نگاهی به دومین صکوک در بازار سرمایه
اوراق مرابحه به عنوان یک ابزار مالی جدید می تواند مکمل خوبی برای بازارهای پول و سرمایه به منظور تامین مالی و ابزار سیاست پولی باشد.
متفکران مسلمان از چندی پیش به فکر پر کردن خلأ حاصل از حذف اوراق قرضه، با استفاده از ویژگی های بیع مرابحه بودند که در همین راستا، اقدام به طراحی اوراق بهاداری به نام اوراق مرابحه کردند که می تواند مکمل خوبی برای بازارهای پول و سرمایه اسلامی به منظور تامین مالی و ابزار سیاست پولی باشد. این اوراق بهادار حکایت از بدهی ناشی از بیع مرابحه است و دارنده اوراق مالک و طلبکار آن دین است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)، اوراق مرابحه در طبقه بندی کلی اوراق، همانند اوراق اجاره در طبقه ابزارهای انتفاعی با بازدهی معین قرار دارد. این اوراق برای تأمین مالی جهت خرید دارایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و مدل تأمین مالی آن از چند جهت با اوراق اجاره متفاوت است.
در اوراق اجاره نهاد واسط دارایی را از فروشنده خریداری کرده و مالکیت دارایی به نهاد واسط منتقل می شود. سپس دارایی به صورت اجاره در اختیار بانی قرار می گیرد. اما در اوراق مرابحه نهاد واسط پس از خرید دارایی از فروشنده، مالکیت آن را در قالب قرارداد مرابحه (فروش اقساطی) به بانی منتقل می کند.
تفاوت فوق این اجازه را به نهاد واسط و شرکت‌ها می‌دهد تا بتوانند برای خرید مواد و کالا که ماهیت مصرفی دارند، از این طریق تأمین مالی کنند.
مرابحه معامله ای است که فروشنده قیمت تمام شده کالا (قیمت خرید و هزینه مربوط) را به اطلاع خریدار می رساند و سپس تقاضای مبلغ یا درصدی به عنوان سود می کند. بیع مرابحه می تواند به صورت نقد یا نسیه منعقد شود، در صورتیکه نسیه باشد به طور معمول نرخ سود آن بیشتر می شود.
با این اوصاف قرارداد مرابحه یکی از معاملات مشروع و از اقسام بیع است و افرادی که جنسی را به عنوان بیع مرابحه می فروشد، باید به شرایط زیر عمل کند:
الف- هم بایع (فروشنده) و هم مشتری باید راس المال (قیمت اصل مال یا ارزش سرمایه) و مقدار سود را در وقت عقد قرارداد بدانند، یعنی راس المال و سود باید برای بایع و مشتری در زمان عقد معلوم باشد و در صورتیکه معلوم نباشد، آن معامله باطل است.
ب- هرگاه در نتیجه عمل بایع و یا دیگری در قیمت کالا افزایشی حاصل شود، لازم است بهای خرید و اجرت آن بیان گردد.
ج- در بیع مرابحه بهتر است که سود معامله به نسبت معینی از راس المال تعیین نگردد.
د- در قرارداد مرابحه، فروشنده باید قیمت واقعی مبیع ( کالای مورد مبادله) را بیان کند و اگر معلوم شود که قیمت بیع کمتر از مبلغی بوده که فروشنده اظهار داشته است، خریدار بین رد و قبول آن به همان مبلغ مختار است.
و- اگر کسی کالایی را بفروشد، خریدار می تواند کالای مزبور را پس از قبض و دریافت، به قیمت بالاتر یا کمتر و به نقد و نسیه خریداری کند ولی پیش از قبض و دریافت کالا مکروه است.
مهمترین اوراق مرابحه از برای انطباق با موازین شرعی و معیارهای اقتصادی اوراق مرابحه برای تامین مالی و تبدیل اوراق مرابحه رهنی به اوراق بهادار برای مطالبات بانک ها و لیزینگ است.
گفتنی است، مجوز انتشار اولین اوراق مرابحه به منظور تأمین مالی شرکت گروه صنعتی بوتان برای خرید مواد اولیه اواخر اسفندماه گذشته در فرابورس منتشر شد که پیش بینی می شود، شرکت ها با انتشار این ابزار مالی جدید بتوانند بخشی از منابع مالی خود را از این طریق تامین کنند.