لایه‌های پنهان معافیت ۵۰ هزار میلیارد تومانی برخی دستگاه‌ها و نهاد‌ها
لایحه بودجه سال ۹۸ در حالی به مجلس شورای اسلامی ارائه شد که واکنش‌ها به آن حتی پیش از ارائه لایحه آغاز شده بود. از یک‌سو نمایندگانی که برای مطالبات منطقه‌ای خود به دولت فشار می‌آوردند، در کنار افرادی در پشت پرده که به گفته حسام‌الدین آشنا، هرکدام پدرومادر یکی از ردیف‌های بودجه هستند، عرصه را بر دولت تنگ کرده بودند و از سوی دیگر تحریم اقتصادی آمریکا و تأثیر آن بر اقتصاد ایران، منابع درآمدی دولت را شدیدا تحت فشار قرار داده بود.
به گزارش شرق، در چنین شرایطی دولت بودجه را با نیم‌نگاهی به تحریم‌ها به مجلس ارائه کرد و در لایحه تا آنجا که می‌توانست دست خود را برای اعمال نظرات مدیران دولت در شرایط ویژه باز گذاشت.
شرایطی که احتمالا دولت سال آینده با آن دست‌به‌گریبان خواهد بود و البته به نظر می‌رسد چندان اهمیتی برای برخی نمایندگان و افراد صاحب نفوذ ندارد؛ چراکه آن‌ها هم‌اکنون هم سهم خود را در لایحه دریافت کرده‌اند و احتمالا در روز‌های آینده رایزنی خود را برای افزایش آن در راهرو‌های مجلس آغاز خواهند کرد.
راه‌های گریز از فشار
محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه با حضور در صداوسیما توضیحاتی درباره بودجه سال ۹۸ داد. نوبخت در این مصاحبه تلویزیونی با اشاره به تصمیم دولت برای پیش‌بینی کاهش درآمد‌های نفتی از ۲۷ میلیارد دلار در سال جاری به ۲۱ میلیارد دلار در سال آینده گفت: «بودجه سال ۹۸ براساس شرایط تحریمی دیده شده و در بودجه سال آینده فروش نفت یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز در نظر گرفته شده است».
اشاره نوبخت به کاهش اتکا به درآمد‌های نفتی درحالی است که پیش‌بینی فروش نفت ۱.۵ میلیون بشکه در روز نیز از نگاه برخی کارشناسان در سال آینده دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد و به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود دولت در تأمین منابع درآمدی پیش‌بینی‌شده خود با مشکل مواجه باشد. شاید همین فشار جدی است که باعث شده نوبخت و یارانش در سازمان برنامه‌وبودجه به دنبال راه‌هایی برای کاهش فشار از روی دولت باشند و آن‌گونه که نوبخت می‌گوید، سراغ یافتن منابع جدیدی برای دولت بروند.
منابعی که البته توان سیاسی برای دستیابی به آن وجود ندارد و به نظر می‌رسد امید دولت دراین‌باره اتکا به فشار افکار عمومی است. نوبخت در همین مصاحبه تلویزیونی با اشاره به اینکه بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان معافیت مالیاتی در کشور وجود دارد، گفت: رئیس‌جمهور در مجلس به سازمان برنامه‌وبودجه مأموریت داد که اسامی دستگاه‌ها و نهاد‌هایی را که از معافیت‌های ۵۰ هزار میلیاردتومانی برخوردار می‌شوند، اعلام کند.
این درحالی است که ۹۳۴ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان نیز در کشور وجود دارد. نوبخت در بخش دیگری از سخنانش به اجازه رهبری برای برداشت یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی اشاره کرد و گریزی نیز به قیمت بنزین زد.
قیمتی که افزایش آن مدافعان سرسختی در دولت دارد و نوبخت به نمایندگی از آن‌ها دلایلش را برای افزایش نرخ بنزین در این برنامه تلویزیونی چنین توضیح داد: به طور متوسط قیمت هر لیتر بنزین ۵۲ تا ۵۴ سنت است و ما در حد ۱۲ سنت عمل می‌کنیم. حامل‌های انرژی از اموال ملت است و توسط قاچاقچیان با لوله‌کشی یا از طریق زیر آب به کشور‌های همسایه می‌رود و در آنجا گران‌تر به فروش می‌رسد لذا این حرف مردم درست است که می‌گویند اگر قرار است با قیمت منطقه‌ای بنزین ما را حساب کنید، حقوق هم باید به همان صورت حساب شود. ما هرآنچه که خیر مردم باشد، تصمیم‌گیری می‌کنیم و با شفافیت تصمیمات را مطرح می‌کنیم. دولت به دنبال افزایش قیمت، درآمد و پول بیشتر نیست و ما نمی‌خواهیم از جیب مردم درآمد‌ها را بالا ببریم.
بحران صندوق‌های بازنشستگی
کوه یخ بحران صندوق‌های بازنشستگی نیز حالا بیشتر رخ می‌نماید. محمدباقر نوبخت در بخش دیگری از سخنان خود به ۳.۵ برابرشدن هزینه‌های دولت در صندوق‌های بازنشستگی اشاره کرد و گفت: کمک‌های دولت به صندوق‌های بازنشستگی که پیش‌تر ۲۳ هزار میلیارد تومان بود، به ۸۱ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.
اشاره نوبخت به کمک‌های دولت به چند صندوق ورشکسته کشور مانند صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تأمین اجتماعی نیرو‌های مسلح درحالی است که سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان بزرگ‌ترین صندوق بازنشستگی کشور هنوز محتاج کمک‌های دولتی نشده است و درحال‌حاضر با دریافت وام‌های با بهره سنگین از بانک‌ها امورات خود را می‌گذراند؛ بنابراین اگر سازمان تأمین اجتماعی نیز مانند صندوق‌های دیگر به کمک‌های دولت محتاج شود، می‌توان پیش‌بینی کرد که رقم موردنیاز دولت برای پرداخت هزینه‌های این صندوق‌ها مانند حقوق بازنشستگان، از رقم کل بودجه کشور بیشتر شود.
نکته جالب درباره بحران صندوق‌های بازنشستگی این است که با وجود چنین تهدیدی، دولت نه‌تن‌ها نگرانی عملی خود را درباره وضعیت سازمان تأمین اجتماعی نشان نمی‌دهد بلکه با دورریز شرکت‌های زیان‌دهنده و طرح عمرانی غیرمفید خود به این سازمان در ازای دیون و دست‌اندازی به منابع درمانی این سازمان از طریق تبصره‌ای در ماده واحده لایحه بودجه ۹۷ و ۹۸ عملا به تسریع بحرانی‌شدن وضعیت این صندوق بازنشستگی بزرگ کمک کرده است.
