مالیات بر عایدی سرمایه
حسین سیمایی چافی – دکتری مدیریت دولتی
اخذ مالیات از دیرباز یرای دولتها امری اجتناب ناپذیربوده است، تا آنجا که می توان گفت هر دولتی در هربرهه از زمان، به منظور رفع نیازهای جامعه تحت حاکمیتش، به انحاء مختلف اقدام به وصول مالیات از مردم نموده واکنون نیز تعیین و وصول مالیات ، با اهمیت بیش از گذشته، مد نظر متولیان امور می باشد.
مالیات درعین حال که باید آن را فی الواقع از ضروریات مربوط به بقاء کشور ودولت به شمار آورد ، همواره موجب بروز تضاد وکشمکش بین مردم ودولت بوده و هست.عده ای از مودیان مالیاتی به دلیل سود جویی فردی، مرتکب فرار مالیات می شوند،بعضی از افراد به ضعف و نارسایی قوانین مالیاتی معترض هستند.
اخیرا قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۳۱/۰۴/۱۳۹۵ اصلاح گردیدوشاید تغییراتی در برخی از مواد قانونی مربوطه هستیم که برخی ازآنها طوری تدوین شده اند که قانون گذار اصلا به اجرای ان توجه ننموده است ولیکن راه را برای تفسیرهای مختلف وسلیقه ای از مواد قانونی مربوطه در ادارات امور مالیاتی باز نموده است.ومتعاقب آن شاید تدوین دواصلاحیه دیگر در این قانون هستیم که هم اکنون در راهروهای مجلس بدست نمایندگان محترم در حال بررسی است ، این نشان از ضعف در تدوین قوانین ومقرراتی هست که دارای ضمانت اجرایی پائینی است وفقط قطعیت آن بالا است.
ومهمتر ازاین مسئله، نبود یک فرهنگ مالیاتی قوی درآحاد مردم جامعه اعم از اشخاص حقیقی،حقوقی ، بازرگان و سایر فعالان اقتصادی است ،بدین صورت که خدماتی را از پرداخت مالیات در اطراف خود احساس نمی نمایند و این باور متاسفانه در جامعه ایجاد شده است، پرداخت مالیات هیچ نفعی برای ما ندارد و ما خدمات دولتی را احساس نمی کنیم، پرواضح است که با این باوروطرز تلقی هرگونه تغییر در قوانین وصدور بخشنامه ها و دستورالعمل های دیگر فقط دستکاری در رفتار افراد بوده وهیچگونه تغییری ایجاد نخواهد کرد.جز اینکه منجر به ایجاد مقدمات فرار مالیاتی گردد.
وجود شرایط تحریمی ومقابله سخت کشور ایالات متحده آمریکا در مسئله برجام وایجاد یک جنگ اقتصادی بزرگ وبسته شدن راههای مختلف از جمله کشورهایی که با ایران هم متحد هستند راه را برای فروش نفت به سایر کشورها بسته است وموجب کاهش درامدهای نفتی گردیده است.بنابراین در این شرایط طبیعی است که دولتها به سمت افزایش درامدهای مالیاتی خواهند رفت ولیکن نبود فرهنگ مالیاتی قوی را در کشور چه کنیم؟وبرای ایجاد آن می بایست چه اقداماتی انجام دهیم؟
با این حال امروزه نوعی دیگری از اخذ مالیات تحت عنوان مالیات بر عایدی سرمایه مطرح می باشد.
“نوعی از مالیات است که بر سود سرمایه اعمال و عموما از جنس مالیات بر عواید سرمایه‌ای تلقی می‌شود که هدف آن کاهش میزان سود سرمایه‌گذاری در بازارهای غیرمولد و موازی بخش تولید است. با توجه به اینکه بازار سرمایه به دو بخش مولد و غیرمولد تقسیم می‌شود، اغلب دولتها سیاست‌هایی اتخاذ می‌کنند تا سرمایه‌ها به سمت بخش مولد (بخش تولیدی) هدایت شود. لازمه این امر کاهش سود سرمایه‌گذاری در بازارهای موازی بخش تولید است. اگر سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بازارهای موازی تولید بیشتر از سود ناشی از سرمایه‌گذاری در بخش تولید باشد «که متأسفانه در دو دهه اخیر چنین بوده است» بدیهی است که سرمایه‌های سرگردان به این سمت حرکت و سفته‌بازی و سوداگری اقتصاد کشور را مختل خواهد کرد. به طور مثال در کشور همسایه ما یعنی ترکیه اگر شخصی تصمیم بگیرد ملک خود را قبل از گذشت پنج سال از مدت خرید، به فروش برساند، باید مالیات مربوط به فروش ملک بسته به میزان سود حاصل از فروش را بپردازد. این مالیات به‌عنوان مالیات بر عایدی سرمایه در ترکیه شناخته می‌شود”(غلامحسین دوانی، روزنامه شرق).
این نوع از مالیات که در قوانین گذشته مالیات حذف شده بود و مخالفین وموافقان زیادی هم در اجرای این نوع مالیات داشت به چه دلیل امروزه عزم جدی وجود دارد به جهت اجرای مجدد این نوع مالیات؟
یک دلیل برای اجرای آن می تواند شفافیت در ارائه اطلاعات توسط دستگاههای ذیربط اعم از گمرک، بانکها و ثبت اسناد واملاک کشور وسایر مراجع ذیصلاح به سازمان امور مالیاتی می باشد. بنابراین صرف اینکه ما اطلاعات زیادی از آحاد مردم جامعه داریم ودیگر کشورها هم در اجرای ان موفق بوده اند می توانیم بگوئیم درآن موفق می شویم؟ در پایان یاد این بیت از مولوی افتادم که می گفت:
“نرم نرمک گفت شهر تو کجاست که علاج اهل هر شهری جداست”
