پاسخ به دغدغه‌هاي مالياتي بازار و سهامداران
در گفت‌وگو با معاون حقوقي «سازمان» و مدير امور ناشران بورس صورت گرفت
طرح تحول نظام مالیاتی که به دنبال تمرکز برنامه‌های دولت برای اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، تا حدودی در سایه قرار گرفته بود، از اوایل امسال روی میز تیم اقتصادی دولت قرار گرفته تا در ماه‌های باقیمانده از عمر دولت دهم، پرونده یکی دیگر از هفت بسته طرح تحول اقتصادی بسته شود.
.
در همین راستا اصلاح قانون مالیاتی کشور نهایی و برای تصویب به مجلس فرستاده شد و سرانجام پس از سه سال بررسی و مطالعه، وزیر امور اقتصادی و دارایی روز چهارشنبه سوم آبان ماه لایحه طرح تحول مالیاتی که گفته می‌شود بیش از ۳۵۰۰ ساعت کار کارشناسی روی آن صورت گرفته را در بیست صفحه به مجلس ارائه کرد.
با توجه به طرح تحول نظام مالياتي قرار است تا براساس آن سهم ماليات در تامين مالي هزينه‌هاي دولت افزايش يابد. حال در شرايط كنوني كه فعاليت شركت‌ها در ايران به عنوان يكي از منابع مهم تامين مالي به شمار مي‌رود؛ آيا شركت‌هاي بورسي نیز با افزايش پرداخت ماليات مواجه مي‌شوند؟
.
افزون بر این، در صورت تصویب این لایحه مساله معافیت مالياتي ۱۰ درصدی شركت‌هاي بورسي چه خواهد شد؟ يعني به تعبيري واضح‌تر شركت حاضر در بازار سهام به جاي پرداخت ۲۵ درصد ماليات، ۵/۲۲ درصد ماليات بابت عملكرد سالانه پرداخت مي‌كند، اما آيا در اين شرايط جديد بايد در انتظار باشيم كه اين مشوق حذف شود؟ و آیا ماليات خريد و فروش سهام نيز افزايش خواهد يافت؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها به سراغ معاون حقوقي سازمان بورس و مدير امور ناشران شركت بورس اوراق بهادار رفته و نظرات و پیشنهادهاي سازمان و شركت بورس اوراق بهادار تهران را در خصوص ماليات شركت‌هاي بورسي و كاهش يا لغو آن در طرح جديد تحول نظام مالياتي بررسي كرده‌ايم.
.
نبود فرار مالياتي در بازار سرمايه
معاون حقوقي سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن تاكيد بر تامين نيازهاي بودجه‌اي دولت از طريق اخذ ماليات، اظهار كرد: اين يك امر كاملا قابل قبولي است كه دولت نيازمندي بودجه‌اي خود را از طريق اخذ ماليات تامين كند و در شرايط مطلوب اقتصادي بايد هم درآمدهاي مالياتي دولت پاسخگوي بخش اعظم هزينه‌هاي آن باشد.
حسين فهيمي در ادامه گفت: يكي از مواردي كه بايد در كشور برقرار شود عدالت مالياتي است؛ به اين معني كه اخذ ماليات بايد به صورت سراسري و از تمام ابعاد فعاليت‌ها و درآمدها صورت بگيرد.
.
وي خاطرنشان كرد: بديهي است كه اگر دريافت ماليات تنها به بخشي از فعاليت‌ها يا درآمدها اختصاص پيدا كند، با پديده فرار مالياتي به صورت پنهان و آشكار مواجه خواهيم شد.
فهيمي ادامه داد: در شرايط كنوني كه عدالت مالياتي اتفاق نيفتاده، دولت قادر به تحقق درآمدهاي خود نخواهد بود. افزون بر اين فعالان اقتصادي نيز با رفتار تبعيض‌آميز مواجه شده و شرايط مطلوب اقتصادي مختل خواهد شد.
.
معاون حقوقي سازمان بورس در ادامه با اشاره به نحوه شكل‌گيري بازار سرمايه گفت: در بازار سرمايه كشور با توجه به نحوه شكل‌گيري آن و با عنايت به بسترهاي اجرايي و چارچوب‌هاي قانوني، شرايط به گونه‌اي است كه تمامي فعاليت‌ها بايد از شفافيت كامل برخوردار بوده و درآمدها و هزينه‌هاي اقتصادي در اين بازار (سرمايه) بايد به اطلاع منابع ذي‌صلاح برسد، يا اينكه در مواردي بايد انتشار عمومي هم پيدا كند. به عبارت ديگر بسياري از فعاليت‌ها ذاتا به گونه‌اي هستند كه بايد با فرض افشا طراحي و اجرا شوند تا هيچ نقطه ابهامي در آن باقي نماند.
