سابقه و ميزان حق بيمه پرداخت شده، مؤثرترين و مهم ترين عامل در ارائه خدمات سازمان تأمين اجتماعي به بيمه شدگان است.
به ديگر سخن، بيمه شدگان براي دريافت خدمات مورد نياز خود، مانند مستمري بازنشستگي، از کار افتادگي و مانند آن، بايد ميزان معيني از حق بيمه را، در مدت مشخصي، پرداخته باشند.
به عنوان نمونه، برقراري مستمري بازنشستگي براي فرد بيمه شده، در برخي شرايط، منوط به دارا بودن سابقه اي دست کم سي ساله در پرداخت حق بيمه است. ميزان اين مستمري نيز به ميزان حق بيمه اي بستگي دارد که کارفرما، بر اساس حقوق پرداختي به بيمه شده، در ليست هاي بيمه ثبت کرده و حق بيمه را بر اساس آن پرداخته است.
طبق ماده ۳۶ قانون تأمين اجتماعي، «کارفرما مسئول پرداخت سهم خود و بيمه شده به سازمان مي باشد و مکلف است در موقع پرداخت مزد يا حقوق و مزايا سهم بيمه شده را کسر نموده و سهم خود را بر آن افزوده، به سازمان تأديه نمايد.» حال فرض کنيد کارفرما، به هر دليلي، از پرداخت به موقع حق بيمه کارگر به سازمان تأمين اجتماعي خودداري و وي را از برخي امتيازات و حقوق مربوط به بيمه تأمين اجتماعي محروم کرده باشد.
آيا اين تأخير يا عدم پرداخت، رافع مسئوليت سازمان تأمين اجتماعي براي ارائه خدمات به بيمه شده است؟ آيا بيمه شده به علت تأخير يا تعلل کارفرما در پرداخت حق بيمه، بايد از حق و حقوق خود دست بشويد؟
وظيفه سازمان تأمين اجتماعي
بر اساس بخش پاياني ماده ۳۶ قانون تأمين اجتماعي، «تأخير کارفرما در پرداخت حق بيمه يا عدم پرداخت آن، رافع مسئوليت و تعهدات سازمان در مقابل بيمه شده نخواهد بود.» پس سازمان تأمين اجتماعي موظف است براي احقاق حق بيمه شدگان و حمايت از آن ها در برابر کارفرمايان خاطي، تمهيداتي بينديشد. مطابق قانون، رسيدگي به شکايات مربوط به ادعاي سوابق بيمه افراد در صلاحيت سازمان تأمين اجتماعي است و افرادي که در اين زمينه ادعا و شکايتي دارند، بايد به اين سازمان مراجعه کنند. بنابراين در صورتي که در سابقه بيمه شما، به علت پرداخت نشدن حق بيمه توسط کارفرما، وقفه اي به وجود آمده باشد، مي توانيد با مراجعه به شعب سازمان تأمين اجتماعي، نسبت به تأييد و ترميم سوابق بيمه خود اقدام کنيد.
اولويت رسيدگي به درخواست
موضوع رسيدگي به ادعاي سوابق بيمه، در سازمان تأمين اجتماعي، زير عنوان «رسيدگي به ادعاي بيمه شدگان در خصوص اشتغال در کارگاه ها» بررسي مي شود. نخست، بايد توجه داشته باشيد که رسيدگي به ادعاي سوابق در همان شعبه اي انجام مي شود که کارگاه مورد نظر – که در آن براي بيمه شده حق بيمه رد نشده است- در محدوده آن قرار دارد. در صورتي که ادعاي سوابق بيمه شده مربوط به چند کارگاه و در چند شعبه مختلف سازمان تأمين اجتماعي باشد، هر شعبه، حسب مورد، به موضوع ادعاي سوابق در کارگاه قرار گرفته در محدوده اداري خود، رسيدگي خواهد کرد. از آنجا که روندرسيدگي به ادعاي سابقه بيمه، طولاني و وقت گير است، طبق دستورالعمل حوزه فني و درآمد سازمان تأمين اجتماعي، اولويت رسيدگي به ادعاي سوابق بيمه در شعبه هاي اين سازمان، با افرادي است که در شُرُف برخورداري از مستمري بازنشستگي، از کار افتادگي يا بازماندگان هستند. فرد مدعي بايد شخصاً به شعبه مراجعه و فرم هاي مربوطه را تکميل کند. در صورت فوت يا کهولت سن و بيماري فرد مدعي، حسب مورد، وراث قانوني يا وکيل قانوني فرد، براي تکميل فرم ها و پيگيري پرونده اقدام خواهند کرد.
