بهبود نظارت حرفه‌ای در حسابرسی
خدماتی که از سوی حسابداران رسمی ارائه می‌شود، بیشتر، خدمات اطمینان بخشی است. اظهار‌نظر حسابرسان نسبت به صورت‌های مالی و سایر اطلاعاتی که از سوی شرکت‌ها منتشر می‌شود موجب افزایش اعتبار آنها شده و درجه اعتماد عمومی نسبت به این اطلاعات را افزایش می‌دهد.
برای حصول اطمینان از صحت انجام عملیات اطمینان بخشی و رعایت الزامات حرفه‌ای، سازو کار نظارت در جامعه حسابداران رسمی ایران از بدو تاسیس جامعه پیش‌بینی و اعمال شده است. با توجه به اهمیت و حساسیت موضوع و به موجب الزامات حرفه‌ای، شرکای موسسات حسابرسی نیز مکلف به استقرار سیستم مناسب کنترل کیفیت در موسسه خود هستند. در سال‌های اخیر نظارت جامعه در حوزه کنترل کیفیت افزایش یافته و بسیاری از موسسات حسابرسی و شاغلان انفرادی بارها و بارها به کارگروه کنترل کیفیت فراخوانده شده و در موارد متعدد پرونده‌ها به هیات‌های انتظامی ارجاع و منجر به صدور احکام مجازات برای حسابداران رسمی و موسسات حسابرسی شده است.
اینکه مجازات اعمال شده تا چه میزان در افزایش کیفیت کار و جلب اعتماد عمومی موثر واقع شده، مطلبی است که نیازمند تحقیق و بررسی جداگانه‌ای است و در این جا قصد ورود به آن را ندارم. متعاقب اقدامات یاد شده و اعتراضات وارده از سوی موسسات حسابرسی، اقدام به بازنگری پرسشنامه‌های کنترل کیفیت در سطح موسسات حسابرسی و کار حسابرسی شد و در نشست تخصصی مورخ ۷/۱۲/۱۳۹۱ که در محل پژوهشگاه نیرو از سوی جامعه حسابداران رسمی برگزار و مورد استقبال قابل توجه و کم نظیر موسسات حسابرسی و شاغلان انفرادی قرار گرفت، پیرامون پرسشنامه‌های یاد شده توضیحاتی از سوی مسوولان جامعه ارائه شد. این پرسشنامه‌ها که با ملحوظ داشتن استانداردهای حسابرسی کنترل کیفیت تنظیم شده نگرانی شاغلان در حرفه حسابرسی را افزایش داده است. در تدوین پرسشنامه‌های کنترل کیفیت به شرایط واحدهای اقتصادی کشور، اندازه واحد مورد رسیدگی و اندازه موسسات حسابرسی توجهی نشده و تمامی خدمات حرفه‌ای را نیز در بر نمی‌گیرد.
شاخصی که برای ارزیابی در نظر گرفته شده است برای همه موسسات حسابرسی (صرف‌نظر از اندازه آنها) و برای هر کار حسابرسی یکسان است.
تشکیل پرونده‌های حسابرسی برای پاسخگویی به الزامات کنترل کیفیت جامعه حسابداران رسمی ایران در شرایطی که هیچ اقدامی برای استفاده از تکنولوژی و تکنیک‌های مدرن در حسابرسی صورت نگرفته و حسابرسی به صورت سنتی انجام می‌شود، موجب افزایش قابل ملاحظه هزینه انجام کار و به تبع آن روی‌گردانی واحدهای اقتصادی کوچک از انجام حسابرسی خواهد شد. به موجب آيین‌نامه افزایش ضمانت اجرایی و تقویت راهکارهای حسابرسی مصوب هیات محترم وزیران، بسیاری از واحدهای تولیدی و خدماتی کوچک ملزم به انجام حسابرسی شده‌اند.
انجام حسابرسی به صورت کاملا سنتی از یک سو و الزامات مقرر از سوی جامعه حسابداران رسمی ایران برای رعایت کامل استانداردهای حسابرسی و مستندسازی از سوی دیگر (بدون در نظر گرفتن حجم و اندازه شرکت‌ها)، موجب خواهد شد هزینه‌های حسابرسی این واحدها افزایش و شرایطی که دولت محترم برای توسعه خدمات حسابرسی فراهم کرده است، آسیب جدی ببیند، از آنجاکه برخی از الزامات مقرر در کنترل کیفیت برای واحدهای اقتصادی کوچک قبل از پذیرش کار و در حین انجام کار عملی نبوده و در قضاوت حرفه‌ای حسابداران رسمی نیز تاثیری نخواهد داشت، این احتمال وجود دارد که حسابداران رسمی تکمیل بخشی از فرم‌ها و چک لیست‌ها را به زمانی پس از صدور گزارش حسابرسی موکول کنند.
بدیهی است اقداماتی که پس از صدور گزارش برای تکمیل پرونده و آماده سازی آن برای کنترل کیفیت انجام می‌شود هیچ تاثیری در کیفیت گزارش حسابرسی نخواهد داشت.
بدون شک این مطلوب جامعه حسابداران رسمی ایران نخواهد بود. به نظر می‌رسد ضرورت داشته باشد در ارکان ذی‌صلاح جامعه حسابداران رسمی ایران بررسی‌های لازم در این خصوص انجام پذیرد تا خدای ناکرده حسابداران رسمی که همگی از اشخاص شریف و فرهیخته جامعه بوده و خدمات آنان بسیار ارزشمند و گرانبها است، مجبور نشوند بر خلاف اصل درستکاری که هسته اصلی آن را صداقت تشکیل می‌دهد، پس از پایان کار حسابرسی به تکمیل پرونده
(تنها برای تامین نظر جامعه حسابداران رسمی ایران) بپردازند.
ضمن تشکر از دست‌اندرکاران جامعه و تلاشی که برای بهبود نظارت صورت گرفته است، توصیه می‌شود ضمن تلاش برای شناساندن حرفه و تبیین جایگاه واقعی حسابرسان مستقل و توسعه فرهنگ حسابرسی، به شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور توجه کرده و با تعریف مشخص از واحدهای تجاری کوچک، متوسط و بزرگ، معیارهای ارزیابی را متناسب با حجم و اندازه کار و توجه به عواملی از قبیل ذینفعان، و ریسک حسابرسی هر کار، تعیین و دامنه نظارت را به تمامی خدمات حرفه‌ای تسری دهند.
محمد‌تقی رضايی- حسابدار رسمی
منبع : دنياي اقتصاد
