عليرضا آقايي قهي *
گسترش روز افزون واحدهاي اقتصادي، توسعه فناوري ارتباطات و وجود تضاد منافع نيازهاي نظارتي را بهوجود ميآورد. اين شرايط موجب شده است حرفه حسابرسي بهتدريج تلاش كند تا همگام با تغييرات فناوري در راستاي نيازهاي جامعه حركت كند.
در اين محيط استفادهكنندگان براي تصميمگيري به اطلاعات متنوعي از جمله اطلاعات مالي درباره بنگاههاي اقتصادي نياز دارند. تضاد منافع و عدم دسترسي مستقيم استفادهكنندگان به اطلاعات از جمله عواملي هستند كه موجب تقاضا براي خدمات حسابرسي شده است.
ارزش اطلاعات برابر است با مزاياي ايجاد شده منهاي هزينههاي صرفشده جهت ايجاد اين اطلاعات. مزاياي اصلي اطلاعات شامل كاهش در ابهامات موجود، بهبود در تصميمگيريها و توانايي در طراحي و برنامهريزي بهتر فعاليتها است.
يكي از بازوهاي نظارتي مديريت در ارائه اطلاعات مناسب و قابل اتكا براي استفادهكنندگان، حسابرسان داخلي در سازمان است. محيط اقتصادي واحد تجاري براي اطمينان از رسيدن به اهداف خود، نيازمند نظارت مستمر و اطمينان از روند مطلوب شرايط است.
كسب اطمينان مديريت از روند اثر بخش فعاليتها موجب ميشود كه فعاليتها در بهترين شرايط موجود انجام شده كه خود نشانه روند مطلوب وضع شركت است. وجود كنترلهاي داخلي مناسب در محيط اقتصادي علاوه بر ايجاد اطمينان براي مديريت از انجام فعاليتها بر اساس پيش بينيها در امور داخلي موجب افزايش قابليت اعتماد گزارشگري مالي براي تصميمگيرندگان نيز ميشود.
طبق استانداردهاي حسابرسي «كنترلهاي داخلي فرآيندي است كه بهوسيله مديريت و ساير كاركنان طراحي و اجرا ميشود تا از دستيابي به اهداف واحد مورد رسيدگي در زمينه قابليت اعتماد گزارشگري مالي، اثر بخشي و كارايي عمليات و رعايت قوانين و مقررات مربوط، اطمينان معقول بهدست آيد».
حسابرسان داخلي جزيي از كنترلهاي داخلي شركت، نقش نظارتي ايفا ميكنند. موضوع ساختار كنترلهاي داخلي ارتباط مستقيمي با حاكميت شركتي دارد.
در صورت استقرار قانون و مفاهيم نظام حاكميت شركتي در سازمان، ساختار كنترل داخلي مناسب نيز ايجاد ميشود و نه تنها رسيدن به اهداف سازمان تسهيل ميشود بلكه كارآيي عمليات نيز افزايش يافته و از وقوع بسياري از تخلفات جلوگيري شده يا موجب كشف به موقع آنها خواهد شد.
تشكيل كميته حسابرسي فعال كه از اعضاي غيرموظف هيات مديره تشكيل شده باشد ميتواند وظيفه نظارت بر حسن اجراي كنترلهاي داخلي، انتخاب حسابرس داخلي و معرفي حسابرس مستقل به مجمع عمومي سهامداران را بر عهده داشته باشد. لازمه استقرار واحد حسابرسي داخلي فعال در سازمان وجود اهداف و راهبردهاي تجاري و عملياتي مدون شده است كه كميته حسابرسي با توجه به اين اهداف و راهبردها كنترلهاي داخلي واحد تجاري را طراحي و با بهكارگيري واحد حسابرسي داخلي بتواند از انطباق فعاليتهاي سازمان با كنترلهاي طراحي شده اطمينان حاصل كند.
كيفيت كار حسابرسي داخلي تابعي از طراحي دستورالعملهاي مناسب شرايط هركار، استقلال و بيطرفي حسابرسان داخلي، مهارت حرفهاي و پايبندي مديريت به استقرار و رعايت كنترلهاي داخلي است. حسابرسان داخلي ميتوانند نقش بازدارندهاي در برابر سوءاستفادههاي احتمالي داشته باشند، كنترلها را براي پيشگيري يا آشكار كردن تقلب و اشتباه بهبود بخشيده، تقلبها را كشف كنند و با شناسايي موارد اتلاف منابع و ناكارايي سبب صرفهجويي شوند.
تحقيقات نشان داده است شركتهايي كه بهترين دستورالعمل حسابرسي داخلي را دارند، آنها كه رويههاي پيشرو به كار ميگيرند و با انتظارات و اهداف راهبردي مقرر توسط مديريت و هياتمديره همگامند، عموما كنترلهاي بهتري خواهند داشت.
وجود مرجعي ناظر نظير انجمنهاي حرفهاي ميتواند بر استانداردهاي حسابرسي داخلي، آيين رفتار حرفهاي، مديريت واحد حسابرسي داخلي، تواناييهاي حرفهاي حسابرسان داخلي و صلاحيت حرفهاي آنها تاثير مناسبي داشته باشد. مرجع ناظر ميتواند بر توانايي سيستم كنترل داخلي در امر بهينهسازي منابع و فعاليت شركت تاثير چشمگيري داشته باشد و مراحلي از حسابرسي را تحت تاثير قرار دهد كه با ارزيابي سيستم كنترل داخلي انجام ميشود.
در حالت كلي به نظر ميرسد چالشهاي پيشروي حسابرسي داخلي در ايران، نبود استانداردهاي حسابرسي داخلي مدون شده، استقرار نيافتن نظام حاكميت شركتي در بسياري از شركتها و به تبع آن نبود اهداف و راهبردهاي تجاري و عملياتي و نبود دستورالعملهاي مناسب اجراي كار باشد كه فرآيند حسابرسي داخلي را بدون برنامه و عدم درك علمي و عملي با مشكل مواجه ساخته است.
*عضو انجمن حسابرسان داخلي ايران
منبع : دنیای اقتصاد
باسلام باتوجه به اینکه انجمن حسابرسان داخلی ایران درکشوراحساس نیازمیشد وحضورفعلی آن درجامعه کنونی ایران باتوجه به عدم وجودکنترل های داخلی وتاکید فعالان وکارشناسان اقتصادی جهت انسجام چنین مجموعه ای جهت حضور حسابرسان داخلی لازم میدانم ذکرنمایم حسابرسی داخلی بعنوان یک قانون چنانچه استفاده ازحسابداران رسمی درذمجلس مورد تصویب قرارگرفت ازوجود حسابرسان داخلی هم درچرخه قانون قرارگرفته ومورد تصویب برسد تا ازحرفه حسابرسی داخلی نیز دراین امراستفاده گردد