سلام دولت به طلبکاران، خداحافظی با رکود

پرداخت رقم قابل توجه بدهی های دولت به واحدهای تولیدی و خدماتی که به دلیل عدم وصول مطالباتشان در شرایط سخت اقتصادی اند، اولویتی است که از نظر طهماسب مظاهری، رییس کل سابق بانک مرکزی باید در خروج از رکود مد نظر قرار بگیرد.

مظاهری معتقد است پرداخت بدهی های دولت، کمترین آثار تورمی را در خروج از رکود فعلی برای اقتصاد به همراه خواهد داشت.

با وجود مهار تورم و کاهش آن به ۱۵ درصد در دوسال گذشته، دولت یازدهم توفیقی در کاهش رکود نداشته. بسته خروج غیرتورمی از رکود که به منظور به تعادل رساندن رکود در کنار تورم تهیه شده بود به نتیجه مورد نظر دولت نرسید. چرا؟

به نظر من از اسم این بسته مشخص است که نقطه ضعف آن کجاست. به لحاظ تئوریک، علمی و تجربی، از این سه زاویه، وقتی شما از اقتصادی متوقع رونق باشید و بخواهید این رونق را در اقتصاد ببینید، باید نتایج طبیعی آن را هم بپذیرید که یکی از آن نتایج تورم است. به هرحال هر رونقی در اقتصاد، تا حدودی موجب تورم خواهد شد. خروج از رکود بدون تورم، حاوی یک اشتباه ذاتی است و بهتر است اینطور بگوییم که با حداقل آثار تورم باید از رکود خارج شد و رونق ایجاد کرد و در واقع باید تورم و رکود را به تعادل رساند و در مسیر کاهش رکود، از ایجاد تورم زیادی پرهیز کرد. بدون تورم نمی توان به رونق رسید و ادعای رونق بدون تورم نتیجه نخواهد داد.  بهتر است در هر سیاستی که برای خروج از رکود در نظر می گیریم به این اشاره کنیم که منظور ما خروج از رکود یا رونق اقتصاد با سیاست هایی است که حداقل آثار تورمی را داشته باشد. من فکر می کنم اگر این اصل را بپذیریم بعد می توانیم درباره اینکه چه سیاست هایی را در پیش بگیریم حرف بزنیم. مجموع کارهای متنوعی هست که دولت می تواند در بسته جدید خروج از رکود بگنجاند و البته این بسته هم هنوز منتشر نشده که بتوانیم در مورد روش های دولت اظهار نظر کنیم. به نظر من البته یک نکته بسیار مهم در باره بسته جدید یا هر نوع برنامه برای تحرک اقتصادی دولت وجود دارد.  این بسته هرچه که هست باید، بند اول، نقطه شروع و مهم ترین بخش آن مربوط به سیاست هایی برای پرداخت بدهی دولت به طلب کارانش باشد. دولت از هر نقطه ای که برای رفع رکود شروع کند به نتیجه نخواهد رسید. نه اینکه سیاست ها بطور کلی اثرگذار نباشند.  منظور من این است که ممکن است دولت سیاست های اصلاحی هم اتخاذ کند و این سیاست ها، راه حل های برون رفت از رکود باشد و اثراتی هم داشته باشد اما هرکاری که می کند، مهم ترین بخش از این سیاست ها که کمترین آثار تورمی را دارد و به رونق هم منجر خواهد شد، همان پرداخت بدهی های دولت است. افزایش تقاضای موثر به عنوان یکی از گلوگاه های خروج از رکود در بسته اول، با پرداخت بدهی های دولت محقق می شد.

دولت در حال حاضر به بانک ها و پیمانکاران بخش خصوصی و دولتی بدهکار است اما منابع لازم برای پرداخت بدهی هایش را ندارد. فکر می کنید دولت از چه روش هایی می تواند در پرداخت بدهی هایش با مفروض گرفتن عدم لغو تحریم ها بدهی هایش را بپردازد؟