مراحل رسيدگي به ادعاي سوابق بيمه
فرد مدعي سوابق بيمه، در ابتدا بايد مدارک مورد نياز را براي ادعاي خود به شعبه سازمان تأمين اجتماعي تسليم کند. اين مدارک، صرف نظر از اصل و کپي شناسنامه و دفترچه درماني مدعي(در صورتي که آن را داشته باشد)، شامل اصل و کپي انحصار وراثت و اصل و کپي وکالتنامه وکيل قانوني مدعي نيز، در صورت نياز، خواهد بود که در واقع، به شناسايي دقيق مدعي توسط مأمور مربوطه کمک مي کند. افزون بر اين، مدعي بايد مدرکي دال بر ادعاي سابقه بيمه خود به شعبه سازمان تأمين اجتماعي تسليم کند. طبق دستورالعمل حوزه فني و درآمد سازمان تأمين اجتماعي، مدارک قابل ارائه اي که مي توانند در تأييد ادعاي سابقه بيمه افراد مورد استفاده قرار گيرند، عبارتند از: ۱- حکم استخدامي، ارتقاي شغلي، تغيير سمت در دوره مورد ادعا؛ ۲- فيش يا رسيد حقوق يا چک بانکي که مربوط به واريز و دريافت حقوق فرد باشد؛ ۳- گواهي بانک مبني بر واريز حقوق ماهانه مدعي طبق ليست هاي حقوقي کارفرما؛ ۴- کارت افتتاح حساب بانکي براي دريافت حقوق از کارفرما؛ ۵- ليست هاي حقوق کارگاه؛ ۶- دفاتر قانوني کارگاه و اسناد هزينه مربوطه؛ ۷- ليست هاي حقوق کارگاه، منضم به اظهارنامه مالياتي که به تأييد اداره دارايي مربوطه رسيده است؛ ۸- کارت هاي حضور و غياب يا ورود و خروج يا دفاتر ثبت حضور و غياب کارکنان کارگاه؛ ۹- آراي هيئت هاي تشخيص و حل اختلاف قانون کار(در صورتي که در زمان قطع رابطه با کارگاه مورد نظر صادر شده باشند.)؛۱۰- کارت بهداشتي صادره از سوي اداره بهداشت محيط کار؛ ۱۱- استشهاد محيط کارگاه. به نظر مي رسد که اسناد اثبات کننده ادعاي سوابق بيمه، محدود به موارد يازده گانه نباشد و فرد مدعي بتواند در صورت دارا بودن سندي، غير از اين موارد، که اثبات کننده ادعاي اوست، نسبت به احقاق حق خود اقدام کند.
بنابراين فرد مدعي سابقه بيمه، موظف است فرم هاي مربوطه را پُر و امضا و نيز، نسبت به تسليم اسناد مورد نياز براي اثبات حقش به شعبه سازمان تأمين اجتماعي اقدام کند. طبق دستورالعمل، اسناد ارائه شده بايد همراه با کپي به مأمور مربوطه تسليم شوند. مأمور پس از بررسي اسناد و تأييد برابر با اصل بودن کپي آن ها، بايد اصل سند را به فرد درخواست کننده باز گرداند.
