حسابداري ايران به جهانيان معرفي شد

جلد هفدهم کتاب «مطالعه پیرامون تاریخ توسعه اندیشه حسابداری و گزارشگری مالی» به تازگي رونمايی شد. این کتاب ۱۷ جلدی که توسط استادان برجسته حسابداری جهان شامل Gary pervits، Peter Walton (استادان دانشکده حسابداری و مالی دانشگاه پاریس) و Peter Wolnizer (استاد دانشکده حسابداری و اقتصاد دانشگاه استرالیا) نوشته شده، با حمایت مالی دانشگاه سیدنی استرالیا توسط انتشارات Emerald منتشر شده است. 

.

خبر درج تاریخ حسابداری ایران در اين كتاب در اوایل سال ۱۳۹۱ در روزنامه دنیای اقتصاد و سایر رسانه‌های گروهی منتشر شده بود. همزمان با رونمایی و ارائه کتاب در کتابفروشی‌های معتبر جهان گفت‌وگويي با غلامحسین دوانی، یکی از نویسندگان این بخش انجام داده‌ايم كه از نظرتان مي‌گذرد:

.
آقای دوانی اگر ممکن است خلاصه‌ای از روند چاپ کتاب را برای خوانندگان توضیح دهید.
با تشکر از روزنامه دنیای اقتصاد و سایر رسانه‌هایی که از حرفه حسابداری حمایت می‌کنند یادآور شوم این مجموعه نفیس یکی از برجسته‌ترین منابع و مآخذ حرفه حسابداری است که تاکنون ۱۷ جلد آن منتشر شده است. نام این مجموعه «مطالعه پیرامون توسعه اندیشه حسابداری در جهان» است که چهار جلد آخر آن پیرامون تاریخ حسابداری در کشورهای مختلف جهان است. در واقع جلد چهاردهم این مجموعه خود تاکنون مشتمل بر چهار جلد شده که جلد A14 آن درباره تاریخ حسابداری اروپا، جلد B14 درباره تاریخ حسابداری آمریکای شمالی، جلد C14 درباره تاریخ حسابداری در آسیا و اقیانوسیه و جلد D14 نیز که به تازگي رونمايی شده در مورد تاریخ حسابداری در خاورمیانه و آفریقا است که در این جلد تاریخ حسابداری کشورهای ایران، مصر، عربستان، روسیه، آفریقای جنوبی و ترکیه مورد بحث قرار گرفته است. اين کتاب در ۲۵۰ صفحه، قطع رقعی و به قیمت ۱۴۳ دلارعرضه شده است.

.
چگونه موضوع حسابداری در ایران در این مجموعه قرار گرفت؟
دو سال پیش با پروفسور ذبیح‌ا… رضائی که از استادان برجسته رشته حسابداری در آمریکا و جهان به شمار می‌رود در مورد یک کار تحقیقی مشترک صحبت کردیم. او مطرح کرد که چنانچه علاقمند باشم می‌تواند با نویسندگان دائره المعارف تاریخ اندیشه حسابداری در جهان در مورد درج تاریخ حسابداری در ایران در این مجموعه مذاکره کند. وي با نویسنده اصلی این مجموعه پروفسور‌گري پرویتز Gary Previts آشنايی خاصی داشت. رضايی در دومین کنفرانس حسابداری ایران یادآور شد که موضوع مورد موافقت نویسندگان دائره‌المعارف يادشده قرار گرفته ولی باید مسوولیت اصلی آن را شما بر عهده بگیرید. من که اساسا به معرفی حرفه حسابداری ایران در جهان و همچنین طرح این گونه مباحث علاقمند بودم پذیرفتم که متن اولیه را تهیه و در اختیار ایشان قرار دهم. قرار شد از سایر دوستان علاقمند نیز یاری بگیریم.

.
آیا همكاران دیگری هم در تهيه این مطالب، همكاري کردند؟
متأسفانه به رغم آنکه به دوستانی که به‌نظر می‌رسید توانايی و علاقمندی داشته باشند اعلام كرده بوديم اما تنها وقتی پیش‌نویس تهیه شد، طبق معمول دوست ارجمندم آقای علی امانی ودر جامعه حسابداران رسمی دوست و استاد گرامی جناب آقای عباس ارباب سلیمانی نکاتی را مطرح كردند که در پیش‌نویس اصلاح و اضافه شد اما سایر دوستان مشارکت نکردند.

