راهنماي تحرير و تنظيم دفتر مشاغل(درآمد و هزينه)
توضیح سایت:
۱- بخشنامه مرتبط را اینجا ببینید.
۲- برای دریافت نمونه جدید دفاترمشاغل وراهنمای تنظیم آن اینجا کلیک کنید.
۳- برای دریافت آیین نامه جدید مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک و نحوه ثبت وقایع مالی و چگونگی تنظیم صورت های مالی نهائی اینجاکلیک کنید.
مودي گرامي:
همانطور که مي دانيد شغل شما در رديف مشاغل موضوع بند (ب) ماده ۹۵ قانون ماليات هاي مستقيم قرار دارد و بر اين اساس لازم است، فعاليت هاي مالي خود از قبيل خريد کالا يا دريافت خدمات، انجام هزينه هاي روزمره واحد کسبي، فروش کالا و ارائه خدمات، تحصيل دارايي هاي استهلاک پذير و ماليات بر ارزش افزوده، به ترتيب تاريخ وقوع را در آن ثبت نماييد تا طبقه بندي و تلخيص حساب‌هاي موصوف براي تنظيم حساب درآمد و هزينه در پايان سال، امکان پذير باشد.
پيشنهاد مي گردد قبل از تحرير هرگونه ثبت، مفاد اين راهنما را به دقت مطالعه نموده و بر اساس آن مبادرت به تنظيم دفتر نماييد.
شايان ذکر است برخي از مقررات و قوانين مرتبط از قبيل هزينه هاي قابل قبول،
آيين نامه تحرير دفاتر و استهلاکات براي اطلاع و بهره برداري لازم ياد آوري گرديده است.
سازمان امور مالياتي کشور
– هدف
الف) ارائه خدمات آموزشي به موديان
ب) تسهيل اجراي مقررات قانون ماليات هاي مستقيم و قانون ماليات بر ارزش افزوده
ج) تهيه و در دسترس قرار گرفتن نمونه دفتر درآمد و هزينه و ارائه الگوي مناسب جهت چاپ
– دامنه کاربرد
صاحبان مشاغل موضوع بند«ب» ماده ۹۶ قانون ماليات هاي مستقيم (به شرح پيوست شماره ۱)
– مراجع
قانون ماليات هاي مستقيم
قانون ماليات بر ارزش افزوده
آيين نامه مربوط به روش هاي نگهداري دفاتر و اسناد و مدارک و نحوه ثبت وقايع مالي و چگونگي تنظيم صورت هاي مالي نهايي
مشخصات و مراحل تهيه، امضاء و ثبت دفتر مشاغل (درآمد و هزينه)
دفتر مشاغل (درآمد و هزينه) دفتري است که قبل از ثبت هر گونه عمليات مالي، از طرف اداره امور مالياتي ذيربط امضا و ثبت گرديده و به فارسي تحرير شده باشد وحداقل داراي ستون هايي براي درج رديف، تاريخ، شرح معاملات، مشخصات مدرک، خريد، هزينه، درآمد/فروش و دارايي هاي استهلاک پذير، ماليات و عوارض برارزش افزوده خريد/هزينه/دارايي و ماليات و عوارض بر ارزش افزوده عرضه کالا/ارائه خدمت باشد و معاملات مذکور به ترتيب تاريخ وقوع در آن ثبت گردد به طوري که در پايان سال يا فصل حسب مورد، تعيين جمع درآمد و هزينه شغلي و ماليات بر ارزش افزوده و تنظيم حساب درآمد و هزينه، از آن امکان پذير باشد.
۱- موديان مشمول بند ب ماده ۹۵ قانون ماليات هاي مستقيم مکلفند نسبت به تهيه دفتر مشاغل، به همراه راهنما و پيوست هاي ضميمه آن اقدام و سپس با مراجعه به اداره امور مالياتي ذيربط ضمن تکميل فرم پيوست شماره ۶، تقاضاي کتبي خود را براي امضا و ثبت دفتر مشاغل تسليم نمايند. توصيه مي شود مجامع امور صنفي يا اتحاديه هاي مربوط، هماهنگي و مساعدت لازم را در خصوص تهيه دفاتر به عمل آورند.
