نقدي بر فعاليت مشاوران سرمايه‌گذاري و سبدگردان‌ها در بورس
ايده تشكيل نهادهاي مالي جديد شكست مي‌خورد؟
«تامين سرمايه، شركت مشاور سرمايه‌گذاري، سبدگردان و پردازشگر اطلاعات مالي» عناوين جديدي از نهادهاي مالي نوپا در بازار سرمايه ايران هستند كه فعالان بازار حدود دو سالي است، حضور آنها را تجربه مي‌كنند.
.
اما باوجود گذشت عمري ۲ ساله از پيدايش اين نهادهاي مالي جديد، همچنان فعاليت آنها محدود گزارش مي‌شود، بدان معني كه اين نهادهاي مالي نوپا نتوانسته‌اند سرعت رشد خود را با سرعت توسعه بازار تطبيق دهند.
.
نگاهي دقيق‌تر به بازار سرمايه ايران حاكي از آن است كه در ميان نهادهاي مالي جديد تنها تعداد اندكي از تامين سرمايه‌ها توانسته‌اند، ظرف سال‌هاي ۸۹ و ۹۰ عملكرد خوبي را در حوزه ارزشگذاري شركت‌ها، ايجاد صندوق‌هاي مختلف، مشاوره پذيرش، امين اوراق و… از خود به نمايش بگذارند، حال آنكه نهادهايي همچون مشاور سرمايه‌گذاري و سبدگردان‌ها هنوز نتوانسته‌اند به جايگاه مناسبي در بازار سرمايه دست يابند.
.
آن طور كه مدير نظارت بر نهادهاي مالي سازمان بورس مي‌گويد: در حال حاضر ۷ شركت به عنوان مشاور سرمايه‌گذاري در حال فعاليت هستند كه عبارتند از شركتهاي آواي آگاه، آرمان آتي، ارزش‌پرداز آريان، تامين سرمايه نوين، نيكي گستر، معيار و ديدگاهان نوين؛ كه در اين ميان شركتهاي آرمان آتي و تامين سرمايه نوين مجوز سبدگرداني نيز دارند.
.
به گفته ايوب باقرتبار، در حالي تامين سرمايه بانك ملت داراي مجوز سبدگرداني است كه دو شركت كاريزما و آسمان هم داراي مجوز سبدگرداني هستند. حال آنكه شركت پويا تنها شركت فعال داراي مجوز پردازشگر اطلاعات مالي در بازار سرمايه ايران است.
.
همچنين شركت رايان نوين نيز موفق به دريافت مجوز پردازش اطلاعات مالي از سازمان بورس شده، اما هنوز فعاليت خود را آغاز نكرده است. ضمن اينكه ۶ تامين سرمايه فعال نيز در كشور فعاليت مي‌كنند.باري؛ هرچند تاكنون ۱۰ مجوز فعاليت مشاور سرمايه‌گذاري، سبدگرداني و پردازش اطلاعات مالي توسط سازمان بورس صادر شده كه هم‌اكنون در بازار سرمايه ايران كمتر كسي را مي‌بينيم كه براي فعاليت خود مشاور داشته باشد يا سرمايه خود را در اختيار سبدگردان‌ها قرار دهد.
.
اگرچه معاون نظارت بر نهادهاي مالي بورس دليل كم‌تحركي اين شركتهاي نوپا را جديدالتاسيس بودن آنها دانسته و تاكيد مي‌كند: براي قضاوت درخصوص اين نهادها بايد به آنها فرصت بيشتري داد. با اين حال، در گزارش پيش‌رو به بررسي نحوه فعاليت اين نهادهاي مالي جديد در بازار سرمايه ايران پرداخته‌ايم.
.
نگاه ترديدآميز به سبدگردان‌ها
در راستاي اجراي ماده ۷ قانون بازار اوراق بهادار در آذرماه ۱۳۸۴ و به منظور مديريت حرفه‌اي وجوه آحاد جامعه در بازار سرمايه سبدگردان‌ها به عنوان نهاد واسطه مالي معرفي شدند كه در اين ميان شركت سبدگردان كاريزما به عنوان اولين شركت سبدگردان موفق به دريافت مجوز از سوي سازمان بورس شد، اما فعاليت اين شركت به طور رسمي از خردادماه ۹۰ آغاز شد و بدين ترتيب حدود يك سال از آغاز به كار اين شركت مي‌گذرد.
.
