- ACCPress.com – تازه های حسابداری - http://www.accpress.com/news -

روشهای قیمت گذاری کالا در حسابداری + جدول خلاصه

موجودی کالا شامل اجناس و محصولاتی است که به منظور فروش در جریان عملیات واحد تجاری و کسب سود قرار دارد.


برای محاسبه قیمت تمام شده موجودی کالا معمولاً مخارجی مانند بهای خرید، هزینه‌های حمل و نقل، حقوق گمرکی، بیمه و هزینه‌های انبارداری در نظر گرفته می‌شود، البته گاهی هزینه‌هایی وجود دارد که تعیین ارتباط بین آن‌ها و کالای معین امکان پذیر نیست؛ بنابراین در مورد این‌گونه هزینه‌ها، اقلام عمده در مخارج بین کلیه کالاها (کالای فروش رفته و کالای موجود) سرشکن می‌شوند اقلام جزئی به عنوان هزینه‌های جاری تلقی می‌شوند.

در ارزیابی موجودی کالا به روش قیمت تمام شده مشکلاتی موجود است.

 اول آن‌که ، سود و زیان خالص به صورت حقیقی حاصل نمی‌شود و

دوم آن‌که دارایی‌ها در ترازنامه به ارزش واقعی منعکس نمی‌شوند بلکه به بهای تمام شده در ترازنامه وارد می‌شوند. در حالی‌که ممکن است بین قیمت دارایی‌ها در بازار و بهای تمام شده آن‌ها تفاوت عمده‌ای باشد.

 سوم آن‌که، تعیین بهای تمام شده در مورد کالاهایی که طی دوره در زمان‌های مختلف با قیمت‌های متفاوت خریداری شده‌اند، بسیار دشوار است. مثلا در دوره تورم، همواره قیمت‌هادر حال افزایش و در دوره رکود، قیمت‌ها همواره در حال نزول است، البته با وجود مشکلات و ایراداتی که به این روش وارد است، برخی از مؤسسات به علت دستیابی آسان به قیمت‌ها برای تعیین ارزش موجودی کالا از این روش استفاده می‌کنند.

برای تعیین قیمت تمام شده موجودی کالا،اصول پذیرفته شده حسابداری چهار روش ارزیابی کالا را معرفی کرده و استفاده از آن‌ها را مجاز دانسته است.

  1. – شناسایی ویژه
  2. – اولین صادره از اولین وارده (فایفو)
  3. – اولین صادره از آخرین وارده (لایفو)
  4. – میانگین


در برخی موارد شرایط ایجاد می کند که بهای تمام شده موجودی ها به جای اینکه از طریق روش‌های مرسوم یا شمارش فیزیکی و انبارگردانی ارزش گذاری شود،از طریق برآورد تعیین گردد.

از بین رفتن اسناد و مدارک،فزونی مخارج بر منافع و نیز عملی نبودن شمارش عینی،از جمله این شرایط هستند. در این خصوص،دو روش پذیرفته شده وجود دارد:

۱. روش درصدی از سود ناخالص

۲. روش خرده فروش

لازم به ذکر است که روشهای برآورد موجودی جایگزینی برای روشهای مرسوم نبوده و ما را از شمارش فیزیکی بی‌نیاز نمی‌کند.

۱. روش درصدی از سود ناخالص:

در این روش برای رابطه بین اجزای محاسبه سود تأکید می‌شود. فرض این است که سود ناخالص درصد ثابت از بهای فروش می باشد و در نتیجه موجودی پایان دوره بر این اساس تعیین می شود. روابط مورد استفاده در این روش به شرح زیر است:

بهای تمام شده کالای فروش رفته-فروش خالص=سود ناخالص

فروش خالص/سود ناخالص=نسبت سود ناخالص به فروش خالص

در برخی موارد،درصد سود ناخالص نسبت به بهای تمام شده موجودی میباشد که میتوان با توجه به روابط بین سود ناخالص،فروش و بهای تمام شده کالای فروش رفته آن را به درصد سود ناخالص نسبت به فروش تبدیل نمود،نسبت زیرین نحوه عمل را نشان میدهد.