اداره امور مالياتي ظرف همان روز مراجعه نسبت به دستور ثبت تقاضاي مودي و تکميل جدول پيوست شماره ۷ و ثبت و امضاءو تحويل دفتر به مودي اقدام خواهد نمود.
۱- اين گروه از موديان مي بايست براي هر سال مالي فقط از دفتر امضاو ثبت شده ظرف يکسال قبل استفاده نمايند، مگر اينکه در اثناء سال به علت تمام شدن دفتر نياز به دفتر جديد باشد که در اين صورت مجاز هستند دفتر جديد امضا و ثبت نمايند.
۲- مودياني که ملزم به استفاده از سامانه صندوق فروش(pos مکانيزه فروشگاهي) يا رايانه داراي سيستم نرم افزار فروشگاهي شده اند يا مي شوند و مودياني که از سايرسيستم هاي الکترونيکي استفاده مي نمايند، موظفند حداقل ماهي يکبار خلاصه عمليات داده شده به ماشينهاي الکترونيکي را در دفتر مشاغل حسب مورد ثبت کنند.
مشخصات سخت افزار و نرم افزار مورد استفاده صندوق فروش يا رايانه داراي سيستم نرم افزار فروشگاهي بر اساس آئين نامه اجرايي ماده ۷۱ قانون نظام صنفي خواهد بود. موديان استفاده کننده از سيستم هاي الکترونيکي به منظور تسهيل رسيدگي بايد آيين نامه‌ها يا دستورالعمل هاي کار ماشين و برنامه هاي آن و نحوه کار با نرم افزار هاي مالي مورد استفاده را در اختيار ماموران رسيدگي قرار دهند.
۳- مدرک حساب عبارت از مستنداتي است که بيانگر وقوع يک يا چند فعاليت يا رويداد مالي يا محاسباتي بوده و دفتر بر مبناي آن تنظيم و تحرير مي گردد.
۴- در صورتي که مودي فعاليت خود را در اثناء سال آغاز نموده باشد تاخير ثبت دفتر از تاريخ شروع فعاليت تا سي روز مجاز خواهد بود.
۵- چنانچه در ثبت ارقام اشتباهي صورت گرفته باشد با کشيدن خط قرمز بر روي رقم قبلي(به طوري که خوانا بماند) مي توان نسبت به ثبت رقم صحيح در ذيل آن اقدام نمود.
نحوه تحريرو تنظيم دفتر مشاغل (درآمد و هزينه)
هرگونه درآمد و هزينه، خريد و فروش دارايي هاي قابل استهلاک و ماليات و عوارض ارزش افزوده حسب مورد و به ترتيب تاريخ وقوع مي بايست با توجه به توضيحات ذيل در دفتر مشاغل ثبت شود و در صورتي که متکي به اسناد ومدارک باشد مستندات مربوط، به ترتيب شماره رديف دفتر و به نحوي که براي رسيدگي ماموران مالياتي قابل استفاده باشد نگهداري شود.
۱- رديف :
هر يک از معاملات موصوف مي بايست در يک رديف و با رويه يکسان ثبت شود. موديان مي توانند تمام يا قسمتي از درآمد و هزينه هاي مشابه روزانه را تحت يک شماره رديف در دفتر ثبت نمايند مشروط بر اينکه در ستون شرح دفتر، نوع و تعداد آن ها را قيد و اگر متکي به اسناد و مدارک باشد مشخصات آن را نيز در ستون مزبور درج نمايند. جمع و ثبت معاملات مشمول و معاف از ماليات بر ارزش افزوده تحت يک شماره رديف مجاز نمي باشد.
۲- تاريخ :
در اين ستون، تاريخ معاملات در همان روز وقوع به ترتيب زمان وقوع و انجام درج مي گردد.