.
وي در ادامه افزود: اين شيوه فعاليت اقتصادي در بازار سرمايه باعث شده است كه فرار مالياتي در بازار سرمايه در كمترين ميزان خود بوده و نسبت به ساير فعاليت‌هاي اقتصادي مي‌توانيم بگوييم كه فرار مالياتي تقريبا غيرممكن است.
.
نظارت مداوم
فهيمي ادامه داد: در اين بازار، يكي از محورهايي كه نهادهاي نظارتي همواره آن را به دقت مورد نظارت قرار مي‌دهند اين است كه حقوق قانوني يا هزينه‌هاي تكليفي توسط شركت‌ها، نهادها و حتي اشخاص حقيقي، پرداخت شده است يا نه؟ به عنوان مثال هيچ شركت پذيرفته شده در بورس يا فرابورس نمي‌تواند صورت‌هاي مالي خود را بدون تعيين تكليف ماليات فعاليت‌هايش مطابق استانداردها تنظيم نمايد و به سازمان بورس ارائه كند و چنانچه شركتي در تنظيم صورت‌هاي مالي خود تكليف ماليات‌هاي مربوط به فعاليت خود را اعم از ماليات بر درآمد، سود يا نقل و انتقال تكليف آنها تصور كند، علاوه بر اينكه يكي از قوانين مالياتي را نقض كرده است، توسط نهاد نظارتي بازار سرمايه نيز از شفافيت مالي لازم برخوردار نيست.
.
وي در ادامه افزود: به عبارت ديگر يك شركت بورسي همواره بايد به دنبال پرداخت مالياتي باشد كه قانون كشور مقرر كرده است.
فهيمي در ادامه اظهار كرد: بنابراين ملاحظه مي‌شود كه سازوكار فعاليت در بازار سرمايه هم از لحاظ اجرايي و هم از نظر احكام و مقررات قانوني به گونه‌اي است كه پرداخت ماليات بخشي از ركن مهم اين فعاليت‌ها يعني شفافيت مالي است.
.
وي ادامه داد: وضعيت پرداخت ماليات علاوه بر شركت‌ها در معاملات هم به همين صورت است؛ يعني در هر معامله‌اي ماليات تكليفي به صورت سيستماتيك كسر و در دوره‌هاي زماني مورد توافق به مرجع مالياتي پرداخت مي‌شود. بنابراين با در نظر گرفتن شرايط حاكم بر بازار سرمايه، اجراي تحول مالياتي باعث خواهد شد كه اين شرايط شفاف و عادلانه در بازارهاي ديگر به ويژه در بازار كالا، خدمات، ساختمان، تجارت و اصناف نيز حاكم شده و بازار سرمايه بيشتر از قبل خواهد توانست با بازارهاي رقيب خود رقابت كرده و نقش خود را در اقتصاد ملي ايفا كند.
.
پیاده‌سازی مالیات بر ارزش افزوده
مدير امور ناشران شركت بورس اوراق بهادار تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به نکات اولیه و اساسی در طرح تحول نظام مالیاتی، اظهار كرد: بهتر است نظام مالياتي كشور به گونه‌اي تغيير كند كه نخست قوانين مالياتي مثل ماليات‌هاي مستقيم، غير مستقيم و ارزش افزوده تجميع و در كنار يكديگر و متناسب با هم اصلاح شوند.
.
سید‌روح‌ا‌لله حسینی‌مقدم در ادامه افزود: البته مطلوب‌تر است که ابتدا بر پياده‌سازي قانون ماليات بر ارزش افزوده تاكيد شود؛ چرا كه اصلاح و شفاف‌سازي در نظام ماليات بر درآمد، نيازمند پياده‌سازي صحيح و در حد امكان، كامل ماليات بر ارزش افزوده است.
وی ادامه داد: اجراي صحيح ماليات بر ارزش افزوده باعث مي‌شود بخش قابل توجهي از اقتصاد كشور كه از ماليات فرار مي‌كنند، در چرخه پرداخت ماليات بر درآمد قرار بگيرند كه اين موضوع خود به تنهایی می‌تواند باعث افزايش سهم ماليات در تامين مالي دولت شود.
.
مشوق‌ها افزایش یابد
این مقام مسوول در شركت بورس در مورد نحوه اخذ ماليات از شركت‌هاي بورس توضيح داد و گفت: در حال حاضر تمامي شركت‌هاي بورسي ۱۰ درصد معافيت مالياتي دارند كه اين معافيت در صورتي كه سهام شناور آزاد آنها ۱۰ درصد باشد، افزايش خواهد يافت.
