طلای کاغذی واقعیت یا دروغ؟!
احسان حسینی- دانشجوی دانشگاه صنعتی شریف
طلا از جمله کالاهایی است که قیمت آن تاثیر زیادی بر ارزش پول کشورها دارد. این اهمیت به اندازه‌ای است که کشورهای قدرتمند برای کنترل و مدیریت آن میلیاردها دلار هزینه می کنند. اهمیت بیشتر این موضوع هنگامی درک می شود که ارزش پول یک کشور در مقابل طلا تنزل یابد. برای روشن شدن این موضوع می‌توان نگاهی به گذشته نه چندان دور آمریکا انداخت.
به گفته تحلیل گران اقتصادی، قانون‌شکنی‌های سیستم مالی در دولت‌های جورج بوش و کلینتون به عملکرد ضعیف مالی منجر شد که البته نتیجه‌ای قابل پیش‌بینی بود. تعداد اندکی از بانک‌ها بیش از اندازه بزرگ شدند تا آنجا که مسئولان مالی آمریکا معتقد بودند که این بانک‌ها ورشکست نخواهند شد. دولتی که نیازمند چاپ گسترده پول توسط بانک مرکزی (فدرال رزرو) برای تأمین کسری بودجه تریلیون دلاری خود با نرخ بهره پایین بود، از این بانک‌هابه‌عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به این مهم استفاده می‌کرد. گزارش ها حکایت از این دارد که این کسری بودجه به دلیل رکود طولانی ناشی از بحران مالی بوده است.
سیاست بانک مرکزی آمریکا در اعتبار بخشیدن به یک تریلیون دلار اوراق قرضه به‌صورت سالانه، بر دلار آمریکا فشار آورد و موجب کاهش ارزش دلار در مقابل طلاشد. هنگامی‌که هر انس طلا در سال ۲۰۱۱ به ۱۹۰۰ دلار رسید، بانک مرکزی آمریکا گزارش کرد که هر انس ۲۰۰۰ دلاری اثری روانی خواهد داشت و ممکن است بر نرخ مبادله دلار در مقابل دیگر ارزها نیز تأثیر گذارد. این مسئله باعث می‌شود که دارندگان دلار برای گریز از ریزش بیشتر ارزش دلار، به فروش آن روی‌آورند که به‌نوبه خود موجب کاهش بیشتر ارزش دلار می‌شود.
وقتی‌که این نگرانی به وجود آمد، مدیریت قیمت طلا از اعانه دادن طلا توسط بانک مرکزی به دلال‌های شمش فراتر رفت تا آنجا که این نهاد از بانک‌های نماینده اش برای فروش سلف‌های بی‌پشتوانه طلا در بازار آتی‌های کامکس نیویورک نیز استفاده کرد. افزایش عرضه طلا در بازار، از بالا رفتن قیمت آن جلوگیری می کند و فروش سلف نیز، قیمت طلا را پایین می‌آورد. بنابراین بانک مرکزی در اهتمام ورزیدن به انجام این دو کار، یک هدف را دنبال می کند و آن هم پایین نگه داشتن قیمت طلا است.
نشانه‌های زیادی حاکی از این است که قیمت این کالای مهم مدیریت می‌شود که به یک مورد آن اشاره خواهیم کرد. می توان از بورس کامکس نیویورک که محلی برای خرید و فروش قراردادهای آتی طلا است، به عنوان اولین بازار تحت نفوذ فدرال رزرو نام برد.
از بورس کامکس که قراردادهای آتی را معامله می کند، به عنوان یک بورس طلای کاغذی نیز یاد می‌شود. باوجود اینکه بانک‌های بسیاری تراکنش‌های انجام‌گرفته در کامکس را پشتیبانی می‌کنند،بیشتر حجم این مبادلات را بانک‌های جی پی مرگان (JPMorgan)،اچ اس بی سی (HSBC) ونوا اسکوتیا بانک (Nova Scotia Bank) انجام می‌دهند.
مبادله آتی‌های طلا و نقره در بازار کامکس به‌صورت روزانه از ساعت ۸:۲۰ تا ۱۳:۳۰ به‌وقت نیویورک صورت می‌گیرد. علاوه بر این محل، مبادله آتی‌های کامکس در گلوبکس نیز اتفاق می‌افتد. گلوبکس یک سیستم مبادله کامپیوتری برای قراردادهای آتی است که به طور شبانه روزی به افراد در هر گوشه دنیا که دسترسی به پایگاه-های کامپیوتری مبادله آتی‌ها داشته باشند امکان خرید و فروش می‌دهد.