به گفته مديرعامل اين شركت سبدگردان، چند ماه ابتدايي فعاليت شركت عمدتا صرف تعريف راهكارها و رويه‌هاي في‌مابين سازمان بورس، شركت و ساير نهادهاي ذي‌ربط اعم از شركت سپرده‌گذاري، بانك‌ها، امين و مشتريان و نيز تعريف و بازتعريف رويه‌هايي به منظور پاسخگويي به ابهامات موجود در مورد نحوه جريان امور با توجه به تيپ جديد قراردادهاي سبدگرداني شده است.
.
فريدون زارعي كه با خبرنگار دنياي اقتصاد سخن مي‌گفت، در ادامه اظهاراتش افزود: چون شركت سبدگردان كاريزما به عنوان اولين شركت فعال در اين حوزه پذيرفته شده بود. عمده معضل پيش‌رويش مشخص كردن روش‌هاي تعامل با ساير ذي‌نفعان بود كه بعد از چند ماه اين مشكل برطرف شد و سازوكارهاي تعامل با اين نهادها و به خصوص بانك‌ها مشخص شد.
.
سپس روند فعاليت سرعت بيشتري به خود گرفت و افراد زيادي نياز به وجود چنين شركت‌هايي را احساس كردند. اين در حالي است كه در گذشته به دليل عملكرد نامطلوب و غيرحرفه‌اي تشكيل سبد سهام توسط ديگر نهادهاي مرتبط، سرمايه‌گذاران بازدهي مطلوبي كسب نمي‌كردند و بدين ترتيب به ديده ترديد به اين شركت‌ها نگاه مي‌كردند.
.
زارعي با بيان اينكه سرمايه‌گذاران پس از گذشت زمان و درك نحوه فعاليت حرفه‌اي و مناسب سبدگردان‌ها به اين نهادها پيوستند، خاطرنشان كرد: به خصوص در پنجمين و ششمين نمايشگاه بورس وجود چنين موسساتي بارزتر شد و فعاليت نحوه خدمات و معتبر بودن نهادهاي مالي جديد به عموم مردم شناسايي شد.
.
فرهنگ‌سازي را بيشترش كنيد؛ لطفا!
مديرعامل سبدگردان كاريزما در ادامه اظهاراتش نياز به فرهنگ‌سازي بيشتر را مدنظر قرار داد و گفت: متاسفانه در حال حاضر تنها به صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري به عنوان دريچه ورود سرمايه‌گذاران ناآشنا به بازار سرمايه اشاره مي‌شود. در صورتي كه نوآوري جديدي كه در قالب ابزار سبد اختصاصي و مديريت حرفه‌اي آن توسط شركتهاي متخصص، كه تنها فعاليت آنها سبدگرداني بوده و فعاليت‌هاي موازي و سودآور ديگري به غير از سبدگرداني ندارند، ارائه مي‌شود. بنابراين شركتهاي مزبور محكوم به موفقيت در اين رشته هستند و در واقع موفقيت در اين بخش به همان اندازه مي‌تواند براي افراد غيرحرفه‌اي ضرورت و جذابيت داشته باشد كه سرمايه‌گذاري در صندوق‌هاي سهام.
.
وي ادامه داد: در اين راستا سازمان بورس و اوراق بهادار بايد با فرهنگ‌سازي بيشتر، در شناسايي نهادهاي مالي جديد به مردم اقدام كند و اعتماد سرمايه‌گذاران را به اين بخش جلب نمايد.
.
چه هستيم و چه بايد باشيم؟
زارعي در ادامه تصريح كرد: شركتهاي سبدگردان در نگاه آرماني آنها بايد همان نقشي را در بازار سرمايه ايفا نمايند كه بانك‌هاي تجاري در بازار پول دارند. به عبارت بهتر همانطور كه در بازار پول دريچه ورود افراد به بازار بانك‌هاي تجاري از طريق شعب آنها در سرتاسر كشور هستند، شركتهاي سبدگردان نيز از طريق شعب خود بايد دريچه ورود تمامي افراد ناآشنا و غيرمتخصص به بازار سرمايه باشند.
.
وي ادامه داد: متاسفانه ابزارهاي بازار پول به دليل گستردگي و آشنايي بيشتر خانوارها در اذهان سرمايه‌گذاران در سرتاسر كشور نهادينه شده و زماني زيادي مي‌طلبد تا در ابتدا فرهنگ سهامداري و بعد از آن فرهنگ تشكيل سبد در خانوارهاي ايراني گسترش يابد.
.
