معاون اول رئیسجمهور در نامهای که به تازگی به روحانی نوشته از انتشار ۶۰ هزار میلیارد ریال صکوک اجاره با هدف بازپرداخت بدهی دولت به بانکها خبر داده که میتواند زمینهساز کاهش نرخ سود بانکی باشد.
در نامهای که به تازگی از سوی اسحاق جهانگیری به رییس جمهور ارسال شده، از انتشار ۱۵۰۰ میلیارد تومان صکوک اجاره در دو بخش، بخش اول (۵۰۰۰ میلیارد تومان) برای بازپرداخت بدهی دولت به بانکها و ۱۰۰۰ میلیارد تومان عرضه مستقیم به بازار سرمایه خبر داده است.
بر اساس این گزارش در نامهای که در تاریخ ۲۱ شهریور ماه امسال به امضای معاون اول ریاست جمهوری رسیده، آمده که «همین کار باعث ایجاد زمینه برای کاهش نرخهای سود بانکی خواهد شد. بخشی نیز به بازار سرمایه عرضه خواهد شد که شکلگیری بازار بدهی یکی از آثار مثبت آن خواهد بود.»
به گزارش فارس، امکان وثیقه گذاری این اوراق از سوی بانک ها از دیگر مزیت هایی است که می تواند زمینه ساز تسویه تسهیلات گران قیمت اخذ شده از سوی شرکتها با بانک های طلبکار شود.
از سوی دیگر بانکها میتوانند با وثیقه این اوراق از منابع بانک مرکزی استفاده کنند که موجب کاهش رقابت برای جذب سپرده و در نتیجه کاهش نرخ سود بانکی خواهد شد.
با فرض ضریب ۵.۷ مرتبهای ضریب تکاثر میتوان گفت: با انتشار این اوراق قدرت تسهیلات دهی بانکها حدود ۳۰ تا ۳۴ هزار میلیارد تومان افزایش خواهد یافت که میتواند خبری خوشحال کننده برای به گردش درآمدن این منابع در شرکتها شود.
به گزارش فارس متن نامه معاون اول به رئیس جمهور به شرح زیر منتشر شده است:
حجتالاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر روحانی
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
بازگشت به ابلاغیه شماره ۴۳۸۴۹ مورخ ۹۴/۴/۸ جنابعالی، به استحضار میرساند با تشکیل جلسات متعدد با تیم اقتصادی دولت و پیگری موارد مندرج در ابلاغیه در مورد انتشار اوراق صکوک اجاره مبتنی بر ماده ۲ قانون رفع موانع تولید رقابتپذیر و ارتقاء نظام مالی کشور توافق لازم به عمل آمد و متن پیوست که به امضاء آقایان دکتر طیبنیا، دکتر نوبخت، دکتر سیف، دکتر نیلی و دکتر نجفی رسیده است و مورد تأیید اینجانب میباشد، بهعنوان یکی از راهکارهای مهم تأمین منابع و شروع ایجاد بازار بدهی جهت تأیید جنابعالی و ابلاغ به سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی ارسال میگردد.
براساس جمع بندی صورتگرفته، صکوک اجاره در دو بخش، بخش اول (۵۰۰۰ میلیارد تومان) برای بازپرداخت بدهی دولت به بانکها و ۱۰۰۰ میلیارد تومان عرضه مستقیم به بازار سرمایه انتشار خواهد یافت.
بانک مرکزی این اوراق را بهعنوان وثیقه از بانکها برای اعطای تسهیلات به آنها خواهد پذیرفت که همین کار باعث ایجاد زمینه برای کاهش نرخهای سود بانکی خواهد شد. بخشی نیز به بازار سرمایه عرضه خواهد شد که شکلگیری بازار بدهی یکی از آثار مثبت آن خواهد بود.
هرچند مقیاس انتخابشده برای شروع کار (۶ هزار میلیارد تومان) بزرگ نیست، اما با ملاحظه آثار و تبعات مترتب بر آن، ابعاد بزرگتر در ادامه مدنظر قرار خواهد گرفت. دو ملاحظه مهم در طراحی این اقدام ابتکاری مورد توجه بوده است:
۱- پای بندی تام و التزام جدی دولت به بازپرداخت سود اوراق در سررسیدهای اعلام شده.
۲- عدم افزایش پایه پولی تحت تأثیر ایفای نقش بانک مرکزی در پذیرش اوراق بهعنوان وثیقه با تأدیه بدهی بانکها.
این موضوع اقدام مهمی است که در این دولت آغاز شده است و بدین وسیله جهت استحضار و راهنمایی گزارش شد.
