شبنم به راحتي كپي مي شود
عضو شورای عالی فضای مجازی در نقد طرح شبنم که با هدف مبارزه با قاچاق از سوی وزارت صنعت ایجاد شد گفت: پروژه شبنم دارای اشکالات زیادی است زیرا علامتی انتخاب شده است که قابل کپی برداری است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، برنامه ثریا در هفته اخیر به موضوع شفافیت اطلاعات اختصاص داشت. مهمانان این برنامه علیرضا شاه میرزایی عضو شورای عالی فضای مجازی و محمد جلال مشاور قائم مقام وزیر صنعت و معدن و تجارت بودند که به بررسی چالش های شفافیت اطلاعات در کشور پرداختند.
عضو شورای عالی فضای مجازی در مورد وضعیت شفافیت اطلاعات در کشور اظهار داشت: اگر شفافیت اطلاعاتی را با کمی تسامح با شاخص های دولت الکترونیک مساوی بگیریم از این نظر رتبه کشورمان در جهان حدود ۱۰۰ است. این نشان می دهد که جایگاه خوبی در این حوزه نداریم. همچنین اگر علاوه بر این شاخص ها نگاهی به وضعیت سازمانهای کشور بیندازیم خیلی روشن است.
علیرضا شاه میرزایی ادامه داد: بخشی از این مفاسد موجود در کشور ناشی از نبود این سامانه هاست.
وی افزود: البته شفافیت اطلاعات تنها در حوزه مفاسد اقتصادی نیست و مسئله خیلی گسترده تر است و باید تاکید کرد که اگر این اطلاعات را نداشته باشیم نمی توانیم برنامه ریزی کنیم.
محمد جلال مشاور قائم مقام وزیر صنعت و معدن و تجارت نیز در مورد اهمیت شفافیت اطلاعات برای اداره کشور تاکید کرد: شفافیت یکی از زیربنایی ترین اقدامات در کشور برای انجام هر نوع سیاست یا برنامه ریز برای اصلاح،پیشرفت و اجرای عدالت است. حکایت شفافیت مانند اتاق تاریکی است که صاحب آن اولین کاری که باید کند روشن کردن چراغ است.
وی ادامه داد: نامعادله ای وجود دارد که تمامی فعالان اقتصادی این نامعادله را چک می کند این نامعادله به این صورت است که مقدار هزینه انجام جرم یا تخلف ضربدر احتمال کشف تخلف از منافع انجام تخلف ضربدر احتمال فرار از کشف تخلف اگر بیشتر باشد فعال اقتصادی ما در فضایی قرار می گیرد که قطعا ترجیح می دهد که قانون را رعایت کند.
این کارشناس شفافیت اطلاعات در ادامه در مورد سناریوهای موجود برای شفافیت اطلاعات و جلوگیری از فساد افزود: سه سناریو برای شفافیت اطلاعات وجود دارد .اولین سناریو بازدارنگی مجازات هاست در تخلفاتی که کشف انها سخت است مانند کشف مواد مخدر از این روش انتخاب می شود.
وی ادامه داد: سناریو دوم کشف تخلف با استفاده از شفافیت اطلاعات و فناوری است مانند طرح ترافیک که در کشور اجرا می شود به این صورت که طرح ترافیک در این طرح جریمه مشخصی دارد اخیرا دوربین هایی مستقر شده وکلیه پلاک ها رصد شده و چک می شود و خود این موضوع احتمال کشف را بالا برده و با احتمال ۹۹ درصد کسی وارد طرح نمی شود.
جلال افزود: سناریو سوم استفاده از قاعده خودکنترلی است که افراد در شرایطی قرار گیرند که خود را کنترل کنند.
