دارايي‌هاي خود را چگونه بين گروه‌هاي مختلف دارايي تخصيص دهيم؟
كليه بازارهاي سرمايه‌گذاري داراي ريسك و به تناسب بازدهي متناسب با آن هستند؛ به عبارت ديگر، سرمايه‌گذاري بدون ريسك وجود ندارد. اما با توجه به اين نكته كه اين بازارها تحت تاثير عوامل يكساني نبوده و ريسك متفاوتي دارند مي‌توان با «تخصيص دارايي» (asset allocation) سرمايه‌گذاري مطمئن‌تري انجام داددر بياني ساده، تخصيص دارايي به معناي تقسيم منابع مالي بين گروه‌هاي مختلف دارايي، مانند سهام، اوراق مشاركت، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، املاك و مستغلات، سپرده‌گذاري و ديگر مكان‌هاي سرمايه‌گذاري است. به اين صورت ممكن است در پايان سال، املاك و مستغلات افزايش قيمت داشته باشند، در حالي كه سهام بورسي با كاهش مواجه باشند، در نتيجه سود حاصل از املاك، زيان سهام را جبران خواهد كرد. همچنين، هر كدام از گروه‌هاي سرمايه‌گذاري نيز بهتر است به تنهايي، به زيرشاخه‌هاي متنوعي تقسيم شود. به‌طور نمونه، اگر بخشي از سرمايه خود، مثلا ۴۰ درصد، را به سهام بورسي اختصاص داده ايد، توصيه مي‌شود اين «تخصيص دارايي» را جهت خريد سهام گوناگون به كار گيريد.
حال ممكن است اين سوال پيش آيد «براي ايجاد پرتفوليو چگونه تخصيص دارايي انجام مي‌شود؟» براي يافتن پاسخ بايد انواع مدل‌هاي تخصيص دارايي را بررسي كنيم. اين مدل‌ها به گونه‌اي طراحي شده‌اند تا اهداف سرمايه‌گذاران مختلف و ميزان ريسك‌پذيري آنها را پوشش دهد.
مدل تخصيص دارايي، متناسب با ذائقه شما
اگرچه همواره توصيه مي‌شود مالك دارايي باشيد (يعني، سهام يا مستغلات) به جاي آنكه قرض‌دهنده سرمايه باشيد (يعني، اوراق مشاركت، اما با توجه به شرايط مي‌توان استثنا نيز قائل شد. به عنوان مثال، يك فرد بازنشسته را در نظر بگيريد كه سرمايه‌اي حدود صد ميليون تومان در اختيار دارد، او به دنبال افزايش سرمايه و ايجاد كسب وكار جديد نيست و فقط مي‌خواهد درآمدي براي گذران زندگي و اندكي افزايش رفاه داشته باشد. به اين ترتيب، وي ترجيح خواهد داد تا با خريد اوراق مشاركت و كسب يك سود معين، سرمايه‌گذاري امني براي خود ايجاد كند. در حالي كه يك كارمند جوان كه به تازگي فارغ التحصيل دانشگاه شده است، عطش فراواني براي افزايش سرمايه خود دارد. او نوسانات موجود در بازار را به جان مي‌خرد و با تمامي توان در مسير توسعه سرمايه خود گام برمي‌دارد. علت اين امر عدم نياز او به مخارج روزانه زندگي است و در نتيجه با سرمايه‌گذاري ريسك پذير به دنبال رفاه بيشتر خواهد بود. بر اين اساس، مدل تخصيص دارايي بايد با ديدگاه شما نسبت به سرمايه‌گذاري تناسب مقعولي داشته باشد.
انواع مدل‌هاي تخصيص دارايي
به‌طور كلي با توجه به اهداف افراد سرمايه‌گذار مي‌توان چهار مدل براي تخصيص دارايي قائل شد؛ شامل: حفظ سرمايه، درآمدي، متوازن و رشدي را مطرح كرد.
۱– حفظ سرمايه
اين مدل مناسب كساني است كه تمايل دارند از سپرده‌هاي خود در تمامي دوازده ماه سال عايدي داشته باشند و حاضر نيستند، اندكي روي سرمايه اصلي ريسك كنند. اين افراد عموما سرمايه خود را جهت پرداخت شهريه دانشگاه، خريد يك خودرو يا راه‌اندازي يك كسب وكار جديد صرف مي‌كنند؛ بنابراين، مدل حفظ سرمايه را مد نظر قرار مي‌دهند. در واقع در اين مدل، سرمايه‌گذار مي‌خواهد سرمايه خود را به گونه‌اي افزايش دهد كه كمترين خطر متوجه اصل سرمايه شود. به‌منظور تحقق اين مهم، به سپرده‌گذاري يا سرمايه‌گذاري‌هايي از اين‌قبيل اقدام مي‌كند كه امنيت بالا به همراه سودي نه چندان بالا دارد.
