پی‌آمدهای شیوع ویروس کرونا بر صورتهای مالی
محمد احمدی – حسابدار رسمی
شیوع ویروس کرونا به انحای مختلف بخش بزرگی از زندگی روزمره‌ی همگان را متأثر از خود ساخته است. بسیاری از مردم در مقاطعی نمی‌توانند سر کار بروند، مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شده، بسیاری از فروشگاه‌ها و برخی از شرکت‌ها نیمه‌تعطیل شده یا فعالیت آنها به‌شدت کاهش یافته و ازاین‌رو برخی نیز به فکر تعدیل نیرو افتاده‌اند و بسیاری نیز شغل خود را از دست داده‌اند.
اقداماتی که دولت‌های مختلف در بسیاری از کشورها برای جلوگیری از شیوع این ویروس انجام داده‌اند پی‌آمدهای مهمی بر صورتهای مالی بنگاه‌های اقتصادی گذاشته است.
دولت‌ها برای جلوگیری از شیوع سریع این ویروس بسیاری از فعالیت‌های تجاری را محدود کرده و برخی دیگر از فعالیت‌ها به‌تبع تأثیر مستقیم این ویروس نیز روبه تعطیلی رفته‌اند.
می‌توان چنین تعبیر کرد که در بسیاری از شرکت‌ها تولید درآمد یا دچار وقفه و کاهش و یا حتی متوقف شده است. بنابراین نخستین پرسشی که در مورد این بنگاه‌ها مطرح می‌شود این است که آیا آنها می‌توانند در سال مالی جدید زنده مانده به فعالیت عادی خود ادامه دهند؟
براساس چارچوب مفهومی، واحد تجاری صورتهای مالی را با فرض نگرانی از آینده باید تهیه کند و با موضوع پیش‌آمده تداوم فعالیت در آینده با دقت کافی قابل پیش‌بینی نیست. به‌نظر می‌رسد در صورتهای مالی باید این نگرانی‌ها منعکس گردد.
به عبارت دیگر باید به این سوالات پاسخ داد:
۱- آیا شرکت از نظر مالی قوی است؟
۲- آیا دارایی های شرکت از کیفیت بالایی برخوردار است؟
۳- آیا شرکت قادر است تا ۱۲ ماه آینده به بقای خود ادامه دهد؟
۴- آیا می‌توان منابع جایگزین برای تأمین اعتبار شغلی پیدا کرد؟
نباید فراموش کرد که حتی اگر اقدامات و فعالیت های شرکت مستقیما با این ویروس ارتباط نداشته باشد، ممکن است مشتریان شرکت تحت تأثیر باشند و این امر به معنی اختلال و اشکال در پرداخت های دیون آنان به شرکت است. در نتیجه ضرر اعتباری پیش‌بینی شده در دارایی های مالی باید مدنظر قرار بگیرد. (مطابق IFRS 9.5.5.17a – استاندارد حسابداری ۳۶ – ۳۷)
به نظر می‌رسد باید اطلاعات منطقی و حمایتی را در مورد وقایع گذشته – شرایط فعلی و پیش‌بینی شرایط اقتصادی آینده در تاریخ گزارش در نظر گرفت. اگر شما مطالبات تجاری داشته باشید که مشاغل و جریان وجوه نقد آنها به‌سختی تحت تأثیر این ویروس و اقدامات مربوط به آن قرار گرفته باشد، می‌باید کمیّت ضرر و زیان مورد انتظار را در صورتهای مالی شناسایی کنید.
به‌عنوان مثال:
اگر شرکت الف، ۱۰۰۰ واحد از شرکت ب طلب داشته باشد و فعالیت شرکت دوم تحت تأثیر کرونا قرار داشته باشد و با توجه به وضعیت فراگیری این ویروس دولت دستور به تعطیل کردن داده است. با این اوصاف، شرکت بدهکار درآمدش را از دست می‌دهد براین اساس مدل‌های آماری سناریوهای همه‌گیر تهیه و توسط کارشناسان در ارزیابی صورتهای مالی سه سناریو برای شرکت بدهکار آماده می‌کنیم.
سناریوی الف – این بیماری ظرف مدت یک ماه به پایان می‌رسد و فعالیت‌ها مجدداً به حال عادی خود برمی‌گردند در این حالت مشتری حدود ۱۰% کاهش درآمد را متحمل می‌شود و این کاهش در توانایی پرداخت کامل بدهی تأثیرگذار نیست، زیرا وضعیت مالی آن به‌نسبت پایدار خواهد بود. با این حال مدل‌های آماری همه‌گیری، احتمال این پیشرفت را ۱۰% تخمین می‌زنیم.
سناریوی ب – این بیماری زمانی طولانی‌تر، مثلاً بیش از ۶ ماه به طول می‌انجامد و پس از آن شرکت بدهکار بار دیگر بازگشایی می‌شود. در این حالت مشتری از کاهش قابل‌توجهی در درآمد رنج خواهد برد اما هنوز هم می‌تواند بهبود یابد و در این حالت احتمال دارد شما حدود ۳۰% از مطالبات را از دست دهید (مطالبات مشکوک‌الوصول) احتمال این سناریو بیشتر است و آن را ۷۰% برآورد می‌کنیم.