۳- شرح :
در اين ستون شرح مختصري از فعاليت هاي انجام شده در خصوص خريد، هزينه، درآمد/فروش، خريد دارايي هاي استهلاک پذير، ماليات و عوارض ارزش افزوده
خريد/ هزينه/ دارايي و ماليات بر ارزش افزوده عرضه کالا/ ارائه خدمت درج مي گردد.
۴- مشخصات مدارک
عبارت است از مستندات معاملات انجام شده از قبيل صورتحساب فروش يا خريد کالا و خدمات، مدارک هزينه و اسناد مربوط به خريد و فروش دارايي که دفاتر بر مبناي آن تنظيم و تحرير مي گردد.
۵- خريد :
در اين ستون قيمت خريد کالا و يا مواد مصرفي در توليد کالا و خدمات ثبت مي‌شود.
۶- هزينه :
در اين ستون کليه هزينه هايي که منحصراً مربوط به تحصيل درآمد در دوره مالي مربوط باشد، تحت عناوين ذيل طبقه بندي مي شود:
هزينه هاي حقوق و دستمزد؛ اجاره محل؛ استهلاک دارايي ها؛بيمه دارايي ها؛ حمل و نقل؛ آب و برق و گاز و تلفن و ساير هزينه ها.
۷- درآمد/ فروش:
در اين ستون فروش يا درآمد حاصل از خدمات انجام شده اعم از نقدي يا غير نقدي ( نسيه) ثبت مي شود.
۸- دارايي هاي استهلاک پذير:
در اين ستون آن قسمت از دارايي ثابت (از جمله ساختمان، ماشين آلات، وسايط نقليه، اثاثيه و نظاير آنها) که بر اثر استعمال يا گذشت زمان يا ساير عوامل، بدون
توجه به تغيير قيمت ها ارزش آن تقليل مي يابد درج مي شود. بطور مثال: چنانچه يک واحد کسبي، يخچال يا رايانه اي را جهت استفاده در آن واحد خريداري نمايد با توجه به تاريخ خريد مي بايست در اين ستون درج نمايد.
۹- ماليات و عوارض بر ارزش افزوده خريد/ هزينه/دارائي:
در اين ستون ماليات و عوارض ارزش افزوده پرداختي طبق صورت حساب خريد يا هزينه بلافاصله بعد از خريد کالا يا خدمت، يا هزينه مربوط ثبت مي گردد.
۱۰- ماليات و عوارض بر ارزش افزوده متعلق به درآمد/فروش:
در اين ستون ماليات و عوارض بر ارزش افزوده متعلق به هنگام عرضه کالا يا ارائه خدمات بلافاصله بعد از آن ثبت مي گردد.
تبصره۱- نظر به اينکه دفتر درآمد و هزينه براي مشاغل بند ب ماده ۹۵ ق.م.م تهيه شده است، ثبت طرف حساب معاملات از جمله بانک ضرورتي ندارد.
تبصره ۲- در مورد عودت و برگشت از خريد ، فروش، هزينه و يا خريد و فروش دارايي ، رويدادهاي مالي مربوطه مي بايست در همان ستون با قلم قرمز و به صورت جداگانه و منفي ثبت گردد.
تبصره ۳- نوشتن دفتر با وسايلي که به سهولت قابل محو است (مانند مواد گرافيت) ممنوع مي باشد.
تبصره ۴- دو ستون آخر مختص مودياني است که مشمول قانون ماليات بر ارزش افزوده بوده و فراخوان گرديده اند.
تبصره ۵- پرداخت هاي مرتبط با خريد کالا از جمله هزينه حمل و نقل در هزينه دوره ثبت، و موجودي کالاي پايان دوره بر اساس آخرين خريد هاي انجام شده در جدول پيوست شماره ۲ منظور گردد.
