خمس یا مالیات کدام مقدم تر است

به گزارش خبرگزاري فارس  بر اساس فتوای علما اگر در جامعه اسلامی علاوه بر خمس، دولت هم مالیات بگیرد، چون مالیات یک حق عمومی جامعه به شمار می‌رود، بر خمس مقدم است.

از طرفی مالیات چون مانند هزینه جاری فرد،اصطلاحا از مؤونه سال محسوب می‌شود، پس مقدم بر خمس است و باید اول مالیات به دولت اسلامی پرداخت شود، سپس از درآمد مازاد بر نیاز سالانه خمس پرداخت شود.

خمس یکی از واجبات مالی در اسلام است. سؤالی که در این باره مطرح می‌شود، این است که با وجود مالیات در دولت اسلامی، خمس چه جایگاهی دارد؟

مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه علمیه قم در یادداشتی، جایگاه خمس با وجود مالیات را بررسی کرده است.

به منظور تبیین جایگاه خمس و مالیات، در دولت اسلامی، و توضیح تفاوت هایی که میان این دو مقوله است، نخست باید دید که مالیات چیست؟ و در نظام اسلامی چه جایگاهی دارد؟

سپس مسأله خمس را از لحاظ خاستگاه و کارکردهای آن بررسی کنیم.

مالیات و نقش آن در سازندگی جامعه

در نظام هایی که با ساختار دولت متمرکز، اداره می‌شوند، کارکرد نهادها و امکانات از سوی دولت انجام می‌شود. طبیعی است که گردش چرخ مملکت و ادامه خدمت رسانی نهادهای دولتی، نیازمند بودجه است.

آن چه را که دولت برای تأمین نیازمندی خود و ارائه خدمات اجتماعی در عرصه های گوناگون، از شهروندان می گیرد، مالیات نامیده می‌شود.

انواع مالیات

در یک تقسیم بندی، مالیات ها را به دو بخش «مالیات های اولی » و «مالیات های ثانوی » تقسیم کرده‌اند.

خمس، زکات، خراج و جزیه از مالیات های نوع اول‌اند، که از سوی شارع مقدس با نسبت و مقدار مشخصی تعیین شده است.

مالیاتهای ثانوی را ولی امر مسلمین و حاکم اسلامی برای رفع نیازها و گشایش تنگناهای جامعه، اضافه بر مالیات های نوع اول، وضع می‌کند.

جایگاه خمس

خمس یکی از واجبات مالی مسلم اسلامی است و علاوه بر ریشه های قوی در سنت پیامبر(ص) و اهل بیت علیهم السلام، مبنای قرآنی هم دارد.

حکمت تشریع خمس، تأمین هزینه‌های امام و حاکم اسلامی در انجام اهداف اصلاح گرانه خود در جایگاه رئیس حکومت اسلامی است، که در ناچار است موارد لازم به مصرف برساند.

این درآمد، وسیله‌ای برای طراحی و اجرای برنامه‌های گوناگونی که در جهت تأمین رشد و کمال جامعه اسلامی باید هزینه شود و اگر امام بخواهد این برنامه‌ها را انجام دهد، به این درآمدها نیازمند است. انفال، ۴۱

نظر امام خمینی ره برای تبیین ساده مسأله و پرهیز از بحث های پیچیده، پاسخ ما صرفا بر مبنای نظر امام خمینی ره ارائه می شود.

ایشان بر این باورند که خمس، همانند زکات و انفال، ملک هیچ کس نیست؛ نه ملک شخص امام و نه ملک منصب او، بلکه متعلق به بیت المال است و امام یا ولی فقیه، فقط ولایت بر تصرف دارند. حتی سهم سادات نیز ملک سادات نیست، بلکه از آن بیت المال است، منتها حاکم جامعه اسلامی امام معصوم یا ولی فقیه موظف است گرو ههای سه گانه یتیمان، مسکینان و در راه‌ ماندگان را تأمین کند و بر حسب صلاح دید خود، باقی مانده آن را در راستای تأمین مصالح جامعه اسلامی به مصرف برساند.

امام خمینی می‌فرماید: مالیاتهایی که اسلام مقرر داشته است و طرح بودجه‌ای که ریخته، نشان می‌دهد که تنها برای سد رمق فقرا و سادات فقیر نیست، بلکه برای تشکیل حکومت و تأمین مخارج ضروری یک دولت بزرگ است.