.
فکر می‌کنید دلیل عدم مشارکت سایر دوستان چه بوده است؟
بدون تعارف بگویم، دلیل، آن بود که برخي از ما اساسا حاضر به هزینه کردن (وقت و مال) نیستیم اما همیشه مترصد درآمد آن هستیم، در حالی که از دیدگاه حسابداری درآمد بدون هزینه اساسا وجود ندارد، مگر درآمد درشت و یا درآمد اتفاقی که در مقوله دانش و تحقیقات کاربرد ندارد. از سوي ديگر عموما ترجیح می‌دهیم بیرون گود باشیم تا حق انتقاد و اعتراض را برای آینده حفظ کنیم، اما به هرحال ما کار را تمام کردیم.

.
از چه منابعی استفاده کردید؟
خوشبختانه منابع قابل دسترسی و قابل استفاده به اندازه کفایت موجود بود به ویژه آنکه مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی در چند مجلد خود به نوعی برخی نکات مهم تاریخ حسابداری ایران را بیان کرده است.
از سوی دیگر در اینجا و آنجا نیز چند نوشتار در این‌باره چاپ شده بود و تا آنجا که عقل ما یاری می‌کرد کوشش کردیم از همه این منابع استفاده کنیم به طوری که در فصل پایانی نوشتار ۲۹ منبع و مأخذ برشمرده شده است. یادآور می‌شوم که در مورد تاریخ ایران اساسا تحقیقات مفصلی در سال‌ها قبل توسط آکادمی علوم شوروی سابق صورت گرفته بود که بخشی از آن مربوط به نظام مالی در دوره ساسانیان بوده که این منابع نیز در این نوشتار مورد مطالعه قرار گرفت.

.
فصل‌بندی این تحقیق چگونه صورت گرفته است؟
بايد دانست که نویسندگان و تدوین‌کنندگان اصلی این مجموعه یک سری مقررات و ضوابط را برای نوشتارها در قرارداد فیمابین، مشخص کرده‌اند. از جمله حداکثر مجاز به استفاده از سی تا چهل صفحه در ده هزار کلمه بودیم بنابراين باید کوشش می‌کردیم کل تاریخ حسابداری ایران در این تعداد صفحات تدوین شود، به طوری که نکات اساسی نیز فراموش نشود. برهمین اساس فصل‌بندی را براساس حسابداری قبل از ورود اسلام به ایران، بعد از ورود اسلام به ایران، دوره ۱۹۰۰ تا جنگ جهانی اول، بعد از جنگ جهانی اول، از سال ۱۹۶۰ به بعد، شکل‌بندی حسابرسی در ایران، تاریخ حسابرسی حرفه‌ای و آینده حسابداری در ایران تنظیم کردیم و به نظر مي‌رسد این تقسیم‌بندی گویای واقعی تاریخ کشورمان نیز هست.

.
پروسه تحقیق و نهايی شدن آن به چه شکلی صورت گرفت؟
براساس توافقی که ما به عنوان تدوین‌کنندگان این مجموعه طی یک قرارداد مکتوب به عمل آوردیم مقرر شد متن اولیه در آگوست ۲۰۱۱ تحویل شود بنابراين متن اولیه فارسی و انگلیسی نخست مورد بازنگری و ويرايش پروفسور رضائی قرار گرفت. ما متن را در موعد مقرر تحویل دادیم اما در خواست كرديم در صورت امکان یک دوره سه ماهه بابت نهايی شدن آن فرصت دهند. خوشبختانه پروفسور پروتيز که نظر مساعدی هم به تاریخ حسابداری ایران داشت در یک مدت کوتاه نظرات نویسندگان مجموعه و متن اصلاح شده را بازگردانید و خواستار اصلاحات مورد نظر شد و ما هم توانستیم در همین مدت اضافه شده، کلیه نظرات ناشر و تدوین‌کنندگان را به مقاله اضافه و تحویل دهیم.

.
اگر ممکن است بفرمايید حق‌الزحمه شما و محتوی قرارداد چگونه بود؟
کل حق الزحمه من و پروفسور رضائی بابت این مجموعه هزار دلار (هر نفر پانصد دلار) به اضافه دو جلد کتاب مجانی بود (با توجه به تاریخ وصول پول، هر نفر حدود پانصد هزار تومان دریافت کردیم) که با توجه به ساعاتی که صرف تحقیق و نوشتن و پول تلفن مکالمات طرفین شد، مبلغي هم از جیب گذاشتیم اما واقعیت این بود که هدف هر دوی ما در این رابطه پول نبود بلکه فکر می‌کنم توانستیم با این‌کار تاریخچه حسابداری در ایران را برای اولین بار در یک مجموعه و منبع جهانی درج ‌کنیم که در شهرت حرفه حسابداری بسیار بیشتر از رقم ياد شده برایمان ارزش داشت.

