوعی مهاجرت از کنترل داده به کنترل سیستم صورت خواهد گرفت.در این مدل جدید همکاری مودیان با سازمان مالیاتی به عنوان ارائه دهندگان خدمات مالیاتی و به عنوان بخشی از یک شبکه گسترده ، بسیار حیاتی است.

درمدل جدید مالیاتی از تمرکز بر اظهارنامه مالیاتی به تمرکز به خدمات مالیاتی،از دستگاه مالیاتی به عنوان یک سازمان غیر شبکه ای به دستگاه مالیاتی به عنوان بخشی از یک شبکه گسترده،از تمر کز درسطح پرونده به تمرکز در سطح سیستم،و از تعامل با مودیان با تمرکز بر فرایند مالیات ستانی به تعامل با مودیان، با تمرکز بر توانمندسازی مودیان به عنوان برخی از مهمترین ویژگی مدل جدید مالیاتی نام برده شده است.و به طور خلاصه در این مدل مالیاتی نقش دستگاه مالیاتی از کارخانه داری و پردازش اظهارنامه به پشتیبانی از سیستم مدیریت جریان اطلاعات و پول ، تغییر می یابد.

با این مقدمه بیان می کنیم که در قرن بیستم، سازکار اصلی دولت ها برای ارائه خدمات ، ایجاد بوروکراسی های سلسله مراتبی بود که مدل سازمانی غالب تصور می شد.در این شکل سازمانی ، مدیران دولتی در قالب سلسله مراتب سازمانی به عنوان مدیر عالی،میانی،عملیاتی،وظایف تکراری ودرعین حال حرفه ای خود را به صورت یک شکل و با کمترین ازادی عمل در انتخاب وظایف،راهبرد و تاکتیک های مدیریتی انجام می دادند.(دانایی فرد،۱۳۹۵). ازاین دیدگاه مدیریت توسعه جنبه ای کاملا دولتی داشت ودر اداره امور دولتی بخش عمده ای را به خود اختصاص می داد.ولیکن با گذشت زمان و گسترش دامنه فعالیت های مربوط به توسعه ، دولت ها دریافتند که به تنهایی قادر به انجام این مهم نیستند ودر این زمینه باید از همکاری بخش خصوصی و مشارکت های مردمی نیز بهره مند شوند.پرواضح است هرکشوری باید راه های توسعه خودرا ،خود طراحی کند و بنا به مقتضیات و شرایط خاص، برنامه های توسعه از پائین به بالا و شبکه ای جای برنامه های دولتی و دستوری را بگیرد.(الوانی و دانایی فرد،۱۳۹۳).

وپژگی نسل پنجم سازمانهای مالیاتی شبکه ای بودن آن است که دیگر دولت ها درآن نقش فائقه را ندارند و نظام سلسله مراتبی کمرنگ می شود و همگی بر تمرکززدایی دولت و وابستگی دولت با سایر شرکا در جامعه وخصوصی کردن فعالیت های  دولت تاکید کرده اند. آیا نظام مالیاتی کشور ظرفیت ورود به نسل پنج سازمان مالیاتی –سازمان غیر متمرکز هوشمند- و دستیابی به اهداف تعیین شده در این مدل جدید را دارا می باشد؟ سوال این است که دولتها چقدر در انجام امور،توسط بخش خصوصی اعتماد دارند و در مقابل مودیان مالیاتی به عنوان کارگزاران که در این مدل ارائه دهندگان اطلاعات هستند چقدر با توجه به عدم احساس ارائه خدمت توسط دولت نسبت به ارائه اطلاعات دقیق   و پرداخت مالیات به موقع اقدام می نمایند.؟

گرچه کشور ما سرعت پیشرفت و تحول در شیوه های مدیریت مالیاتی در جهان را مشاهده می کند، باید یادآوری نمایم تجربیات موفق کشورهای جهان مربوط به شرایط موجود کشورخودشان بوده و اقتباس این تجربیات و اجرای آن در کشور ومتناسب سازی نظام مالیاتی ستانی با آن ،جز صرف منابع مادی و هزینه های گزاف چیزی نصیب کشورنمی نماید . وارائه یک مدل مالیات ستانی متناسب با نظام اقتصادی کشور ما مورد انتظار می باشد و به نظر بنده دروضعیت موجود امکان شبکه سازی در نظام مالیاتی غیر ممکن بوده و ادعای گذار از سازمان مالیاتی متمرکز و هوشمند به سازمان مالیاتی غیر متمر کز هوشمند امکان پذیر نخواهد بود.