حساب ارزی مجازی، راه حلی برای كنترل بازار

چند وقتی است که از اطرافیان می‏شنوم وقتی به حساب‏های ارزی خود سری می‏زنند، خبری از دلار نیست و بانک اعلام ‏کرده که به نرخ ارز مرجع، ریال می‏دهد. در نتیجه این حساب‌ها به شكل كنوني بلا استفاده شده‎اند. خوشبختانه چندی پیش بود که دستور بانک مرکزی ایران را نسبت به غیرقانونی خواندن این فعالیت بانک‏ها شنیدیم که آنها را ملزم به پرداخت ارز به صاحبان حساب‏های ارزی کرد.

.

بد نیست به این موضوع هم توجه کنیم كه طبق آمار به دست آمده یک سال پیش همین موقع بازار ایران ۱۹۵ میلیون دلار در روز تقاضای ارزی داشت که به سادگی از طریق بانک مرکزی تامين می‏شد. در سال جاري باوجود كاهش درآمد نفتي، ميزان واردات افت كرده و صادرات غيرنفتي هم افزايش يافته است. بنابراين در نگاه نخست نبايد عدم تعادل جدي در بازار ايجاد شود؛ پس دليل افزايش نرخ ارز چيست؟

.

پاسخ را بايد در طرف تقاضا جست‌وجو كرد. واقعيت اين است كه با بالا و پایین رفتن ارزش دلار، مقدار تقاضا در بازار افزايش يافته است؛ دیگر فقط واردکننده مواد اولیه و بازرگانان نیستند كه متقاضي ارز هستند، بلکه مردم نیز سوار بر موج نگرانی‏ها و شایعات به این کار ترغیب شده‏اند. اين نوع تقاضاي غيرواقعي و غيرعادي می‏تواند اقتصاد هر کشوری را در تنگنا قرار دهد و معمولا در جريان آن روند افزايش قيمت ارزهاي خارجي تشديد مي‌شود. با یک تحقیق سطحی و کوتاه می‏توان دریافت که مقدار عرضه دلار در ایران کم نیست.

.

آمریکا حدود ۸۵۰ تا ۹۸۰ میلیارد دلار اسکناس در چرخش دارد که گفته می‏شود از این مقدار نيمي از آن خارج از کشور است. با در نظر گرفتن ۵۰ درصد از این حجم اسکناس، به عدد ۴۵۰ میلیارد دلار اسکناس که خارج از آمریکا قرار دارد، می‏رسیم. اگر به آمار داخلی نگاهی بیندازیم متوجه می‏شویم که مقدار دلاری که در ذخیره ایران وجود دارد، البته با در نظر نگرفتن یورو و طلا و ابزارهای مالی دیگر، حدود ۲۲ میلیارد دلار اسکناس یعنی ۵ درصد کل دلار خارج از آمریکا است. این عدد در مقایسه با کشورهاي همتراز اقتصادي در منطقه مثل ترکیه و مصر بسیار بالا و تا حدي غيرعادي است؛ پس‏ در می‏یابیم که مسئله مقدار ارز موجود در کشور نیست بلکه موج عظیم تقاضا است.

.
مطمئن هستم که مسوولان هر روز در حال بررسی و پیدا کردن راه‌حل‏های متفاوت برای این موضوع هستند. ولی آنچه مسلم است این است که مسائلی از اين دست با یک روش خاص حل نمی‏شوند و باید چندین کار در کنار یکدیگر صورت پذیرد تا نتیجه دلخواه به دست آید.
در ادامه پیشنهادی دارم که شاید، در کنار اقدامات دیگر، بتواند مقداری از «فشار تقاضا» را كه عامل اصلي رشد بي‌رويه ارز بوده است، تخفيف دهد.
پيشنهاد از اين قرار است كه حساب‏هایی در بانک‏ها تعريف شود که از مردم به قیمت روز دلار، ریال بگیرند و در هر زمان که صاحب حساب درخواست كرد، به قیمت روز دلار، معادل ريالي آن را به سپرده‌گذار بازگرداند.

.
به این ترتیب آن دسته از مردم که فقط برای سرمایه‏گذاری و نگرانی از پایین رفتن ارزش پول، متقاضي ارزهاي خارجي شده‌اند، می‏توانند جذب این نوع حساب‏های ارزی مجازی شده و از این ابزار مالی استفاده کنند. به وجود آمدن اینگونه حساب‏ها قطعا می‏تواند از فشاری که روی بانک مرکزی برای جوابگویی تقاضای بازار است کم کند و برای مردم امنیت فکری به وجود بیاورد.
شاید این کار را بتوان حتی یک قدم هم جلوتر برد و بانک‏ها از مردم اسكناس ارز خارجي قبول کنند و آن را به قیمت روز در زمان درخواست به ریال تسويه كنند.

.
این کار می‏تواند علاوه بر تاثیر مثبت ذکر شده به برگشتن اسکناس دلار موجود در گاوصندوق‌ها به شبكه بانکی منجر شود تا بانک‏ها بتوانند آن را در اختیار صرافی‏ها و شبكه توزيع قرار دهند و عرضه را در بازار افزايش دهند؛ به این ترتیب می‏توان گامي در جهت ايجاد آرامش دوباره بازار و افزايش اعتماد مردم نسبت به اقتصاد داخلی برداشت.

.
روزبه پيروز – مديرعامل شركت سرمايه‌گذاري توسعه صنعتي ايران

منبع : دنیای اقتصاد

.