اجازه رفتار سلیقه ای و قبیله‌ای را ندهیم
عضو شورای عالی فضای مجازی نیز در باب ضرورت توجه مردم به برنامه های نامزدهای ریاست جمهوری در مورد شفافیت اطلاعات اظهار داشت: باید برنامه های نامزدهای ریاست جمهوری را بررسی کنیم که در دولت‌های آینده دیگر اتفاقات نامناسب گذشته تکرار نشود. در برنامه های نامزدها اگر دقت شود احتمالا همه اشاره به موضوع شفافیت دارند اما باید دید آیا این موضوع را در کنار موضوعات دیگر مطرح می کنند یا اعتقاد دارند ما در این موضوع در بحران هستیم؟
شاه میرزایی ادامه داد : مورد دیگر اینکه کاندیداهای محرتم برای پیاده سازی این شفافیت چه باید کرد نیز برنامه داشته باشند؟
وی در آسیب شناسی عملکرد دستگاه های کشور در حوزه شفافیت اطلاعات افزود: یکی از مسائل کلیدی که باید دستگاه ها رعایت کنند این است دستگاه ها از نگاه بخشی بردارند و نباید مدیران بخشی اجازه داشته باشند در این حوزه تصمیم گیری کنند زیرا فناوری اطلاعات یک کل است و اطلاعات باید گردش داشته باشد و اگر ساکن باشد فایده ای ندارد. اکثر مدیران فکر می‌کنند. باید خودشان در این مورد تصمیم بگیرند در حالی که اینگونه نیست. در همین جاست که باید رئیس جمهور خودش وارد شود و اجازه رفتار سلیقه ای و قبیله‌ای ندهد.
رصد جریان‌های اصلی
مشاور قائم مقام وزیر صنعت و معدن و تجارت در مورد جریان های اطلاعاتی که درکشور باید رصد شود اظهار داشت: سه جریان اصلی داریم که باید رصد شود. اولین آنها ، جریان اسناد و رویه ها است. جریان دوم جریان کالا و اموال غیر منقول است و جریان سوم جریان پول و تضامین و … است که هر سه این جریان باید شکل بگیرند و با هم نیز در ارتباط هستند و باید در تناظر باشند مثالی برای تناظر این است.
جلال به رصد جریان کالا در کشور اشاره کرد: یکی از مصادیق فساد در کشور در جریان کالا رخ می دهد که همان قاچاق و فروش کالای غیر مجاز است که برخی از آمار ها نشان از وضعیت بد کشور در این حوزه حکایت دارد. به عنوان مثال از ۶۰ میلیارد واردات سیگار ۲۴ میلیارد دلار آن قاچاق بوده است.
وی ادامه داد: یا اینکه ۸۰ تا ۹۰ درصد لوزم آرایشی کشور قاچاق و تقلبی است. همچنین در بازه ۲۰ ساله حجم تبادل کالای قاچاق و غیر مجاز از ۵ میلیارد به ۵۰۰ میلیارد رسیده که ۱۰۰ برابر شده است.
وی در مورد روش های مقابله با قاچاق اشاره کرد: برای مقابله با قاچاق سناریو مبارزه در مبادی کشور را داشتیم در مقابل سناریویی داشنتیم که مقابله در مقصد اگر میسر شود می توان پیشرفت خوبی داشت.
جلال در مورد لوازم انجام رصد کالا در مقصد اظهار داشت: لازمه این کار این است که یک نظام تک شماری برای کالاها ایجاد شود و هر کالا شناسنامه‌دار شود و این شناسنامه قابل استعلام باشد و حتی مکان فروش نیز اطلاعاتش برگردد. ما این موضوع را قبلا تجربه کرده ایم مانند خودرو یا خانه که دارای پلاک و یا سند ثبتی هستند و یا نامه ها در ادارات کدهای یکتا می‌گیرند که قابل رهیگیری باشند.
شبنم طرحی که تکمیل نشد
عضو شورای عالی فضای مجازی در نقد طرح شبنم که با هدف مبارزه با قاچاق از سوی وزارت صنعت ایجاد شده است گفت: پروژه شبنم دارای اشکالات زیادی است و فناوری را انتخاب کردیم که دارای اشکالات فراوانی دارد زیرا علامتی انتخاب شده است که قابل کپی است.
شاه میرزایی ادامه داد: دیگر اینکه گفته می شود که باید بعدا کارهایی انجام شود که طرح تکمیل شود این یعنی اینکه اصلا کار انجام نشده است.
وی افزود: این کار ناشی از آن است که اصل پروژه بر اساس تصمیم بخشی بوده و یک مدیری در وزارت صنعت که دلسوز بود با تصمیم خودش این کار را انجام ندهد ولی مدیران دیگر دستگاه ها کار خودشان را انجام ندادند و کار نیمه کاره شده است و اگر زنجیره کامل نشود این پروژه به هدف خودش نرسیده است اگر حلقه این پروژه ها را نبندیم مردم نتایح آنرا احساس نکرده و مشارکت نمی کنند.