علاوه بر کامکس، فدرال رزرو، مدیریت قیمت طلا را در محل دیگری نیز دنبال می‌کند؛ بازار طلای لندن. در این بازار مجموع حجم دلاری معاملات از کامکس بسیار بزرگ‌تر است. وقتی خریداران بزرگ مثل بانک‌های مرکزی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ و یا سرمایه‌گذاران شخصی ثروتمند می‌خواهند اقدام به خرید و فروش مقادیر زیاد طلا کنند،به بازار طلای لندن رجوع می کنند.
مدیریت قیمت توسط فدرال رزرو، شامل اعمال فشار کاهنده بر قیمت طلا از طریق فروش مقادیر بسیار زیادی آتی‌های کامکس می‌شود که چه در خود کامکس در طول ساعات مبادله وچه در سیستم گلوبکس که شبانه‌روزی است، اتفاق می‌افتد.
به عنوان مثال در ۶ ژانویه ۲۰۱۴، پس از اینکه قیمت طلا در بازارهای اروپا و آسیا به اندازه ۱۵ دلار افزایش یافت، به‌طور کاملاً ناگهانی در ساعت ۱۰:۱۴ قبل از ظهر، ۳۵ دلار سقوط کرد. درمدت زمانی کمتر از ۶۰ ثانیه بیش از ۱۲۰۰۰ قرارداد معامله شد. مقدار طلای معامله‌شده در این قراردادها معادل چیزی بیش از ۱۰ درصد کل حجم معاملات انجام‌شده در ۲۳ ساعت دیگر روز است. در هنگام این کاهش شدید قیمت، هیچ‌گونه رویداد مهمی در بازار اتفاق نیفتاده بود که بتواند سبب افزایش چشمگیر فروش آتی‌ها در کامکس شود.
ضمناً در زمان وقوع این اتفاق (ساعت ۱۰) هیچ بازار اوراق قرضه دیگری به‌جز نقره چنین تغییر غیرعادی قیمتی یا حجمی نداشتند. تعداد۱۲۰۰۰ قرارداد معادل ۱.۲ میلیون اونس طلا-بیش از ۳ برابر مقدار طلای موجود در ذخایر کامکس برای ارائه به مشتری-است. بنابراین مدیریت قیمت توسط فدرال رزرو از طریق سلف فروشی آتی‌های بی پشتوانه طلا در کامکس اتفاق می‌افتد که به‌وسیله بانک‌های عمده خرید و فروش آتی‌های طلا مثل اچ اس بی سی صورت می‌گیرد. آتی هایی که حجم طلایی بیش از میزان موجود در ذخایر بازار بورس را معامله می کنند،مهر تاییدی بر صحت ادعاهای مطرح شده راجع بهبی پشتوانه بودن این قرارداد ها می باشند.
فدرال رزرو از این بانک‌ها برای تغییر قیمت طلا در گلوبکس نیز استفاده می‌کند. بازار گلوبکس دارای بازه‌های زمانی‌ای است که از آنها با عنوان “زمان سکوت”یاد می‌شود؛ در این بازه‌ها، حجم معاملات بسیار پایین است. فدرال رزرو با استفاده از بانک‌های نماینده‌اش تعداد زیادی از آتی‌های طلا را وارد بازار می‌کند تا قیمت را کاهش دهد.
مثلاً در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۳ دو بار این اتفاق در زمان‌های سکوت رخ داد. شایان‌ذکر است که مرتبه دوم در ساعت ۲:۳۰ صبح به‌وقت نیویورک اتفاق افتاد که در این زمان از شبانه روز کمترین معاملات در گلوبکس صورت می پذیرد. این فروش‌ها در مجموع ۲ ساعت به طول انجامید و باعث کاهش ۲۳ دلاری قیمت طلا شد.
بررسی های انجام شده توسط تحلیل گران اقتصادی و مالی که به چند مورد از آنها اشاره شد، نشان از این موضوع دارد که قیمت طلا در بسیاری از مواقع به شدت متاثر از وقایعی است که به صورت کاملاً هوشمندانه کنترل کردن آن را هدف قرار می دهند.
منبع:فرارو