اسحاق جهانگیری۹۴/۶/۲۱
پایان مناقشه سود بانکی
پس از مدتها رایزنی میان وزارت اقتصاد و دولت بحث راهاندازی اسناد خزانه اسلامی تحقق پیدا کرد و روز گذشته در آخرین ساعات فعالیت بازار سهام این اسناد کشف قیمت شد. این فرآیند، ایجاد مکانیزمی برای تعیین نرخ سود واقعی در اقتصاد است.
بهعبارت دقیقتر، ایجاد بازار ثانویه برای اسناد خزانه میتواند با استفاده از مکانیزم عرضه و تقاضا، نرخ سود را تعیین کند. به این ترتیب، دریافتکننده اوراق میتواند پیش از سررسید با نرخ تنزیل مشخص، اقدام به فروش این اوراق کند. بررسی «دنیایاقتصاد» نشان میدهد کشف قیمت اسناد خزانه (با نرخ اسمی ۱۰۰ هزار تومانی در ۲۳ اسفند ۹۴) در قیمت حدود ۹۰ هزار تومانی، نرخ سود فعلی را ۹/ ۲۵ درصد نشان میدهد. این موضوع هرچند به علت حجم کم اوراق ممکن است چندان دقیق نباشد، اما آغاز راهی مهم برای تعیین یکی از مهمترین سیاستهای پولی کشور است.
گزارشهای قبلی «دنیای اقتصاد» نیز در این زمینه بیانگر این موضوع است که اسناد خزانه اسلامی قطعا ابزار مناسبی برای پرداخت بدهی دولت است و ورود این ابزار به بازار سرمایه، باعث میشود تامین مالی اقتصاد تنوع بیشتری پیدا کند. همچنین بیان شده بود که سررسید اوراق در این دوره، ۲۳ اسفند ۹۴ است. سازوکار معامله ثانویه اسناد خزانه اسلامی در فرابورس نیز به این صورت بیان شده بود که پس از واگذاری اوراق به طلبکاران دولت، این افراد در صورت تمایل و برای وصول طلب خود قبل از سررسید، میتوانند این اوراق را از طریق فرابورس و با قیمت کمتر از قیمت اسمی به فروش برسانند.
همچنین، در روزهای گذشته فایننشال تایمز این اقدام را نشان دهنده توسعه بازارهای مالی در ایران دانست و اضافه کرد: در آستانه لغو تحریم ها، این اقدام، واکنش جامعه جهانی نسبت به ریسک سرمایهگذاری در ایران را نیز آزمایش میکند. فایننشال تایمز همچنین افزود: انتشار این اوراق به ارزش حدودا ۳۰۰ میلیون دلار که یک راه قانونی منطبق با شریعت اسلام برای افزایش منابع پولی دولت است، با تخفیف قابل توجهی نسبت به ارزش اسمی، به سرمایه گذاران عرضه میشود.
تعیین نرخ سود با اوراق بدهی
در همین زمینه مجید زمانی، دبیر اجرایی بانک سرمایهگذاری کاردان که در فروش اوراق خزانه اسلامی بهعنوان بازارساز فعالیت دارد، به «دنیای اقتصاد» گفت: در طول سالهای متمادی، این نخستین فرصت بازار برای اعلام نظر در مورد اوراق قرضه دولتی است. دولت قصد دارد در ماههای آینده ۶۰۰ میلیون دلار دیگر، اوراق خزانه اسلامی منتشر کند.
وی همچنین درخصوص شائبههایی که درخصوص پرداخت بدهیهای پیمانکاران از داراییهای خودشان توسط دولت وجود دارد، گفت: به نظر میرسد هیچ دلیلی برای این اظهارنظر وجود ندارد، دولت در این سیستم در ازای پول؛ اوراق بهادار به پیمانکار واگذار میکند که پیمانکار میتواند با فروختن آن در فرابورس نقدینگی آن را دریافت کند.در حقیقت دولت از سرمایهگذاران بورس مقداری نقدینگی امانت میگیرد تا بدهی پیمانکاران را با آن پرداخت کند. در آخر نیز دولت موظف است تا اصل پول را به سرمایهگذاران واگذار کند. در بسیاری از کشورهای دنیا بانک مرکزی میتواند این اوراق را خریداری کرده و در فرآیند معامله به یک نرخ سود بانکی استاندارد برسد، اما طبق قانون اعلام شده درخصوص اسناد خزانه اسلامی، بانک مرکزی ایران مجاز به خرید این اوراق نیست.زمانی در این خصوص نیز بیان کرد: اینکه خرید اوراق توسط بانک مرکزی ممنوع اعلام شده به این دلیل است که این ابزار بار دیگر به مجرای غیرمستقیم وامگیری دولت از بانک مرکزی تبدیل نشود. فرض کنید که دولت بهصورت مکرر اوراق منتشر کرده و بانک مرکزی به منظور کنترل نرخ خریداری کند بانک مرکزی تبدیل به نهاد تامین سرمایه دولت شده و سیاست پولی و متناسب با آن تورم به خطر میافتد.