درصد سود ناخالص به بهای تمام شده+۱/درصد سود ناخالص به بهای تمام شده=درصد سود ناخالص به فروش

ایراد روش مذکور این است که فرض می‌کند روابط موجود میان سود،فروش و بهای تمام شده کالای فروش رفته در دوره های گذشته،هم اکنون نیز وجود دارد.

مثال:

فروش شرکت در دوره جاری معادل ۴ میلیون ریال،خرید خالص دو میلیون و دویست و پنجاه هزار ریال ،موجودی کالای اول دوره ۲۵۰۰۰۰ ریال می باشد. بر اثر آتش سوزی مقداری از کارهای شرکت از بین رفته و به همین دلیل امکان شمارش موجودی کالا پایان دوره نبود.

بر من بر سوابق گذشته،شرکت به طور متوسط ۲۵ درصد نسبت به فروش،سود ناخالص کسب می کنند. از این بابت شرکت بیمه،۳۰۰۰۰۰ ریال به شرکت پرداخت نمود. سود یا زیان ناشی از این آتش‌سوزی را به دست بیاورید؟

پاسخ:

با توجه به اطلاعات مثال ابتدا باید بهای تمام شده برآوردی موجودی کالای پایان دوره را محاسبه نمود:

۱۰۰۰۰۰۰=۲۵٪×۴۰۰۰۰۰۰=سود ناخالص

۳۰۰۰۰۰۰=۱۰۰۰۰۰۰-۴۰۰۰۰۰۰=بهای تمام شده کالای فروش رفته

۵۰۰۰۰۰=(۲۵۰۰۰۰+۲۲۵۰۰۰۰)-۳۰۰۰۰۰۰=موجودی پایان دوره

موجودی پایان دوره،پانصد هزار ریال بوده که بر اثر آتش سوزی از بین رفته است،اما چون مبلغ ۳۰۰,۰۰۰ ریال از بیمه بابت این حادثه دریافت شده است،بنابراین زیانی معادل دویست هزار ریال به شرکت تحمیل شده است.


در روش خرده فروشی برای تعیین ارزش موجودی کالا حداقل به اطلاعات زیر نیاز است:

۱. موجودی کالا اول دوره به بهایی خورده فروشی و بهای تمام شده

۲. خرید در دوره جاری به بهای تمام شده و خرده فروشی

۳. مبلغ فروش دوره جاری

روش خرده فروشی در نهایت از همان منطقه روش سود ناویژه استفاده می‌کنند،با این تفاوت که به جای تاکید بر روابط دوره گذشته بین سود و بهای تمام شده یا سود و فروش،به روابط دوره جاری این اقدام تأکید می‌ورزد. این روش هنگامی که رابطه ثابتی بین بهای تمام شده و به های خورده فروشی برقرار باشد،بیشترین اثربخشی و کارایی را دارد.

 

نکته

 در محاسبه نسبت بهای تمام شده به خرده فروشی هزینه حمل به داخل و تخفیفات خرید فقط در ستون بهای تمام شده اعمال می شود،و قیمت خرده فروشی مورد تعدیل قرار نمی‌گیرد.

. برگشت از خرید باید در هر دو ستون ستون بهای تمام شده و خرده فروشی از خرید کسب گردد.

. ضایعات عادی تنها در محاسبه موجودی کالای پایان دوره به بهای خرده فروشی لحاظ می گردد.

. ضایعات غیر عادی هم در محاسبه موجودی پایان دوره و هم در محاسبه بهای تمام شده کالای آماده برای فروش جهت محاسبه نسبت بهای تمام شده به خود فروشی،در هر دو ستون بهای تمام شده و خرده‌فروشی کسر میگردد.