۲- درآمدي
پرتفوليو‌هايي كه براي درآمدزايي تعبيه مي‌شوند عموما شامل سرمايه‌گذاري‌هايي با درآمد ثابت هستند، نظير اوراق مشاركت و يا سهام شركت‌هاي باسابقه و بزرگ كه هرساله سود مناسب و البته ثابتي را عايد سهامداران خود مي‌كنند. عموما افرادي كه در شرف بازنشستگي هستند، چنين مدلي را دنبال مي‌كنند. در مثالي ديگر مي‌توان خانواده‌اي را در نظر گرفت كه مادري تنها، سرپرستي چند كودك خردسال را برعهده دارد. در اين شرايط، مادر خانواده احتمالا منبع درآمدي جز بيمه همسرش ندارد و نمي‌خواهد ريسك زيادي را متحمل سرمايه اصلي كند.
۳- متوازن
پرتفوليوي متوازن مدلي بينابين مدل‌هاي حفظ سرمايه و درآمدي است. براي اكثر افراد، اين مدل بهترين گزينه است، كه علت اين انتخاب، بيشتر جنبه رواني دارد تا مالي، زيرا فرد با يك سرمايه‌گذاري محافظه كارانه، انتظار رشد سرمايه ناگهاني را نيز ندارد. در اين حالت، سرمايه‌گذار دو هدف را دنبال مي‌كند، از طرفي رشد بلندمدت سرمايه و از سوي ديگر كسب درآمدي ثابت را در نظر دارد. مخلوطي از دارايي‌ها با سود ثابت به طوري كه رشد كم نوساني نيز داشته باشد، يك هدف ايده آل براي اين‌گونه سرمايه‌گذاران است. اين افراد عموما در دو گروه دارايي، شامل سپرده‌گذاري‌هاي ميان مدت و نيز خريد سهام شركت‌هاي پيشرو در بورس (عمده اين شركت‌ها سود سالانه ثابتي پرداخت مي‌كنند و ارزش سهام آنها با نوسان كمي رشد بلندمدت خواهد داشت) سرمايه‌گذاري مي‌كنند.
۴- رشدي
مدل تخصيص دارايي رشدي، براي كسي مناسب است كه تازه مشغول به كار شده و به دنبال افزايش سرمايه‌اش در بلندمدت است. در اين حالت، سرمايه‌ها مستلزم ايجاد درآمدي ثابت براي سرمايه‌گذار نيست، چراكه وي درآمد كافي از محل كارش جهت گذران زندگي كسب مي‌كند. بنابراين، اين مدل براي افراد ريسك پذير و عمدتا با سن كمتر مناسب است. در واقع، سرمايه‌گذاران پيرو اين مدل، با خريد سهام يك شركت به دنبال سود سالانه آن نيستند، بلكه با تحمل ريسك بالاتر، رشد ارزش سهام خريداري شده را طلب دارند.
كدام دسته دارايي، با استراتژي شما
همخواني دارد؟
فرض كنيد مدل تخصيص دارايي مورد نظرتان را انتخاب كرده ايد، حال بايد بدانيد چه نوع از دارايي‌ها در راستاي استراتژي شما قرار مي‌گيرد. در اين حالت توصيه مي‌شود دو فاكتور اساسي، يعني افق زماني و ميزان ريسك پذيري خود را مد نظر قرار دهيد.
افق زماني: بسياري از سرمايه‌گذاري‌ها نيازمند افق زماني ده ساله يا بيشتر هستند. اين در حالي است كه برخي ديگر، تنها براي چند ماه آينده مطلوبند. علت اين امر را مي‌توان در دل اين حقيقت جويا شد كه سود بالاتر سرمايه‌ها مستلزم نگهداري آن براي مدت طولاني‌تر است تا طي زمان بتوان بر ريسك‌هاي مربوطه غلبه كرد. به عنوان مثال، اگر شما يك سال پيش از رخ دادن ركود اقتصادي اقدام به ايجاد پرتفوليو كنيد، در پايان سال ممكن است حدود ۸۰ درصد ضرر كنيد. در چنين شرايطي، اگر تسليم نشويد و بتوانيد پرتفوليوي خود را به خوبي مديريت كنيد، پس از چند سال تمامي ضررهايتان جبران خواهد شد. بنابراين، همواره سعي كنيد متناسب با افق زماني خود، آن دسته از دارايي‌هايي را انتخاب كنيد كه قادر به مديريت سود و زيان ناشي از آنها باشيد.