شاه میرزایی در تشریح پروژه های موفقی که صورت گرفته نیز افزود: پروژه‌های موفق نیز داشته ایم مانند کارت سوخت که باعث شده مردم دیگر در حوزه سوخت مشکل نداشته باشند یا خدمات الکترونیک بانکی که ارائه می شود مانند طرح شاپرک که می توانند از هر بانکی به بانک دیگر پول جابه جا کنند.
جلال در تشریح فرآیند اجرایی طرح شبنم اظهار داشت: شبنم اصطلاحا شبکه بازرسی و نظارت مردمی است و یک نظام انگیزشی در خود دارد که اگر کسی کالای تقلبی را گزارش کرد جایزه دریافت کند ولی این کار هنوز شروع نشده است.
وی ادامه داد: اگر بحث شناسه گذاری به میزان مشخصی برسد و همچنین رصد نیز اتفاق بیفتد و معاملات نیز ثبت شود می توان باقی مراحل را نیز انجام داد الان بخش زیادی از هزنیه های دریافت شده هزینه کارمی شود وهنوز بحث جایزه راه نیفتاده است.
استقبال کم از کارت‌های هوشمند
شاه میرزایی در مورد الزامات تعریف و طراحی پروژه های فناوری اطلاعات در کشور تاکید کرد: در پروژه های فناوری اطلاعات مراحل تحلیل نیاز و طراحی مهم است. باید پروژه را طوری طراحی کرد که مجری کار وقتی سود ببرد که کار تمام و کامل انجام شده باشد نه اینکه همان ابتدا بتواند کد فروشی کند و سود ببرد.
وی ادامه داد: الان در بودجه کشور برای انواع کارت هوشمند بودجه دیده شده است. کارت پایان خدمت یا کارت ملی و … برخی از آنها هستند ولی هر کدام تنها یک کار می کنند و مشخص نیست که هوشمندی آنها کجاست و سیستم خواننده این کارت ها مشخص نیست؟!
وی افزود: از سوی دیگر برای مردم نفع این کار مشخص نمی شود و لذا از آن استقبالی نمی شود.
محمد جلال کارشناس سامانه های شفافیت اطلاعات با نقل حدیثی با این مضمون از حضرت علی علیه السلام که می فرمایند:” فرد درستکار را با تنبیه فرد خطا کار تشویق کن” به مفهوم رتبه بندی اعتباری اشاره کرده و گفت: مفهوم رتبه بندی همان مفهوم آبروست که آنرا برای اقتصاد و اجتماع نهادیه می کند و گذشته فرد را مبنای رفتار و فعالیت های آینده فرد قرار می دهد. آبرو به صورتی است که ذره ذره جمع می‌شود ولی یک باره از دست می رود.
وی ادامه داد: افراد تعهدات مختلفی دارند مانند تسهیلات یا پرداخت قبوض، مالیات و جریمه ها و … این پایبندی به تعهدات و رتبه بندی باعث می شود که افراد دیگر خودشان را کنترل کنند و رفتار آنها تغییر کنند.
وی در تشریح دستاوردهای موفق رتبه بندی اعتباری در دنیا افزود: نظام رتبه بندی در طی ۳۰ سال گذشته دو دهک ضعیف تر جامعه در امریکا به وام های رهنی ۷۰ درصد بیشتر شده است.یا در این کشور رتبه‌های پایین نرخ بهره کمتری می دهند و رتبه های بالا نرخ بهره بیشتری می دهند البته در کشور ما این گونه نمی توان اجرا کرد ولی میتوان پرداخت وام را تسهیل کرد و خدمات بیشتری ارائه کرد. هزینه اعطای تسهیلات به بنگاه های کوچک و متوسط را نیز کاهش داده است.
وی ادامه داد: استفاده از فرآیند رتبه بندی اعتباری باعث شده که شاخص سهولت فضای کسب و کار که توسط بانک جهانی منتشر می شود برای ایران ۲۰ رتبه ارتقاء پیدا کند.
تعریف دنیای جدید با شفافیت اطلاعات
شاه میرزایی در تشریح فواید ایجاد شفافیت اطلاعات در کشور تاکید کرد: با استفاده از شفافیت اطلاعات فقط جلوی مفاسد را نمی گیریم، بلکه یک دنیای جدیدی تعریف می کنیم و فرصت های موجود در اقتصاد را فعال می کنیم.
