تفکر سيستمي در برابر فساد سيستمي
محمد امين زکي زاده- حسابدار رسمي و عضو هيات علمي دانشگاه
پرده برداري از مفاسد اقتصادي ابعاد تازه اي به خود گرفته است،تا جايي که تکرارارقام نجومي نظير۳۰۰۰، و۱۲۰۰۰ ميليارد تومان در رسانه ها منجر به نوعي انفعال در بين عامه مردم نسبت به عمق فجايع شده است و طبق معمول دست مايه اي براي طنازان و لطيفه گويان ! اين درحالي است که شايد موارد بررسي ويا کشف نشده بسيار مهم تر از موارد مطروحه باشد.
احتمالا بزرگترين پرسشي که در پس اذهان بوجود مي آيد آن است که چرا با وجود نهادهاي متعدد نظارتي، بازرسي، حسابرسي، واطلاعاتي و قضايي بازهم شاهد چنين مسايلي هستيم.
از جمله نهاد ها و ابزار هاي نظارتي مي توان به سازمان بازرسي کل کشور، ديوان محاسبات،کميسيون اصل ۹۰، سازمان حسابرسي، جامعه حسابداران رسمي ايران و نظاير آن اشاره کرد.به بياني ساده تر مي توان گفت که هزاران نفر ساعت و ميلياردها ريال سرمايه صرف جلوگيري ويا کشف مفاسد اقتصادي واداري مي شود در حاليکه بنظر مي آيد اين دستگاه ها نتوانسته اند بگونه اي اثربخش وظايف ذاتي خود را در اين زمينه انجام دهند.
فقدان استقلال واقعي اغلب دستگاه هاي نظارتي، عدم افشاء اسامي و کنار گذاشتن افراد فاسد بطور هماهنگ، عدم برخورد با پدرخوانده ها ومصونيت آنها، و نظاير آن مي تواند از جمله علل رشد مفاسد اقتصادي باشد. اما با نگاهي به مفاسد کشف شده در سنوات اخير مي توان به شکل گيري سيستمي آنها پي برد.از نشانه هاي فساد سيستمي مي توان به کثرت افراد فاسد، وسعت مفاسد، عمق فساد، آلودگي دستگاه هاي مبارزه با مفاسد به فساد، و مصونيت برخي از نهاد ها و افراد اشاره نمود.بديهي است مبارزه با مفاسد سيستمي، دشوارتر از نمونه هاي ديگر آن است.بي ترديد فقدان تفکر سيستمي در مبارزه با مفاسدي از اين دست مي تواند ضايعات جبران ناپذيري را براي اقتصاد و اعتماد عمومي به همراه داشته باشد.تفکر سيستمي با برقراري تعامل مناسب بين مجموعه هاي مبارزه کننده با مفاسد، موجب هم افزايي و افزايش کارايي و اثربخشي آنها خواهد شد.در چنين تفکري مسايل امروز ناشي از راه حل هاي ديروز است،بنابراين عدم توجه به ريشه هاي يک مشکل وتنها ديدن آن، مي تواند مسئله جديدي بيافريند.همچنين در تفکر سيستمي راه حل ها ورفتار هاي مقطعي نتايج بدي بدنبال دارند و راه حل هاي ساده انگارانه راه به جايي نمي برند.
در پايان بايد اذعان کرد که اگر بپذيريم که هر سيستم پيچيده اي داراي ويژگي هايي نظير خود کفايي، هدفمندي، برخورداري از برنامه، برنامه ريزي مجدد، قدرت پيش بيني کنندگي، قدرت تغيير محيط، بازسازي، و سازماندهي مجدد مي باشد بايد قبول کنيم که سيستم مبارزه کننده نيز بايد به طريق اولي ويژگي هاي فوق را در خود داشته باشد و شايد مهم ترين ابزار ايجاد چنين خصوصياتي وجود تفکر سيستمي است.
منبع:جهان اقتصاد
با سلام
تا زمانی که در برخورد با فساد همواره می کوشیم برای حل مسئله صورت مسئله را پاک کنیم و به شیوه کدخدامنشانه موضوع را حل و فصل نمائیم . مسئله مبارزه با فساد به همین منوال خواهد بود . به گونه ای که برخورد با این پدیده قبیه امری بسیار عادی تلقی می شود .