.
آیا این کار تاکنون سابقه‌ای هم داشته است؟
تا آنجا که سوابق نشان می‌دهد چنین امری مسبوق به سابقه نیست، اگرچه معتقدم برخی حسابداران و حسابرسان ایرانی که سال‌هاست در این رشته کار می‌کنند و از همین رشته هم معیشت زندگی خود را می‌گذرانند و به زبان انگلیسی هم حتما مسلط هستند ظاهرا حاضر به انجام چنین کارهايی نیستند، حتی برخي از این دوستان از نوشتن یک یا چند مقاله برای نشریه حرفه‌اي خودشان هم دریغ دارند چون از اول فکر می‌کنند چقدر می‌دهند تا ما بنویسیم!! به‌همین علت است که بعد از سازمان حسابرسی اگر حرفه حسابداری حرفی داشته باشد، توسط کسانی مطرح شده که عموما نسل جوانتر هستند تا حضرات قدیمی! نگاهی به نوشتارهای موجود در نشریات حرفه حسابداری همچون حسابرس، حسابدار و حسابدار رسمی بیاندازید تا مصداق حرف‌هایم را بیابید. به طور مثال در سال ۱۳۸۹ از طریق مجله بولتن بین‌المللی حسابداری (IAB) که مهم‌ترین نشریه خبری حرفه حسابرسی است کوشش كردم ارتباطاتی را برای جامعه حسابداری کشور فراهم آورم اما متاسفانه بزرگ‌ترین موسسه حسابرسی کشور با ادعای صرفه‌جویی در هزینه از مشترک شدن این مجله ارزشمند خودداری كرد و در عمل تاکنون تنها یک موسسه حسابرسی در ایران مشترک این مجله بین‌المللی است که می‌توان حدس زد چه علاقه‌مندی خاصی در حرفه برای اعتلای حرفه در سطح جهان وجود دارد!!
اما در همان سال ۲۰۱۱ ما موفق شدیم از طریق همین مجله بین‌المللی مصاحبه‌ای راجع به وضعیت حرفه حسابرسی به چاپ برسانیم و یا زمانی که براساس مقررات تحریم جهانی موسسات بزرگ حسابرسی جهان رابطه خود را با ایران قطع کردند باز هم از طریق همین مجله بین‌المللی توانستیم طی یک مصاحبه با حضور آقای علیرضا جم از شرکای موسسه حسابرسی بیات رایان به نوعی اعلام كنيم که حرفه حسابرسی و حسابداری نباید قربانی سیاست شود‌ امری که اگر می‌خواستیم ده‌ها هزار دلار خرج کنیم شاید امکان‌پذیر نبود.

.
بازتاب این اقدامات در ایران چه بوده است؟
والله نمی‌دانم فقط می‌دانم شاید پنج درصد اعضای جامعه حسابداری ایران، این مصاحبه‌ را خوانده باشند چون بسياري از افراد اصلا به این گونه مسائل توجهی ندارند، به همین علت هم خیلی دنبال کارهای حرفه‌ای، توسعه و اعتلا در درون و برون‌ کشور نيستند!

.
علاقمندان چگونه مي‌توانند این کتاب را تهیه کنند؟
کتاب با حمایت مالی دانشگاه سیدنی استرالیا و توسط موسسه انتشارات امرالد یکی از مشهورترین انتشارات حرفه‌ای جهان به قیمت ۱۴۳ دلار عرضه شده که قاعدتا از طریق وب‌سایت آمازون و یا سفارش خارج از کشور قابل دستیابی است. بنده مجلد شخصی خود را به کتابخانه جامعه حسابداران رسمی تقدیم خواهم کرد علاوه بر آن با ناشر مذاکراتی بعمل آورده‌ایم که اجازه دهند بخش مربوط به ایران را بصورت PDF در اختیار علاقمندان بگذاریم. به‌هرحال متن اصلی کتاب در قسمت Google book قابل رویت و چاپ است.

.
کار بعدیتان چیست و چه کتابی در دست چاپ دارید؟
مدت‌ها است که روی کتابی در حوزه اقتصاد سیاسی ایران کار می‌کنم و تاکنون حدود سیصد صفحه آن نوشته‌شده و در حال ویراستاری است که امیدوارم قبل از پایان سال ۱۳۹۲ بتوانم آن را عرضه کنم و قرار شده به نام «واقعیت‌ها و چالش‌های تاریخ اقتصادی ایران» عرضه شود.

.