سناریوی ج – این بیماری وحشتناک خواهد بود و شرکت بدهکار تنها می‌تواند پس از یک سال بار دیگر به فعالیت خود ادامه دهد. در چنین حالتی بدهکار ورشکسته می‌شود. با وجود این، قادر خواهید بود مقداری از مطالبات خود که ۱۰% تخمین زده می‌شود، پس از فروش دارایی‌های بدهکار، به دست آورید یعنی ۹۰% ضرر. احتمال وقوع این سناریوی به‌شدت بدبینانه را ۲۰% برآورد می‌کنیم.
|
ردیف |
شرح سناریو |
پیش بینی ضرر |
احتمال رخداد |
ضرر و زیان مورد انتظار |
|
۱ |
شرکت یک‌ماهه باز می‌شود |
۰% |
۱۰% |
۰ |
|
۲ |
شرکت پس از ۶ ماه باز می‌شود |
۳۰% |
۷۰% |
۲۱۰ |
|
۳ |
شرکت پس از یکسال باز می‌شود |
۹۰% |
۲۰% |
۱۸۰ |
|
جمع کل (با توجه به وزن احتمالات مختلف) |
۳۹۰ |
|||
در اینجا، ما تنها محتمل‌ترین نتیجه‌ی احتمالی را در نظر نمی‌گیریم. چراکه اگر چنین بود ضرر و زیان مورد انتظار ۲۱۰ واحد خواهد بود. ولی در پیش‌بینی منطقی‌تر، جمع کلیه‌ی سناریوها را موزون می‌کنیم و ضرر مورد انتظار را ۳۹۰ واحد شناسایی می‌کنیم.
این یک مثال بسیار ساده از ترکیب اطلاعات جدید به‌وسیله‌ی محاسبه‌ی ضرر و زیان موردانتظار در پی‌آمد اقدامات همه‌گیری ویروس کرونا است. همان‌طور که می‌بینید، ما با بسیاری از عدم‌قطعیت‌ها و برآوردها سروکار داریم. در این خصوص، بنیاد IFRS سندی را منتشر کرد که راهنمایی مختصری در مورد این موضوع ارائه می‌دهد.
همان‌گونه که بسیاری از اساتید و همکاران محترم حرفه در مقالات گوناگون اشاره کرده‌اند تأثیر Covid-19 بر روی صورتهای مالی تنها به اختلالات اعتباری و یا ارزیابی تداوم فعالیت و شناسایی ریسک‌های حاکم در گزارش‌های منحصر نمی‌شود و می‌توان به اثرات این ویروس بر روی بخش‌های دیگری از صورتهای مالی اشاره کرد.
در اینجا، فهرستی کوتاه از سایر موارد بالقوه آسیب‌دیده ارائه می‌شود:
- – قراردادهای بلندمدت: شاید لازم باشد که به هرگونه برنامه‌ی بازسازی یا مفاد قراردادهای سنگین فکر کنید.
- – کاهش ارزش موجودی‌ها: شاید ارزش انواع موجودی‌های مختلف کاهش یابد، فقط به این دلیل که برخی از آنها ممکن است دارای تاریخ انقضا باشند (و به دلیل تعطیلی قادر به فروش آنها نیستید) یا مشتریان مایل به صرف هزینه (خرید) کمتری هستند چون درآمد کمتری دارند.
- – جریان تولید وجه نقد: برخی از مشتریان پول کافی برای تحقق تعهدات قرارداد خود را ندارند و این می‌تواند منجر به خاتمه‌ی زودهنگام قراردادها، اصلاح قراردادها، تغییر در ملاحظات متغیر و غیره شود.
- – اجاره: در بعضی موارد اجاره‌دهنده‌ها ممکن است نیاز به تغییر برنامه‌ی پرداخت اجاره‌نامه برای سهولت زندگی مستأجران خود داشته باشند، یا فقط به این دلیل که دولت از آنها خواسته است تا مدتی اجاره نگیرند. این می‌تواند منجر به اصلاح حسابداری اجاره شود. یا حسابداری برای پرداخت اجاره‌ی متغیر شود.
- – سرمایه‌گذاری‌ها
- – دارایی‌های ثابت و …
با این حال تصور می شود که بیشتر این وقایع تأثیر معناداری بر صورتهای مالی خواهند داشت، بنابراین باید از این وقایع پرده برداشت و سعی کرد تا تأثیر مالی آنها را تخمین زد.
حال باید پاسخ داد که وقایع تأثیرگذار بر کسب‌وکار شما چیست؟
- – آیا خود شیوع ویروس تأثیرگذار است؟
- – آیا اقداماتی که دولت برای جلوگیری از گسترش اعمال کرده تأثیرگذار است؟