قسمت سخت پرداخت بدهی های دولت هم همین تامین منابع است. اگر دولت پول چاپ کند و به مردم به عنوان وام مصرفی بدهد، معلوم نیست این وام چقدر در کاهش رکود  تاثیر داشته باشد. اوراق مشارکت می تواند به عنوان راهی برای تامین بخش کوچکی از منابع مورد نیاز دولت مورد استفاده قرار بگیرد اما سوال اینجاست که تامین منابع برای چه کاری؟ برای پرداخت بدهی های دولت یا وام مصرفی؟ این نکته، نکته مهمی است. به نظر من اگر دولت قصد دارد اوراق مشارکت چاپ کند، باید از درآمدهای حاصل از فروش اوراق، بدهی هایش را پرداخت کند. در اینکه روش هایی مثل فروش اوراق مشارکت یک راه حل مناسب است بحثی نیست اما نباید فراموش کرد که یک اقدام به تنهایی نمی تواند منجر به حل مشکل اقتصاد باشد. باید تلفیقی از اقدامات چون پرداخت بدهی های دولت، اصلاح سود بانک ها و  اصلاح بازار سرمایه به معنی ایجاد شفافیت در بازار، ایجاد انگیزه، افزایش بازدهی و کسب منابع جدید از راه سرمایه گذاری های جدید در بازار سرمایه از سوی دولت اعمال شود و من باز تاکید می کنم در تمام این ها، اولویت با پرداخت بدهی های دولت است یعنی راه حل نهایی و حرف اول آخر برای خروج از رکود پرداخت بدهی هاست.  رقم بدهی های دولت زیاد است. طلب کاران دولت اعم از بانک ها، پیمان کاران و بخش خصوصی و موسسات دولتی اند و به دلیل عدم وصول مطالباتشان از دولت شرایط بسیار سختی دارند. اگر می خواهیم رونق اقتصادی ایجاد کنیم باید واحدهای خدماتی و تولیدی را ازاین وضعیت سخت اقتصادی که به دلیل عدم وصول مطالبات از دولت به آن گرفتار شدند، خارج کنیم.  اگر بدهکاری دولت به یکی یا دوتا واحد تولیدی و خدماتی بود و آدمی مثل من مدام می گفت که این بدهی باید برای رونق اقتصادی پرداخت شود، ممکن است این شائبه بوجود بیاید که من در جهت کمک به این واحدهای محدود توصیه به وصول مطالبات دارم اما رقم بدهی های دولت آنقدر سنگین است و تعداد این واحد ها آنقدر زیاد است که کل اقتصاد را تحت تاثیر قرار داده. دولت بهتر است با در نظر گرفتن اینکه کدام یک از این واحدها اولویت دارند، و چه رقمی از دولت طلب کارند، هرچه زودتر بدهی هایش را پرداخت کند. روشن شدن مبلغ بدهی ها هم برای مردم و هم برای خودت دولت سودمند است. بهتر است دولت رقم این بده های را تفکیک اینکه هرکس چقدر طلب از دولت دارد منتشر کند چون ما رقم های مختلفی از این بده های می شنویم. گاهی ۱۸۰ هزار میلیارد تومان و گاهی ۳۰۰ هزار میلیارد تومان و نمی دانم کدام درست است. به هرحال هرکدام که درست باشد چه اولی و دومی، و چه اعداد دیگر، این رقم ها، قابل توجهی است وتاثیرش آنقدر در اقتصاد زیاد بوده که به رکود دامن زده و دولت هم باید برای پرداخت این بدهی ها تدارکات لازم را انجام دهد. می دانیم که دولت برای پرداخت بدهی هایش پول ندارد که اگر داشت بطور حتم پرداخت می کرد. شاید کار سخت دولت هم همین باشد که راه حلی برای تامین پول پرداخت بدهی هایش پیدا کند اما نداشتن پول دلیلی بر تداوم بدهی های دولت نیست و باید راهی پیدا کرد. دولت باید به تعهداتش پایبند باشد و بدهی هایش را بدهد. بحث خوش حساب یا بدهکار بودن دولت به حضور دولت در بازار برمی گردد و مقصود این است هر آدم اقتصادی، هر شرکتی، هر نهادی از جمله دولت، وقتی در بازار حضور دارد مجموعه ای از بدهی ها و طلب ها برایش منظور  می شود و میتواند قرض کندو بدهی هایش را بدهد. یعنی پرداخت در گردش وجود دارد.

فکر می کنید دولت در بسته جدید خروج از رکود بیشتر به کدام بخش از اقتصاد توجه کند و این بسته چقدر موثر باشد؟

من در مورد اینکه در این بسته جدید، دولت به چه نکاتی بیشتر توجه خواهد کرد نظری ندارم چون بسته را ندیدم.  شرایط فعلی ما  در پیش بینی تحقق  بسته جدید خروج از رکود مثل همان داستان لقمان است که کسی از او پرسید تا شهر چقدر فاصله است و او گفت نمی دانم. وقتی آن فرد در مسیر رفتن به شهر قرار گرفت لقمان گفت یک روز راه است. فرد از لقمان پرسید چرا اول نگفتی؟ لقمان گفت نمی دانستم با چه سرعتی و چگونه می روی. ما هم نمی دانیم که دولت در این بسته چه سیاستی مد نظر دارد و متناسب با آن چه می خواهد بکند. باید بسته را دید و بعد نظر داد که چقدر موثر است. من معتقدم اگر در این بسته پرداخت بدهی های دولت به عنوان اولویت منظور شده باشد، بطور حتم توفیق هایی در خروج از رکود خواهیم داشت.

منبع: هفته نامه صدا