شعب سازمان تأمين اجتماعي پس از دريافت مدارک، نسبت به بررسي دقيق آن ها اقدام مي کنند. در صورتي که اسناد هويتي فرد مدعي سوابق، داراي ايرادات سجلي، مانند عدم تطبيق مشخصات دفترچه بيمه با شناسنامه باشد، لازم است ابتدا اصلاحات لازم در اسناد فرد متقاضي انجام و بعد، مراحل بررسي آغاز شود. ممکن است در دوره مورد ادعاي فرد درخواست کننده، کارگاه تعطيل بوده باشد و کارفرما با فرض عدم فعاليت و اشتغال کارگر، منکر سابقه بيمه وي در دوره تعطيلي کارگاه شود. با وجود اين که ادعاي عدم اشتغال در زمان تعطيلي کارگاه، مي تواند درست باشد، اما ممکن است اين تعطيلي به استناد موادي از قانون اتفاق افتاده باشد که در آن، حق کارگر براي دريافت مزد محفوظ است. به عنوان نمونه، ممکن است تعطيلي کارگاه به استناد ماده ۱۰۵ قانون کار و با نظر کارشناس بهداشت حرفه اي، مبني بر نياز کارگاه به ارتقاي شرايط بهداشت حرفه اي، صورت گرفته باشد. در اين حالت، طبق تبصره ۲ ماده ۱۰۵ قانون کار، «کارفرما مکلف است در ايامي که به علت فوق کارتعطيل مي شود مزد کارگران کارگاه را بپردازد.» بديهي است که با اين شرايط، سابقه کار و در نهايت بيمه کارگر نيز دچار وقفه نخواهد شد. به همين دليل، تعطيلي کارگاه در دوره مورد ادعاي فرد متقاضي يا عدم اظهار نظر کارفرما درباره سوابق کارگر، مانع از رسيدگي به درخواست بيمه شده، در شعب سازمان تأمين اجتماعي نيست.پس از انجام بررسي هاي اوليه، موضوع ادعاي سوابق بيمه شده در کميسيون ها بررسي خواهد شد. در صورت تأييد ادعاي سابقه و پس از طي مراحل اداري مربوطه و دريافت حق بيمه از کارفرما، سابقه مورد ادعا، به سنوات پرداخت حق بيمه مدعي سوابق، افزوده خواهد شد و وي مي تواند از مزاياي آن بهره مند شود.
مهم ترين نکات
در صورتي که در سابقه بيمه شما، به علت عدم پرداخت حق بيمه توسط کارفرما، وقفه اي به وجود آمده باشد، مي توانيد با مراجعه به شعب سازمان تأمين اجتماعي، نسبت به تأييد و ترميم سوابق بيمه خود اقدام کنيد.
مطابق قانون، رسيدگي به شکايات مربوط به ادعاي سوابق بيمه افراد در صلاحيت سازمان تأمين اجتماعي است و افرادي که در اين زمينه ادعا و شکايتي دارند، بايد به اين سازمان مراجعه کنند.
اولويت رسيدگي به ادعاي سوابق بيمه در شعبه هاي سازمان، با افرادي است که در شُرُف برخورداري از مستمري بازنشستگي، از کار افتادگي يا بازماندگان هستند.
فرد مدعي سابقه بيمه، موظف است فرم هاي مربوطه را پُر و امضا و نيز، نسبت به تسليم اسناد مورد نياز براي اثبات حقش به شعبه سازمان تأمين اجتماعي اقدام کند.
اسناد ارائه شده بايد همراه با کپي به مأمور مربوطه تسليم شوند. مأمور پس از بررسي اسناد و تأييد برابر با اصل بودن کپي آن ها، بايد اصل سند را به فرد درخواست کننده باز گرداند.
تعطيلي کارگاه در دوره مورد ادعاي فرد متقاضي يا عدم اظهار نظر کارفرما درباره سوابق کارگر، مانع از رسيدگي به درخواست بيمه شده، در شعب سازمان تأمين اجتماعي نيست.
منبع:روزنامه خراسان