برخي از مقررات مالياتي که اطلاع از آن در تحرير دفاتر با اهميت و موثر مي باشد:
الف ) هزينه هاي قابل قبول موضوع مواد ۱۴۷تا ۱۵۱ قانون ماليات هاي مستقيم و تبصرهً ۵ ماده ۱۷ قانون ماليات بر ارزش افزوده :
هزينه هايي که در حدود متعارف متکي به مدارک بوده و منحصرا مربوط به تحصيل درآمد صاحبان مشاغل در دوره مالي مربوط با رعايت حد نصاب هاي مقرر باشد، در حساب مالياتي قابل قبول خواهد بود. هزينه هائي که حائز شرايط مذکور در تعريف فوق مي باشد عبارتند از :
قيمت تمام شده کالاي خريداري شده يا مواد اوليه مصرفي در کالا يا خدمات هزينه حقوق و دستمزد
هزينه اجاره محل
هزينه آب، برق، گاز و تلفن و …
هزينه استهلاک دارايي هاي ثابت
هزينه بيمه دارائي ها
هزينه حمل و نقل
آن قسمت از ماليات و عوارض پرداختي موضوع قانون ماليات بر ارزش افزوده که طبق مقررات، قابل کسر از ماليات هاي وصول شده يا قابل استرداد نيست.
ساير هزينه ها
ب ) موارد رد دفاتر مشاغل (درآمد و هزينه) :
تخلف از تکاليف مقرر در آيين نامه مربوط در موارد زير موجب رد دفاتر خواهد بود :
۱- در صورتي که دفتر فاقد يک يا چند برگ باشد
۲- عدم ثبت يک يا چند فعاليت مالي در دفتر به شرط احراز
۳- ثبت تمام يا قسمتي از يک فعاليت در حاشيه
۴- ثبت تمام يا قسمتي از يک فعاليت بين سطور
۵- تراشيدن و پاک کردن و محوکردن مندرجات دفتر به منظور سوء استفاده
۶- جاي سفيد گذاشتن بيش از حد معمول در صفحات و سفيد ماندن تمام صفحه به منظور سوء استفاده
۷- تأخير در تحرير دفتر، زايد بر حد مجاز مقرر؛ در تبصره هاي ۲ ، ۳ و ۴ ماده ۱۳ آيين نامه مربوط
۸- در صورتي که موديان مالياتي حسب مورد از اوراق مخصوص موضوع ماده ۱۶۹ قانون ماليات هاي مستقيم استفاده ننمايد
۹- استفاده از دفاتر ثبت و امضاء شده سال هاي قبل
۱۰- عدم تطبيق مندرجات دفاتر با اطلاعات موجود در سيستم هاي الکترونيکي در مورد اشخاصي که از سيستم هاي مذکور استفاده مي نمايند
۱۱- عدم ارائه آيين نامه‌ها يا دستورالعمل هاي کار ماشين و برنامه هاي آن و نحوه کار با نرم افزار هاي مالي مورد استفاده
۱- ثبت هزينه ها و درآمدهاي غير واقع در دفاتر به شرط احراز (توضيح اين که ثبت هزينه هايي که وقوع آن محقق بوده اما به دلايل خاص قانوني، قابل قبول از حيث مالياتي نيست و برگشت داده مي شود، به منزله ثبت هزينه هاي غير واقع تلقي نمي شود)
۲- عدم ارائه يک يا چند جلد از دفاتر ثبت شده (ولو نانويس)
ج) سازمان امور مالياتي کشور اميدوار است صاحبان محترم مشاغل موضوع بند ب ماده ۹۵ قانون ماليات هاي مستقيم با تسليم اظهار نامه (شامل حساب درآمد و هزينه) در مهلت مقرر قانوني، ارائه دفتر و رعايت ساير مقررات مربوط ضمن ايجاد زمينه تعامل بيشتر، امکان تعيين درآمد مشمول ماليات واقعي و عدم تعلق جرايم را فراهم آورند.
دفترخدمات موديان
سازمان امورمالياتي
براي دريافت نسخه pdf راهنما اينجا كليك كنيد.
