دکتر موسی بزرگ اصل، دکتر افسانه رفیعی، دکتر یونس بادآور نهندی
پرداخت سود به طور نقد، رایج ترین روش توزیع سود سهام است. اما ممکن است شرکتها برای تسویه سود سهام، داراییهای دیگری غیر از موجودی نقد به سهامداران تحویل دهند. موجودی کالا، سهام شرکتهای دیگر و املاک نمونه هایی از داراییهایی است که برای تسویه سود سهام به سهامداران تحویل داده می شود.
در شرکتهای ایرانی، سود غیرنقدی مشابه آنچه که در آمریکا تعریف شده است، بسیار نادر می باشد. منظور از سود غیرنقدی استفاده از داراییهایی غیر از وجه نقد برای توزیع سود است. معمولا در زمان توزیع سود، غیرنقدی بودن آن هم مشخص می شود. ممکن است در ابتدا سود نقدی اعلام شود، اما در زمان تسویه از طریق توافق با بعضی سهامداران (مانند سهامداران عمده) یک دارایی دیگر به آنها تحویل داده شود.
در آمریکا، ارائه سهام دیگر شرکتها از روشهای توزیع سود غیرنقدی است. برای مثال، دادگاه عالی آمریکا، مالکیت ۲۳% سهام شرکت جنرال موتورز توسط شرکت دوپونت را مغایر قوانین ضد انحصار تشخیص داد. طبق رای دادگاه، دوپونت باید سهام جنرال موتورز را طی ۱۰ سال واگذار می کرد. دوپونت صاحب ۶۳ میلیون (از ۲۸۱ میلیون) سهم جنرال موتورز بود. اگر این سهام را به بازار عرضه می کرد قیمت سهام جنرال موتورز دچار افت شدید می شد. دوپونت برای فرار از این مشکل، سود غیرنقدی اعلام کرد و سهام جنرال موتورز را به عنوان سود، بین سهامداران خود توزیع کرد.
در صورت اعلام سود غیرنقدی، شرکت باید دارایی مشخص شده را به ارزش منصفانه ارزیابی و تفاوت ارزش منصفانه با مبلغ دفتری را به عنوان سود یا زیان شناسایی کند. در زمان اعلام سود (تصویب سود توسط مجمع عمومی عادی) معادل ارزش منصفانه دارایی تخصیص یافته، سود انباشته بدهکار و سود سهام پرداختنی بستانکار می شود.
————————————————————–
💢مثال : مجمع عمومی عادی شرکت کیش در تاریخ ۸۶/۳/۲ تشکیل شد. مقرر گردید سهام شرکت قشم به عنوان سود سهام بین سهامداران توزیع شود.
مانده سود انباشته شرکت کیش در این تاریخ ۸.۴۵۰.۰۰۰ ریال است. بهای تمام شده سهام شرکت قشم مبلغ ۳.۸۰۰.۰۰۰ و ارزش بازار آن ۴.۲۵۰.۰۰۰ ریال است.
ثبت ها مربوط به صورت زیر است :
سود انباشته (بد) ۴.۲۵۰.۰۰۰
سود سهام پرداختنی (بس) ۴.۲۵۰.۰۰۰
سرمایه گذاری (بد) ۴۵۰.۰۰۰
سود ناشی از سرمایه گذاری (بس) ۴۵۰.۰۰۰
سود سهام پرداختنی (بد) ۴.۲۵۰.۰۰۰
سرمایه گذاری (بس) ۴.۲۵۰.۰۰۰