![]()
آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد در هفت ماه نخست امسال حجم سپرده‌های بلندمدت کاهش پیدا کرده اما سپرده‌های کوتاه‌مدت ۱۱۳هزار میلیارد تومان رشد داشته است.
سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت از ابتدای بهمن‌ماه امسال به جای روزشمار به شکل ماه‌شمار محاسبه می‌شود و مبنای پرداخت سود حداقل مانده حساب در ماه خواهد بود. این
تصمیم جدیدی است که توسط شورای پول و اعتبار گرفته شده است. آن‌ها در بخشنامه خود به بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری گفته‌اند در مدت یک ماه باقی مانده تا زمان اجرای این تصمیم باید مقدمات و زیرساخت‌های لازم در شبکه بانکی کشور را آماده کنند که بخش قابل توجهی از این کار شامل تغییرات نرم‌افزاری می‌شود. بانک‌ها همچنین وظیفه دارند اطلاع‌رسانی لازم را در این خصوص به سپرده‌گذاران انجام دهند.
تغییر جدید در حالی انجام می‌شود که حداکثر نرخ سود علی‌الحساب برای سپرده‌های کوتاه‌مدت عادی بر اساس بخشنامه‌های متعدد شورای پول و اعتبار همان ۱۰درصد به شکل سالانه باقی می‌ماند. رئیس‌کل بانک مرکزی نیز پیش از این به بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری هشدار داده بود پرداخت سود بیش از نرخ ۲۰درصد به سپرده‌های بانکی ممنوع است و با برخورد جدی همراه خواهد شد. این در حالی است که سود سپرده‌های کوتاه‌مدت تا همین یک سال پیش در برخی بانک‌ها به حدود ۲۰درصد می‌رسید؛ تقریبا نزدیک به همان نرخ سود قابل پرداخت به سپرده‌های بلندمدت. در نتیجه این اتفاق سپرده‌گذاران زیادی ترجیح می‌دادند سرمایه خود را در یک سپرده کوتاه‌مدت بخوابانند و هر زمان که اراده کردند آن را از بانک بیرون بیاورند و صرف کار دیگری کنند.
دستور جدید، اما وضعیت را تغییر می‌دهد و موجب می‌شود سود سپرده کوتاه‌مدت تنها در صورتی کامل به حساب سپرده‌گذار واریز شود که در طول ماه برداشتی از سپرده خود انجام نداده باشد. این دستور العمل وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که آخرین گزارش بانک مرکزی از میزان سپرده‌های بانکی را مدنظر قرار دهیم؛ این گزارش که به بازه هفت ماهه نخست امسال تعلق دارد، نشان می‌دهد اگر چه حجم سپرده‌های بلندمدت نسبت به اسفند سال ۹۶، هشت هزار و ۵۹۰ میلیارد تومان کاهش پیدا کرده و به عدد ۸۳۱هزار و ۷۷۰میلیارد تومان رسیده، اما در سوی دیگر میدان میزان به حجم سپرده‌های کوتاه‌مدت ۱۱۳هزار میلیارد تومان اضافه شده تا این رقم به عدد ۵۰۶هزار و ۶۱۰میلیارد تومان برسد. مشابه این اتفاق یک بار دیگر در سال ۹۵ رخ داده است؛ در آن سال حجم سپرده‌های بلندمدت از ۴۹۰ هزار میلیارد تومان در مهر ماه کم شد و در اسفند به ۴۸۳ هزار میلیارد تومان رسید، اما حجم سپرده‌های کوتاه‌مدت رشد کرد و از ۴۳۳ هزار میلیارد تومان به ۵۲۸ هزار میلیارد تومان رسید. آمار‌های رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهند این مقدار در طول یک سال بعد مدام کاهش پیدا کرده؛ به شکلی که در اسفند پارسال حجم سپرده‌های کوتاه‌مدت ۳۹۳ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شد، اما مهر امسال توجه مردم و سپرده‌گذاران بانکی دوباره به سمت سپرده‌های کوتاه مدت جلب شده است تا حجم این سپرده‌ها به ۵۰۶ هزار میلیارد تومان برسد.
گزارش بانک مرکزی با بررسی سپرده‌های غیردیداری شامل سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز، صندوق پس‌انداز مسکن، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و سرمایه‌گذاری بلندمدت و سپرده‌های متفرقه نشان می‌دهد حجم پولی که مردم در بانک‌ها سپرده گذاری کرده‌اند روی هم به عدد ۱۴۵۱ هزار و ۳۸۰ میلیارد تومان می‌رسد. در حال حاضر از این رقم، ۵۰۶ هزار و ۶۱۰ میلیارد تومان سپرده کوتاه‌مدت و ۸۳۱ هزار و ۷۷۰ میلیارد تومان به سپرده بلندمدت اختصاص دارد تا به این ترتیب سهم سپرده‌های کوتاه‌مدت از مجموع کل سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار که قبلا حدود ۳۲ درصد بود، در حال حاضر به حدود ۳۸ درصد برسد و سهم سپرده‌های بلندمدت از حدود ۶۸ درصد به ۶۲ درصد تقلیل پیدا کند.
