تاثیر كاهش ارزش پول ملي بر بورس
.jpg)
این روزها شاهد یک گسستگی در تمام زمینه‌های اقتصادی و بازارهای مالی و پولی هستیم. بانک‌ها سودی که به سپرده‌گذاران خود می‌دهند کمتر از نرخ تورم است. اعطای تسهیلات هم در یک چرخه خودتنظیمی صورت نمی‌گیرد. بیمه هم نقش مهمی در اقتصاد کشور ندارد و سهم آن نسبت به تولید ناخالص بسیار پایین است؛ اما بازار سرمایه وضعیت دیگر دارد.
در شرایط فعلی به جرات می‌توان ادعا کرد که گسستی جدی در اقتصاد و بورس که پیشخوان آن است به‌وقوع پیوسته است. برخی بورس را «حبابی» می‌دانند و برخی نیز رشد آن را نشانه اقتصادی «پویا» می‌دانند که متاسفانه این‌گونه نیست. بورس کشور در اوایل سال گذشته حدود ۱۶۰میلیارد‌دلار ارزش داشته اما از ابتدای سال‌جاری تاکنون این رقم به ۶۰میلیارد‌دلار رسیده است.
افزایشی که شاهد آن هستیم، ناشی از یک فعالیت درون‌جوش نیست بلکه نشات‌گرفته از یک عامل برون‌زا به نام «مشکل اقتصادی» است.
درواقع این رشد فقط به‌واسطه کاهش ارزش پول ملی کشور به دست آمده است. بورس در سال گذشته حدود ۱۶۰میلیارد‌دلار ارزش داشت که این ارزش باید در حال حاضر هم به همین میزان باشد که البته نیست؛ حال اگر بخواهیم با این وضعیت یک بنگاه اقتصادی را با قیمت قبل از کاهش ارزش پول ملی خریداری کنیم دیگر امکان‌پذیر نیست. از این‌رو باید گفت، شاخص بورس هنوز به‌درستی افزایش را نشان نمی‌دهد و جا دارد که این افزایش ادامه داشته باشد. یعنی باید انتظار داشته باشیم که کاهش ارزش پول ملی خود را در افزایش شاخص بورس به‌طور کامل ظاهر کند.
وقتی دولت اعلام می‌کند که شرکت‌های پالایشگاهی باید ۲۶درصد از درآمد خود را به صندوق توسعه ملی واریز کنند، توقفی در رشد شاخص ایجاد می‌شود اما باز هم با این قانون، شاخص بورس کار خود را دنبال می‌کند تا به ارزش واقعی خود دست یابد. البته این موضوع هیچ ربطی به مدیریت بورس ندارد بلکه یک عامل و متغیر برون‌زاست که در اقتصاد شکل گرفته و باید در بازارهای مالی مثل بازار سرمایه که بورس نماد آن است خود را اصلاح کند و به حد و جایگاه واقعی خود برسد. اگر خلاف این جریان اتفاقی رخ دهد باید شاهد نوساناتی باشیم که در حال حاضر به خوبی نمایان است. با این حال شاخص بورس کماکان رشد خواهد داشت چرا که هنوز ارزش‌های واقعی صنعت نشان داده نشده است. در‌صورتی که شاخص بیش از این رشد کند، زیانی اتفاق نمی‌افتد. زیان زمانی در اقتصاد ملی شکل گرفت که پایه‌های کاهش ارزش پول ملی کشور سیاستگذاری شد.
برای وضوح بیشتر این مساله می‌توان مصداقی آورد، زمانی که ارزش پول ملی به این میزان کاهش نیافته بود سهام یک شرکت لبنیاتی در بورس ارزش بسیار خوبی داشت اما امروز که این کاهش رخ داده است، این امر باعث رکود در ارزش سهام شرکت لبنیاتی شده و از ارزش سهام آن کاسته شده است و دیگر نمی‌توان با این کاهش ارزش پول این شرکت را با همان امکاناتی که تا قبل از این داشته است بنا کرد. متاسفانه این اتفاق برای آحاد جامعه نیز رخ داده و قدرت خرید آنها نیز کاهش یافته و به عبارتی جامعه به سمت فقر بیشتر گام برداشته است.
اگر کاهش ارزش پول را بپذیریم که اتفاق افتاده و قطعی است، شاخص بورس باید افزایش یابد. البته این کاهش را دولت و مجلس پذیرفته‌اند. به عبارت دیگر نهاد قوه‌مجریه و قانونگذار با تعیین نرخ ۲۴۵۰تومان برای ارز، رسما کاهش صد‌درصدی ارزش پول ملی کشور را پذیرا شده‌اند. در حال حاضر بحث حباب در بورس مبنای علمی ندارد و باید در انتظار افزایش شاخص و رشد آن باشیم. تا آنجایی که به میزان کاهش ارزش پول ملی، افزایش در شاخص بورس نیز صورت گرفته و تخلیه این کاهش، موجب افزایش در شاخص بورس خواهد بود. در مجموع شاخص بورس از دو عامل تاثیر می‌پذیرد:
۱- عامل درونی که عامل درون‌زاست به این‌معنا که در صورت ارتقای سطح کیفیت و افزایش میزان تولید، افزایش صادرات و افزایش شیفت کاری ارزش شرکت و قیمت سهم آن نیز افزایش خواهد یافت و شاخص بورس نیز به‌تبع آن رشد صعودی خواهد داشت.
۲- عامل برون‌زا که شکل‌گیری آن در اختیار سازمان و بنگاه‌های اقتصادی نیست، بلکه در اختیار نظام تصمیم‌گیر در سطح کلان کشور یعنی دولت و مجلس است. این اتفاق هم با کاهش ارزش پول رخ داده است. این عامل موجب می‌شود تا شاخص بورس افزایش یابد.
همین دو دلیل کافی است که بگوییم افزایش شاخص بورس تحت‌تاثیر دلیل دوم یعنی عامل برون‌زاست. به عبارت دیگر کاهش ارزش پول باعث افزایش شاخص شده و عامل درونی یعنی افزایش تولید، ارتقای کیفیت، افزایش شیفت کاری، ایجاد اشتغال جدید و… تاثیری در این افزایش نداشته‌اند. یعنی شوک بیرونی عامل اصلی در افزایش شاخص بورس بوده است. بورس به‌تنهایی نمی‌توانست شاخص را تا این حد افزایش دهد بلکه کاهش ارزش پول ملی باعث این رشد شده است.
پس در این وضعیت رشد شاخص بورس ارتباطی با اقتصاد پویا ندارد. در حال حاضر ما شاخص مثبتی در اقتصاد نداریم تمام شاخص‌های اقتصادی منفی هستند. تولید، اشتغال، تورم و… از حد تعادل خارج شده‌اند. این افزایش شاخص بورس بالیدن ندارد. بحث انحرافی را نباید مطرح کرد که چون اقتصاد فعال است شاخص بورس نیز فعال شده و رو به تزاید است و از آن تعبیر به آیینه اقتصاد شود. بلکه باید بپذیریم که شاخص بورس با این افزایش، در حال تعادل‌سازی خود با این اقتصاد نابسامان است و تلاش می‌کند خود را با کاهش ارزش پول ملی تطبیق دهد و این موضوع ارتباطی به ظرفیت‌های درون بنگاه‌های اقتصادی ندارد.
حیدر مستخدمین‌حسینی . کارشناس اقتصادی
بورس نيوز