از ما حمايت كنيد
مديرعامل سبدگردان كاريزما در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبني بر اينكه آيا ايجاد و راه‌اندازي چنين نهادهايي در بازار سرمايه با توجه به عمق كم بازار كمي زود نبوده است؟ گفت: خير. حتي دير هم شده است و بايد چندين سال قبل چنين نهادهايي آغاز به كار مي‌كردند.
.
زارعي در ادامه افزود: در سال ۸۴ قانون وجود ابزارهاي مالي جديد از قبيل سبدگردان‌ها ابلاغ شد و بايد از همان زمان اين نهادها راه‌اندازي مي‌شدند، چون بازار سرمايه برخلاف ديگر بازارهاي موازي از قبيل طلا و ملك، از ابهامات زيادي برخوردار است و در واقع تسلط بر اين بازار نيازمند اطلاعات بالا، زمان زياد و تلاش مستمر است كه تمامي اين موارد با فرهنگ‌سازي مناسب اتفاق خواهد افتاد.
.
به گفته وي، نبايد اين نكته را نيز فراموش كرد كه تجربه نامطلوب سهامداري در گذشته اين موضوع را در افكار نمايان كرده كه بورس خطرناك است! و تنها راه رفع اين ابهام همان فرهنگ‌سازي بيشتر است.زارعي در ادامه اظهاراتش بيان كرد: با تمام كاستي‌هاي يادشده عملكرد بازار سرمايه در مقايسه با ديگر بازارهاي موازي بسيار مطلوب‌تر بوده است و بدون در نظر گرفتن رشدهاي مقطعي سكه، طلا و مسكن، مي‌توان گفت كه بورس با كسب بازدهي بيشتر در صدر ديگر بازارها قرار گرفته است، اما رشد و توسعه سبدگردان‌ها به عنوان بخشي از بازار سرمايه، در حيطه مسووليت مديران اين نهاد، قرار مي‌گيرد. وي افزود: چون خود اقدام به تاسيس چنين نهادهايي كرديم، لذا ريسك آن را نيز پذيرا شديم، اما از طرف ديگر انتظار حمايت از سوي سازمان و هدايت سرمايه‌گذاران جديد به اين نهادها را خواستاريم.
.
سرمايه‌گذاران هم شفاف مي‌شوند
مديرعامل سبدگردان كاريزما در ادامه مقررات وضع شده براي سبدگرداني را توسط سازمان بورس و اوراق بهادار ضروري دانست و گفت: سازمان بورس براي همگام شدن با الگوهاي جهاني اقدام به شفاف‌سازي اطلاعات مديران و فعالان نهادهاي مالي جديد كرده است كه اين شفافيت و فرهنگ پاسخگويي، بايد در تمامي نهادهايي كه با وجوه آحاد جامعه سر و كار دارند، توسعه يابد.
.
در بخشي از مقررات سبدگرداني، بايد سوالاتي از زندگي خصوصي فرد اعم از درآمد، دارايي، افراد تحت تكفل و… مطرح شود كه متاسفانه جوابگويي به اين قبيل سوالات براي بيشتر افراد جامعه چندان خوشايند نيست.
.
زارعي در ادامه سخنانش به مفهوم سبدگرداني در دنيا اشاره كرد و گفت: در بيشتر كشورهاي دنيا شركتهاي مديريت دارايي و در واقع همان تامين سرمايه‌ها، نقش سبدگردان‌ها را ايفا مي‌كنند. وي افزود: نحوه تعامل با بازار و مشتري و ميزان بازده تحقق‌يافته نسبت به ريسك اين شركت‌ها نشان‌دهنده عملكرد اين نهادهاست و در واقع بهترين ابزار بازاريابي اين شركت‌ها عملكرد گذشته آنها به شمار مي‌رود.
.
اولين شركت مشاوره، زيانده اما پرپتانسيل
نايب رييس هيات مديره شركت مشاور سرمايه‌گذاري آواي آگاه نيز در گفت‌وگو با خبرنگار ما، سال گذشته را از لحاظ گردش مالي مطلوب ندانست و اظهار كرد: در سال گذشته شركت گردش مالي چندان مناسبي نداشت كه يكي از دلايل آن مربوط به فضاي منفي حاكم بر كل بازار و از طرفي ديگر نوپا بودن اين نهاد مالي در بازار سرمايه است.
.
محمد يوسف امين‌داور در ادامه بيان كرد: به‌رغم زيانده شدن در سال گذشته تيم حرفه‌اي اين شركت تشكيل شد و نقاط ضعف پوشش داده شده است، ضمن اينكه مشاور سرمايه‌گذاري براي شركت‌ها به صورت حرفه‌اي و قوي‌تر به فعاليت پرداخت.