نكته‌اي ديگر كه در اين رابطه بايد مورد توجه قرار گيرد تغيير زمان است. به عبارت ديگر، در طول عمر شما، شرايط زندگي و ذائقه تان دچار تحول مي‌شود. بر اين اساس، مديران مالي همواره پيشنهاد مي‌كنند به آرامي بخشي از استراتژي تخصيص دارايي‌هاي خود را پيش از ورود به مرحله‌اي جديد از زندگي تغيير دهيد. به عنوان مثال شخصي كه ۱۰ سال تا بازنشستگي فاصله دارد، بايد سالانه حدود ۱۰ درصد از سرمايه خود را در قالب «مدل درآمدي» درآورد. بنابراين، زماني كه به سن بازنشستگي رسيد، اهداف پرتفوليوي سرمايه‌گذاري‌اش به كلي تغيير يافته و به «مدل حفظ سرمايه» مي‌رسد.
ميزان ريسك پذيري: سرمايه‌گذاري به‌طور مطلق منطقي نيست و در برخي موارد براي كسب سود بيشتر بايد اندكي ريسك متحمل شد. تمام سرمايه‌گذاران تمايل دارند كه سهام آنها روز به روز افزايش يابد، اما گاهي ممكن است در يك شبانه روز سرمايه شما حتي ۵۰ درصد افت داشته باشد. سرمايه‌گذار موفق كسي است كه تحمل چنين ريسك‌هايي را نيز داشته باشد و در مواجهه با چنين واقعيتي خود را بازنده نداند.
به هر حال حقيقت اين است كه اگر شكيبايي كافي براي رسيدن به اهداف خود نداريد و نمي‌توانيد به قدرت پيش بيني خود اطمينان كنيد، به هيچ عنوان ريسك نكنيد. به خودتان استرس راه ندهيد و وقت مشاوران مالي خود را نگيريد و تنها با خريد اوراق مشاركت با دريافت سودي ثابت از ادامه زندگي خود لذت ببريد.
يك روش پيشنهادي؛ توازن مجدد
يكي از روش‌هاي محبوب جهت تخصيص دارايي‌ها، «توازن مجدد» است. به عبارت ساده، اين روش شما را مجبور به خريد سهام با ارزشي كمتر از ارزش واقعي و فروش سهام با ارزشي بيش از ارزش واقعي مي‌كند. با يك مثال عددي سعي مي‌شود تا اين موضوع بيشتر تفهيم شود. فرض كنيد شما ۱۰۰ ميليون تومان سرمايه داريد و تصميم مي‌گيريد ۵۰ درصد آن را وقف خريد اوراق مشاركت كنيد و ۵۰ درصد ديگر را به سهام بورسي اختصاص دهيد (لازم به يادآوري است كه انتخاب ميزان سرمايه و درصدهاي اختصاص داده شده فرضياتي جهت سهولت در محاسبات بود كه با ارقام حقيقي تفاوت زيادي دارد). در اين حالت در پايان سال، اوراق مشاركت ۲۰ درصد سود براي شما دارد (۱۰ ميليون تومان) و سهام بورسي ۳۰ درصد (۱۵ ميليون تومان). به اين ترتيب سرمايه جديد شما ۱۲۵ ميليون تومان، كه ۶۰ ميليون آن عايدي اوراق مشاركت و ۶۵ ميليون ديگر عايدي سهام بورسي، خواهد بود. به عبارت ديگر، اوراق مشاركت در پايان سال ۴۸ درصد و سهام بورسي ۵۲ درصد كل سرمايه شما را در بر خواهند داشت.
حال شما بايد توازن مجدد انجام دهيد، يعني اين بار ۵۰ درصد سرمايه اصلي (۵/۶۲ ميليون) را به اوراق مشاركت و نيمه ديگر را به خريد سهام بورسي اختصاص دهيد. در واقع با اين كار، ۵/۲ ميليون تومان از سهام خود را به فروش مي‌رسانيد و به جاي آن اوراق مشاركت تهيه مي‌كنيد. در اين حالت اگر در قيمت سهام بورسي، حبابي وجود داشته باشد، شما از سرمايه خود محافظت و سود به دست آمده را در جايي ديگر (اوراق مشاركت) سرمايه‌گذاري كرده‌ايد. اين روش امنيت خاطري براي شما ايجاد مي‌كند تا هيچ‌گاه فاصله شما از هدف معين سرمايه‌گذاري خود زياد نشود.
منبع : دنياي اقتصاد