به نظر می‌رسد آنچه در نیمه نخست امسال در بازار‌هایی مثل ارز و سکه و طلا اتفاق افتاد، باعث شده بخشی از سپرده‌گذاران روش سرمایه‌گذاری خود را در بانک‌ها تغییر دهند، اما حالا در شیوه جدید سود سپرده کوتاه‌مدت به حداقل میزان سپرده در طول یک ماه تعلق می‌گیرد تا به این ترتیب هم بخشی از بار سنگین پرداخت سود سپرده‌های کوتاه‌مدت از روی دوش بانک‌ها برداشته شود، هم مردمی که همچنان می‌خواهند به دور از بلا و ریسک و خطر پول خود را به دست بانک‌ها بسپارند، این کار را به شکل منظم‌تری انجام دهند.
به نفع بانک‌ها، به ضرر کارفرماهای خسیس
بعضی‌ها رقمی میلیاردی را در یک حساب بلندمدت می‌خوابانند و سود این پول هر ماه به یک حساب کوتاه‌مدت واریز می‌شود تا دوباره به آن سود تعلق بگیرد؛ با روش جدید بساط این جور شعبده‌بازی‌ها برچیده می‌شود.
تصمیم گرفته شده و از اول بهمن بانک‌ها دیگر سود سپرده‌های کوتاه‌مدت را به روش روزشمار پرداخت نمی‌کنند. بله! می‌توان در واکنش به این خبر ۱۰تا انگشت را در هم قفل کرد، دست‌ها را در امتداد بدن به سمت بالا کشید، خستگی مهره‌های گردن و ستون فقرات را در کرد و تهش گفت: به من چه! با این حال عدد‌ها حرف دیگری می‌زنند؛ گزارش رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد مجموع سپرده‌های غیردیداری شامل سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز، صندوق پس‌انداز مسکن، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و سرمایه‌گذاری بلندمدت و سپرده‌های متفرقه روی هم به عدد ۱۴۵۱هزار و ۳۸۰میلیارد تومان می‌رسد. یعنی مردم این مقدار پول را در بانک‌ها سپرده‌گذاری کرده‌اند که ۵۰۶ هزار و ۶۱۰ میلیارد تومانش سپرده کوتاه‌مدت و ۸۳۱هزار و ۷۷۰میلیارد تومان آن سپرده بلندمدت است.
یک بار دیگر مبلغ سپرده‌های کوتاه‌مدت را بخوانید: ۵۰۶هزار و ۶۱۰میلیارد تومان! تصمیم جدید شورای پول و اعتبار روی همین مقدار پول ناقابل تاثیر می‌گذارد. مثلا محاسبه‌های ساده نشان می‌دهند بانک‌ها در هر روز به صاحبان این سپرده‌ها رقمی در حدود ۱۳۸میلیارد تومان سود پرداخت می‌کنند که در ماه تقریبا می‌شود چهار هزار میلیارد تومان! سرتان سوت کشید نه؟ پس مساله آنطور که فکر می‌کردیم ساده نیست، اما واقعا چه کسانی از تغییر شیوه پرداخت سود به سپرده‌های کوتاه‌مدت سود می‌برند و چه کسانی از آن زیان می‌بینند؟ بیایید با هم حساب کنیم.
برنده شماره یک؛ بانک‌ها
بگذارید با هم صادق باشیم؛ بله! دست همه‌شان در یک کاسه است. با اینکه بانک‌ها مجبورند به محض پذیرش سپرده بخش از آن را در قالب صندوق ضمانت سپرده‌ها یا همان سپرده قانونی تحویل بانک مرکزی بدهند، اما از همین حالا هم می‌توان لبخند پیروزمندانه آن‌ها را از تغییر روش محاسبه نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت نادیده گرفت. ۱۳۸میلیارد تومان بالاخره رقم کمی نیست. پس اگر با تغییر روش محاسبه سود سپرده‌های کوتاه‌مدت از شیوه روزشمار به ماه‌شمار بخشی از آن در بانک‌ها بماند و صرفه‌جویی شود، قطعا بانک‌ها خرسند می‌شوند. نه؟
برنده شماره ۲؛ باز هم بانک‌ها
طرف یک پول قلمبه را در حساب کوتاه مدت خوابانده، چون نرخ سود آن تفاوت چندانی با سپرده بلندمدت ندارد. باید هم از این معامله راضی باشد درست مثل بانک، اما یک روز که خبر گران شدن دلار و سکه در شهر می‌پیچد سپرده‌گذار ما فیلش یاد هندوستان می‌کند؛ پول را از بانک بیرون می‌آورد و یک راست روانه میدان فردوسی می‌شود تا دلار و یورو بخرد. بانک بیچاره چکار کند که ناگهان کلی پول قلمبه را مفت و مسلم از دست داده؟ با محاسبه سود سپرده کوتاه مدت به شکل ماه‌شمار، سپرده‌گذاران به سمت سپرده‌های بلندمدت می‌روند و به این ترتیب بانک‌ها می‌توانند برنامه‌ریزی مناسب‌تری برای نقدینگی خود داشته باشند.