.
وي افزود: در واقع مي‌توان هزينه‌ها را به ديد سرمايه‌گذاري بلندمدت نگاه كرد، به طوري كه به‌رغم افزايش هزينه‌ها و نبود بازدهي مطلوب پتانسيل‌هاي شركت شكوفا شده است.
.
وي در ادامه به ساختار شركتهاي مشاور سرمايه‌گذاري اشاره كرد و گفت: اين قبيل شركت‌ها به دليل سرمايه محدود خود نمي‌توانند بدون بهره‌گيري از يك حامي مالي قوي، مدت زمان زيادي به فعاليت خود ادامه دهند.امين‌داور در ادامه تصريح كرد: در واقع بايد يك شركت مالي بزرگ از قبيل بانك، تامين سرمايه يا كارگزاري، يك تا دو سال اوليه تاسيس و آغاز به كار شركت مشاور سرمايه‌گذاري در كنارش باشد تا به حمايت مالي از آن بپردازد.
.
نايب رييس هيات مديره مشاور سرمايه‌گذاري آواي آگاه در ادامه اظهاراتش گفت: يكي ديگر از معضلات شركتهاي مشاور سرمايه‌گذاري، نبود فرهنگ‌سازي مناسب براي آگاهي بيشتر مردم از نحوه خدمات اين قبيل شركت‌ها است؛ به طوري كه در بيشتر اقشار جامعه افراد زيادي مايل به پرداخت هزينه براي دريافت مشاوره نيستند. در واقع افراد براي امكانات و كالاهايي كه قادر به رويت باشد از قبيل ويزيت پزشك يا خريد كالاي فيزيكي پول پرداخت مي‌كنند و هنوز براي پرداخت هزينه مشاوره آمادگي ندارند.امين‌داور تصريح كرد: براي اصلاح چنين برداشتي بايد فرهنگ‌سازي بيشتري صورت گيرد و اين موضوع نيز چند سالي زمان خواهد برد.
.
پيشنهادهايي براي توسعه مشاور سرمايه‌گذاري
امين‌داور در ادامه اظهاراتش به مقررات سازمان بورس در زمينه فعاليت اين شركت‌ها اشاره كرد و گفت: مقررات وضع‌شده توسط سازمان بورس بسيار سخت و پيچيده است و معمولا سازمان بورس قصد دارد از طريق وضع قوانين و نظارت دقيق جلوي تخلفات را بگيرد.
.
وي در ادامه تصريح كرد: البته اين نكته را نيز نبايد فراموش كرد كه چنانچه همين سختگيري‌ها و مقررات نباشد افراد غيرحرفه‌اي نيز مي‌توانند به راحتي وارد فعاليت در اين حيطه شوند.
.
وي ادامه داد: بايد اين مقررات و بررسي‌ها در تمام شركتهاي بورسي فراگير شود و فقط مختص به يك گروه نباشد براي مثال شركتهاي سرمايه‌گذاري كه حجم زيادي از سرمايه مردم را در كنترل خود دارند، به طور معمول چندان مورد نظارت سازمان قرار نمي‌گيرند.
.
مديرعامل مشاور سرمايه‌گذاري آواي آگاه در ادامه اظهار كرد: از طرفي ديگر سازمان بورس براي حمايت از اين نهادهاي نوپا بايد اقدام به فضاسازي كند؛ مثلا سازمان مي‌تواند شركتهاي سرمايه‌گذاري را موظف به همكاري با مشاوران داراي مجوز كند. به‌اين ترتيب نه تنها نقش اين نهادهاي نوپا پررنگ‌تر مي‌شود، بلكه بخش عمده هزينه‌هاي مالي نيز از سوي اين شركت تامين خواهد شد.
.
يادآور مي‌شود كه تلاش خبرنگار ما براي كسب اطلاع از فعاليت شركتهاي داراي مجوز پردازش اطلاعات مالي نتيجه‌اي در بر نداشت و هيچ يك از اين شركت‌ها حاضر نشدند كه درخصوص فعاليت خود شفاف‌سازي كنند.
.
بورس نيوز – هديه لطفي
.
—————————————————————————————————
لينك مرتبط:
نهادهای مالی جدید بازار را بهتر بشناسیم.
.
با سلام بسیار ممنو از مطلب بسیار خوبتون در زمینه بورس و مشاوران مالی ، از اینکه مقالاتی از این دست در سایت قرار می دهید از شما سپاسگذاریم