وي ادامه داد: همچنين در صورتي كه سهام شناور آزاد شركتي ۲۰ درصد يا بيشتر نيز باشد، معافيت مالياتي آن با افزايش روبه‌رو مي‌شود.
.
حسینی‌مقدم ادامه داد: به نظر مي‌رسد اين مشوق نه تنها نبايد حذف شود، بلكه بر اساس سرمايه شركت‌ها از كم به زیاد، اين مشوق بزرگ‌تر شود تا شاهد تشكيل بنگاه‌هايي با اندازه بزرگ‌تر (به‌خصوص از طريق ادغام شركت‌ها و يا از طريق تامين مالي به روش افزايش سرمايه از محل آورده، مطالبات يا سود انباشته) كه باعث ايجاد ارزش افزوده در اقتصاد كشور مي‌شود، باشيم.
او خاطرنشان کرد: البته اين مشوق مي‌تواند باعث ورود بنگاه‌هاي جديد به بورس هم باشد كه خود، اتفاق خوبي است.
وی يادآور شد: امروزه بسیاری از شرکت‌ها در بورس از این امتیاز در شرایطی برخوردارند که هزینه‌های حضور آنها در بورس بیشتر است.
.
پیشنهادات بورس به دست‌اندرکاران
مدير امور ناشران شركت بورس اوراق بهادار تهران در ادامه اظهاراتش به پیشنهادات ارائه شده توسط نهاد اجرايي بازار سرمايه در خصوص ماليات شركت‌هاي بورسي اشاره کرد و گفت: بورس اوراق بهادار تهران به تازگي نظرات و پیشنهادات خود را به دست اندرکاران طرح تحول مالیاتی با هدف اخذ امتیازات مناسب برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، ارائه کرده است.
.
حسینی مقدم در ادامه افزود: در این رابطه می‌توان به سه پیشنهاد از جمله كاهش پلكاني نرخ ماليات بر درآمد شركت‌هاي بورسي با توجه به سرمايه و سهام شناور آزاد، حذف ماليات بر ارزش افزوده بر مواد اوليه شركت‌هايي كه محصولاتشان از ماليات بر ارزش افزوده معاف هستند. (اين موضوع مثلا در بخش دارو باعث افزايش بهاي تمام شده توليد مي‌شود در حالی که این محصولات مشمول نرخ‌گذاری از سوی وزارت بهداشت هستند) و همچنین افزايش معافيت‌ها براي شركت‌هايي كه طرح‌هاي توسعه‌اي دارند و تامين مالي آنها از طريق بورس صورت مي‌گيرد، اشاره کرد.
.
نقش شرکت‌های بورسی در اقتصاد
حسینی مقدم در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه آيا بهتر نيست كه ماليات شركت‌هاي بورسي باز هم كاهش پيدا كند تا بنگاه‌هاي اقتصادي جديدي هم وارد بازار سرمايه شوند، گفت: حضور یک شرکت در بورس یا فرابورس منافع بی‌شماری برای اقتصادها دارد؛ شرکت‌ها در بورس شفاف‌تر هستند و موظف به گزارش‌گری با جزئیات بی شمار می‌شوند، تمام معاملات و روابط شرکت به راحتی رصد می‌شود، مدیران شرکت به گروه مختلفی از ذی‌نفعان پاسخگو هستند، اعضا هیات مدیره به لحاظ حرفه‌ای تایید صلاحیت می‌شوند و همه این موارد هزینه‌هایی است که یک شرکت پذیرفته شده در بورس پرداخت می‌کند در حالی که برای اقتصاد و کشور تنها فایده دربردارد.
وی خاطر نشان کرد: پس بهتر است معافیت‌های مالیاتی بیشتری برای شرکت‌های پذیرفته شده در نظر گرفته شود.
.
از اين نظريه استفاده كنيد
مدير امور ناشران شركت بورس اوراق بهادار تهران در ادامه اظهاراتش احتمال افزایش ماليات خريد و فروش سهام تا سطح ۵/۱ درصد را نامناسب دانست و گفت: در چنین شرایطی که بازار سرمایه کشور یک بازار در حال رشد است و از طرفی هنوز به جایگاه مناسب خود در اقتصاد ملی دست پیدا نکرده اصلا كار صحيحي نيست. حسینی مقدم ادامه داد: افزايش نرخ ماليات بر فروش سهام از نیم درصد به یک و نیم درصد، موجب افزایش هزینه معاملاتی می‌شود که به نوبه خود بر گردش معاملات و حجم آن اثر می‌گذارد و در بلندمدت کارآیی بازار کاهش می‌یابد. این در حالی است که بازارهای دنیا به سمت کاهش هزینه معاملات می‌روند.