وی در ادامه افزود: با این حال به نظر میرسد ممنوعیت انجام این معامله برای بانک مرکزی اقدامی صحیح نباشد.دولت باید توجه کند که این ابزار بدون برنامهریزی مورد استفاده قرار نگیرد. استفاده از ابزار بدهی باید با نظم مالی و با در نظر گرفتن کل اقتصاد انجام شود. متاسفانه در شرایط کنونی در وزارتخانههایی که مصرفکننده منابع هستند این دید وجود ندارد و وزارت اقتصاد باید متولی این امر در آینده باشد.
کشف قیمت «اخزا۱» در فرابورس
روز گذشته، پس از دو مرتبه تمدید زمان کشف نرخ اوراق اسناد خزانه که با نماد «اخزا۱» در فرابورس عرضه شده بود، قیمت اوراق مزبور در ۹۰ هزار و ۵۰ تومان کشف شد. هرچند در زمان اندک باقیمانده پس از کشف قیمت، نرخهای ۹۰ هزار و ۱۰۰ تومانی نیز تجربه شد. اوراق مزبور که قرار است در هفتههای آینده به میزان ۱۰ میلیون برگه با قیمت اسمی ۱۰۰ هزار تومان عرضه شود، روز گذشته حدود ۳۸۴ هزار مورد معامله شد (از ۴۰۰ هزار برگه برنامهریزی شده).
با در نظر گرفتن سررسید این اوراق (۲۳ اسفند ۹۴) که حدود ۵/ ۵ ماه (معادل ۱۶۵ روز) است و همچنین قیمت خرید ۹۰ هزار و ۱۱۵ تومانی (با در نظر گرفتن ۰۷۲۶/ ۰ درصد کارمزد خرید) نرخ سود اسناد خزانه حدود ۹/ ۲۵ درصد محاسبه میشود. این نخستین باری است که نرخ سود در اقتصاد کشور با استفاده از مکانیزم عرضه و تقاضا کشف شده است و از این منظر اهمیت قابلتوجهی دارد. مقایسه این نرخ، با نرخ سود فعلی بانکها (۲۰ درصد اسمی که با در نظر گرفتن سود موثر و بهصورت ماهانه به ۲۲ درصد میرسد) نشان میدهد اوراق مزبور نرخ سود بالاتری دارند.
به هر حال، هنوز نمیتوان بهطور قطع درباره نرخ سود واقعی اقتصاد کشور تصمیم گرفت که دو دلیل عمده دارد. نخستین موضوع، حجم نسبتا پایین این اوراق در نخستین مرحله عرضه است و باید منتظر ماند که ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار اوراق دیگری که قرار است به زودی عرضه شوند، به چه ترتیبی عرضه شده و نرخگذاری میشوند. از سوی دیگر، بالا بودن سهم افراد حقوقی (۱/ ۹۸ درصد حجم خرید) نسبت به حقیقیها بیانگر آن است که هنوز ترکیب نامتوازن متقاضیان اوراق مزبور این شائبه را ایجاد میکند که ممکن است نرخ سود واقعی کمی با ارقام فعلی متفاوت باشد.
با این حال، به علت آنکه مبلغ اسناد خزانه اسلامی در سررسید نهایی توسط خزانهداری کل کشور تامین میشود، دارای اطمینان بالایی بوده و سرمایهگذاری کم ریسک محسوب میشود. بر این اساس، یکی از معیارهای مناسب برای تعیین نرخ سود بین بانکی که از ریسک کمی برخوردار هستند به حساب میآیند. متقاضیان میتوانند برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره نحوه محاسبه نرخ سود اسناد خزانه و شرایط خرید آنها به سایت فرابورس، قسمت ابزارهای نوین مالی و اسناد خزانه اسلامی مراجعه کنند.