برنده شماره ۳؛ کارگر و کارمند بیچاره!
این یکی را بعدا و در بخش بازنده شماره یک توضیح می‌دهیم؛ فعلا اگر در دسته این افراد هستید و حقوق و دستمزدتان را با تاخیر پرداخت می‌کنند، خوشحال باشید.
برنده شماره ۴؛ وین کارت
یکی از بانک‌های مشهور کشور از مدتی پیش بخشی از حساب‌های کوتاه مدت خود را به وین کارت متصل کرده است. در این روش صاحب حساب از خیر دریافت سود ناچیز خود می‌گذرد و به بانک اجازه می‌دهد آن را همراه با رقم‌های ناچیز بقیه مشتریان جمع بزند. پول زیادی می‌شود نه؟ در پایان ماه، بین مشتریان وین کارت قرعه‌کشی انجام می‌شود و در آخرین دوره چهار برنده خوش‌شانس ۱۰۰میلیون تومانی، ۴۰ جایزه ۱۰میلیونی و ۴۰۰جایزه یک میلیون تومان مشخص شده است. دستورالعمل جدید بانک مرکزی برای تغییر شیوه محاسبه سود سپرده‌های کوتاه‌مدت می‌تواند به نفع خدماتی مثل وین کارت تمام شود.
بازنده شماره یک؛ کارفرماهای خسیس!
خدا ازشان نگذرد. بعضی کارفرما‌ها هستند که پرداخت حقوق و دستمزد نیروهایشان را عمدا به تاخیر می‌اندازند. چرا؟ پیش از این بانک به شکل روزشمار به موجودی حساب‌های بانکی سود پرداخت می‌کرد پس آن‌ها به طمع رسیدن به همان شندرقاز پول پرداخت حقوق را به بهانه‌های الکی از روز اول ماه به روز سوم یا پنجم ماه موکول می‌کردند، اما حالا این شگرد عملا بدون فایده است.
بازنده شماره ۲؛ مردم
بیایید تصور کنیم سر ماه ۱۰۰میلیون تومان به حساب شما پول واریز کرده‌اند (گفتم تصور کنیم!) در طول ماه بخشی از آن را خرج می‌کنید. در شیوه محاسبه سود به شکل روزشمار بانک به حداقل موجودی حساب شما در هر روز سود پرداخت می‌کرد، اما حالا در مدل جدید مبنای محاسبه سود حداقل مانده در کل ماه است. پس سود کمتری به حساب شما تعلق می‌گیرد. دلخور شدید؟ حالا بیایید مثال را با موجودی یکی، دو، سه میلیون تومانی خودمان یعنی رقمی که معمولا به عنوان حقوق دریافت می‌کنیم، تکرار کنیم. به نظرتان کل سود این پول چه در روش روزشمار و چه در روش ماه‌شمار چقدر است که بخواهید برایش خاطرتان را مکدر کنید؟
بازنده شماره ۳؛ تاکسی‌های اینترنتی
رانندگان تاکسی‌های اینترنتی مدام شرکت‌شان را متهم به تاخیر عمدی در تسویه حساب کرایه‌ها می‌کنند. مثلا می‌گویند کرایه‌ها در روز‌های آخر هفته تا ابتدای هفته بعدی تسویه نمی‌شود. بعضی‌هایشان هم با انجام چند محاسبه ساده، اثبات می‌کنند که شرکت این پول‌ها را روی هم می‌ریزد و در بانک نگه می‌دارد تا سود دو روز خواب پول نصیبش شود. در تغییرات جدید شرکت‌ها آش نخورده و دهن سوخته می‌شوند.
بازنده شماره ۴؛ پولدار‌ها
باور کنید یا نه بعضی‌ها رقمی میلیاردی را در یک حساب بلندمدت می‌خوابانند. سود این پول هر ماه به یک حساب کوتاه‌مدت واریز می‌شود و در هر روز به همان مبلغ هم سود تعلق می‌گیرد. در اصطلاح می‌گویند پول طرف مدام بچه کرده. با روش جدید بساط این جور آدم‌ها برچیده می‌شود.