وی ادامه داد: در کشورمان در حوزه های مختلف آن قدر فضای کار داریم که اگر فعال شود دیگر تحریم ها کاری نمی تواند کند و اگر این خود تحریمی ها را برداریم می توانند شرکت های خوب وارد شوند.
وی افزود: ما ظرفیت های اشتغال زایی داریم و از سوی دیگر بیکاری هم داریم اما شغل ایجاد نمی شود؟! زیرا که فرصت های سوداگری فراوان زیاد وجود دارد که افراد جذب آن می شوند وبعد دستگاه های عریض و طویل برای بازرسی ایجاد می شود!
شاه میزایی افزود: از سوی دیگر این کارها اعتماد را کاهش می دهد و باعث می شود انواع و اقسام تضامین و وثیقه ها از تولید کننده ها گرفته می شود که باعث می شود هزیه های تولید اضافه می شود.
جلال مشاور قائم مقام وزیر صنعت و معدن و تجارت نیز در مورد استفاده از زیرساخت های اطلاعاتی برای اداره کشور اشاره کرد: زیرساخت های فناوری اطلاعات باعث می شود که امکان برنامه ریزی و فعالیت اقتصادی را فراهم شود واگر این زیرساخت را فراهم کنیم می‌توانیم به راحتی سیاست ها را اعمال کنیم و از فساد جلوگیری کنیم.
جلال در تشریح لوازم اجرای روش خوداظهاری در برنامه های کشور تاکید کرد: وقتی فردی خود اظهاری می کند باید این اظهار برای شخص تبعاتی نیز داشته باشد. باید تنها متناسب با پرداخت مالیات بتواند خدمات و تسهیلات دریافت کند اصطلاحا گره زدن این دو کار را خود کنترل کردن کار می گویند.
وی ادامه داد: اگر شخص مالیات کمی بدهد تسهیلات کمی دریافت می‌کند و همه اینها نیازمند زیرساخت هایی است که بتوان این کار را انجام داد.
شاه میرزایی نیز در تشریح اشکالات وارد بر اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده گفت: در اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده دولت پول را می گیرد و بعد باید پس بدهد اما این کار را نمی کند و دیگر اینکه نباید چند بار مالیات گرفته شود و از هر حلقه به اندازه خود مالیات گرفته شود ولی الان از همه گرفته می شود. این نشان می دهد ما استاد اجرای بد طرح های خوب هستیم.
وی ادامه داد: این مالیات می توانست شفافیت ایجاد کند و به تولید کمک کند ولی خیلی بد اجرا شد.
مفاسد کارت‌های بازرگانی
جلال مشاور قائم مقام وزیر صنعت و معدن و تجارت نیز در تشریح مفاسد به وجود آمده در استفاده از کارت بازرگانی گفت: متاسفانه کارت بازرگانی به نام یک فرد ناتوان گرفته می شد و از او یک وکالت تام رفته می شد که از نظر قانون هیچ اشکالی نداشت و شخص وکیل شده با این کارت فعالیت اقتصادی بزرگ انجام می داد که مثلا حدود هزار میلیارد تومان مالیات آن می شد ولی در انتهای سال مالیات و تعهدات خود را پرداخت نمی کرد و قانون به سراغ آن فرد ناتوان می رفت و مطالبات دولت وصول نمی شد. وی تاکید کرد: یکی از راه حل های خوب برای حل این مشکل استفاده از همان سازوکار رتبه بندی است.
علیرضا شاه میرزایی عضو شورای عالی فضای مجازی در انتهای برنامه در باب چگونگی رصد موضوع شفافیت اطلاعات در برنامه های کاندیداها تاکید کرد: ابتدا باید وزن شفافیت اطلاعات در برنامه های نامزدها مشاهده شود و دیگر اینکه نامزدها باید فهم خود را از این حوزه نشان دهند.
وی افزود: همچنین نامزدها باید بگویند که ساختار متمرکز در بالاترین سطح نیاز است که اگر نباشد قابل استفاده نیست و حتی برخی پروژه ها را نیز می‌ستواند نام ببرد و سوال کرد که چگونه آنها را اجرا می کنند.