جای خالی اوراق قرضه در بورس تهران
در بورسهای مطرح دنیا در حدود نیمی از حجم معاملات مربوط به اوراق قرضه است، این در حالی است که این نسبت در ایران بسیار محدود و عملا سهم خاصی وجود ندارد. با این وجود به نظر میرسد این بازار بهعنوان یک بازار نوپا در ایران نیازمند بسترهایی است تا بتواند جذابیت قابل توجهی برای سرمایهگذاران به وجود آورد. دبیر اجرایی بانک سرمایهگذاری کاردان در این زمینه نیز بیان کرد: به نظر میرسد این ابزار خوبی برای تامین مالی دولت است اگر طبق استانداردهای جهانی مورد استفاده قرار بگیرد. در شرایط کنونی به نظر میرسد بازار سرمایه پیشنیازهای این بازار را آماده کرده است. بهعنوان مثال در چند روز اخیر تامین سرمایه کاردان اوراق مشارکت مشهد را بهصورت شناور در بازار عرضه کرده و یک تجربه موفق از نرخ آزاد را بهوجود آورده است. بنابراین و با بررسی این فعالیتها به نظر میرسد پیش نیازهای فنی تا حد زیادی آماده است.
وی در ادامه بیان کرد: البته بورس تهران تا به نرخ واقعی برسد به بازار بزرگتری احتیاج دارد. ولی بهتر است این بزرگ شدن آهسته صورت بگیرد که بتوانیم با عواقب احتمالی به درستی برخورد کنیم. در ماههای قبل نیز ما به مدیران ارشد توصیه کردیم که این عرضه با حداقل مبلغ انجام شود که خوشبختانه همینطور صورت گرفته است.درخصوص بازارگردانی اوراق نیز، طراحی که توسط کاردان انجام شد در آخرین مرحله با تغییراتی روبهرو شد و مشکلاتی را بهوجود آورد که خوشبختانه در حال حل این موضوع هستیم.
وی در صحبت پایانی خود افزود: به نظر میرسد بزرگترین چالش این اوراق استفاده بدون دیسیپلین دولت از این ابزار و همینطور ذهنیتی است که آزاد بودن قیمت اوراق ایجاد کرده است. این اوراق بزرگترین شاخصی را که تمام این سالها همه فعالان اقتصادی احتیاج داشتند یعنی نرخ واقعی سود را در اختیار میگذارد و باید در آینده از آن استفاده درست در تمام بخشهای اقتصادی کشور صورت پذیرد.
سنگینی کفه ترازو حقوقیها
در همین زمینه رئیس اداره عملیات بازار فرابورس ایران در گفتوگو با «دنیایاقتصاد» در پاسخ به سوالی درخصوص سنگینی کفه ترازو حجم خرید بازیگران حقوقی به حقیقی با اشاره به استقبال مطلوب سرمایهگذاران از عرضه اولیه اسناد خزانه اسلامی اظهار کرد: تعداد خریداران حقیقی ۵/ ۵ برابر افراد حقوقی بود.وی تاکید کرد: اسناد خزانه اسلامی یک ابزار جدید و بدون سود است و طبیعی است که افراد حرفهای بازار به سمت چنین ابزاری گرایش داشته باشند نه عموم سرمایهگذاران اما چون افراد حقوقی سرمایه بیشتری در اختیار دارند حجم خریدشان قابل توجهتر است.
بهنام محسنی درخصوص نحوه مشارکتها و فرآیند کشف قیمت در روز گذشته بیان کرد: میزان مشارکت سرمایهگذاران در ابزارهای نوین مالی با معرفی صحیح ابزار، گذشت زمان و سلیقه سرمایهگذاران رابطه مستقیمی دارد اما در مجموع مشارکت در کشف قیمت و کل فرآیند عرضه اولیه اسناد خزانه اسلامی مناسب بود.
وی خاطرنشان کرد: از روز شنبه خرید و فروش اسناد خزانه اسلامی بهطور عادی و برای همه افراد حقیقی و حقوقی قابل انجام است.
منبع: دنیای اقتصاد
بدهیهای دولتی در فرابورس نقد میشود
محمدی افزود: دولت برنامه فعالسازی اوراق بدهی از طریق انتشار اوراق اسناد خزانه اسلامی، صکوک و اوراق مشارکت را به عنوان سیاست اصلی خود دنبال میکند.
این مقام مسئول بر این باور است اوراق اسناد خزانه اسلامی از منظر نوع معامله، نرخ بهره و سود موثر ناشی از اصل و فرع سرمایهگذاری در این اوراق از جمله معاملات خوش دست بازار بوده و علاوه بر نهادهای مالی بزرگ مردم عادی و اشخاص حقیقی نیز میتوانند سرمایهگذاری کنند.
وی در خاتمه گفت: این اوراق از انعطاف بالایی برخوردار بوده و کشف قیمت از طریق بازار سهام از مزیتهای منحصربه فرد آن است.