.
وی خاطرنشان کرد: در مجموع افزايش هزينه‌هاي(كارمزدهاي) خريد و فروش مي‌تواند به اين امر منجر شود و درنتیجه بهتر است با توجه به گسترش روزافزون بازار سرمایه در اقتصاد کشور و اقبال سرمایه‌گذاران به این بازار، دیدگاه اقتصاد بخش عرضه یعنی نظریه لافر و کاهش نرخ مالیات در دستور کار قرار گیرد که در بلندمدت افزایش درآمد مالیاتی را برای اقتصاد به دنبال خواهد داشت.
.
نیاز به تامل بیشتر
حسینی مقدم در ادامه اظهاراتش به وضع ماليات براي اوراق مشاركت اشاره کرد و گفت: وضع ماليات بر سپرده‌هاي بانكي، اوراق مشاركت و خريد و فروش سهام به ويژه در شرايط تورمي (شرايط فعلي كشور) كار صحيحي نيست؛ زيرا باعث فرار نقدينگي از اين قسمت‌ها (كه مي‌توانند مولد باشند) به سمت بازارهاي غير‌مولد می‌شود كه فاقد ارزش افزوده هستند.
وی خاطرنشان کرد: وضع قوانین و مقررات در این حوزه نیاز به تامل بیشتری دارد که از مسوولان و تصمیم‌سازان انتظار می‌رود.
.
اصلاح برخی مواد قانونی
عباس هشی از حسابداران رسمی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به طرح تحول نظام مالیاتی، اظهار كرد: باتوجه به اينكه يكي از برنامه‌هاي طرح تحول اقتصادي دولت «طرح تحول نظام مالياتي» بوده انتظار اين بود كه لايحه پيشنهادي در چهارچوب تحول نظام مالياتي كشور باشد؛ اما لايحه پيشنهادي تنها اصلاح برخی از موادقانون ماليات‌هاي مستقيم مصوب ۱۳۶۶ و اصلاحات بعدي (طی سال‌های ۱۳۸۰ الی ۱۳۹۱) است.
.
وی در ادامه افزود: این اصلاحات شامل اصلاحات مهمي از جمله كاهش وابستگی منابع درآمد كشور به نفت از طريق شناسايي پايه‌هاي مالياتي به منظور افزايش ماليات، پذيرش فعالان اقتصادي (اعتماد به موديان مالياتي)، شفافيت مالي و گزارشگري مالي و صورت‌هاي مالي حسابرسي و كاهش معافيت‌ها است.
هشی ادامه داد: این اصلاحات پس از بررسی و تصویب مجلس شورای اسلامی و نظریه شورای نگهبان قابل اجرا است.
.
این استاد دانشگاه در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه در حال حاضر شركت‌هاي بورسي از ۱۰ درصد معافيت مالياتي برخوردارند كه اين موضوع يكي از مشوق‌هاي اصلي حضور شركت‌ها در بازار سهام است. يعني شركت حاضر در بازار سهام به جاي پرداخت ۲۵ درصد ماليات، ۵/۲۲درصد ماليات سالانه عملكرد پرداخت مي‌كند و آيا بايد در انتظار باشيم كه اين مشوق حذف مي‌شود؟ گفت: خير، طبق متن پيشنهادي اين معافيت به نرخ صفر مالیاتی تغییر یافته است.
هشی تصریح کرد: هرگونه افزایش در این نرخ در آینده با تصویب مجلس خواهد بود.
.
وی خاطرنشان کرد: در واقع در طرح پيشنهادي معافيت‌هاي مالياتي ماده‌هاي ۱۳۲ تا ۱۳۴ و ۱۴۲، ۱۴۳، تبصره ذيل ماده ۱۴۶ و ماده ۱۴۵ به نرخ صفر كاهش يافته است.
هشی در ادامه اظهاراتش به معافیت مالیاتی اوراق مشارکت اشاره کرد و گفت: اصولا اوراق مشاركت با نرخ حداقل سود تضميني، همسو با بازار سرمايه نبوده و معافيت مالياتي برای جذاب بودن اوراق مشارکت است.
وی در ادامه افزود: در متن پيشنهادي معافيت ماده ۱۴۵ (سود سپرده بانكي و سود اوراق مشاركت نفت) به نرخ صفر تبديل شده است.
.
منبع : دنياي اقتصاد
.
