موجودي‌گيري پايان سال مالي (۳)
در اين نوشتار مي‌خواهم موارد مختلفي را در رابطه با موجودي‌گيري پايان سال مالي مطرح كنم.
.
۱- آيا حسابرس مستقل وظيفه دارد كه طي نامه‌اي از واحد مورد رسيدگي بخواهد كه در پايان سال مالي موجودي‌گيري به عمل آورد يا اينكه اين از جمله وظايف مسوولان واحد مورد رسيدگي است كه در اين باره تصميم‌گيري و حسابرس مستقل را از تصميم خود آگاه كنند.
پاسخ به اين سوال اين است كه اين عمل جزو وظايف مسوولان واحد مورد رسيدگي است و در اين رابطه بايد پيش‌نويس برنامه انبار گرداني كه در آن موارد مختلفي درج شده، براي حسابرس مستقل خود ارسال كرده و حسابرس مستقل نيز پس از مطالعه دقيق برنامه انبار گرداني، نظرات خود را به صورت كتبي به اطلاع مسوولان واحد مورد رسيدگي برساند و در نهايت به يك توافق معقول برسند.
.
در يك واحد تجاري، موجودي‌هاي پايان سال مالي شمارش نشده بود و اين موضوع به صورت يك بند در اظهارنظر تعديل شده گزارش حسابرس آورده شد. در مجمع عمومي عادي صاحبان سهام واحد مورد رسيدگي يكي از اعضاي هيات مديره از حسابرس مستقل پرسيد كه آيا او از مسوولان آن واحد مورد رسيدگي درخواست كرده بود كه در پايان سال مالي از موجودي‌هاي آن شمارش به عمل آورند؟ در پاسخ به اين عضو هيات مديره گفته شد كه اين وظيفه حسابرس نيست كه از مسوولان واحد مورد رسيدگي درخواست كند در پايان سال مالي از موجودي‌هاي خود شمارش به عمل آورند ولي باوجود آن، حسابرس طي نامه‌اي به تاريخ اول اسفندماه از مديريت آن واحد مورد رسيدگي درخواست كرده بود كه برنامه انبارگرداني خود را براي او ارسال كنند و كپي نامه حسابرس به آن عضو هيات مديره نشان داده شد.
.
ايشان كه در گوشه رينگ افتاده بود سوال كرد كه آيا حسابرس رسيد نامه يادشده را دارد؟ رسيد اين نامه كه از طرف دبيرخانه آن واحد مورد رسيدگي صادر شده بود، به آن عضو هيات مديره نشان داده شد. ايشان كه خود را كاملا در وضع ناهنجاري در گوشه رينگ پيدا كرده بود، تنها براي سفته‌بازي، رفع مسووليت (البته به خيال خام خود) و فرار از موقعيت بسيار بدي كه براي او ايجاد شده بود پاسخ داد كه اين نامه نبايد به دبيرخانه واحد مورد رسيدگي داده مي‌شد، بلكه اين نامه بايد به تك تك اعضاي هيات مديره واحد مورد رسيدگي به صورت دستي داده مي‌شد!
.
در برنامه انبارگرداني موارد مختلفي درج مي‌شود كه آنها را در يك نوشتار جداگانه به اطلاع خوانندگان گرامي خواهم رساند. در اينجا به چند مورد خاص از مواردي كه در برنامه انبارگرداني درج مي‌شود، اشاره مختصري مي‌كنم. در اين برنامه بايد تاريخ شروع و پايان انبارگرداني، نحوه رفع مغايرتها، نقشه محل نگهداري انبارها و … درج شود. در رابطه با محل نگهداري موجودي‌ها خاطره‌اي از زمان دانشجويي دارم كه در اينجا مي‌آورم. معمولا در برنامه انبارگرداني بايد نقشه‌اي از كل كارخانه و محل‌هاي نگهداري موجودي‌ها وجود داشته باشد و به حسابرس ارائه شود تا در شمارش موجودي‌ها، انبار يا انبارهايي فراموش و ناديده گرفته نشود.
.
در يك شركت توليد گچ، پس از پايان انبارگرداني و بعد از مقايسه موجودي‌هاي شمارش شده با كارت‌هاي موجودي و تعيين مغايرتها، به دفتر مركزي واحد مورد رسيدگي برگشتيم. مدتي از زمان انبارگرداني گذشته بود كه مي‌خواستيم كنترل كلي (Overall test) از تعداد پاكت‌هاي گچ مصرف شده با ميزان گچ پاكتي توليد شده و فروش رفته (البته با توجه به موجودي ابتداي دوره موجودي گچ پاكتي و ساير موارد مرتبط) به عمل آوريم. در اين زمان متوجه شديم كه تعداد پاكت‌هاي مصرفي با ميزان گچ پاكتي توليد شده، فروش رفته و مانده پايان سال مطابقت ندارد. تعداد قابل توجهي كسري در پاكت‌هاي خالي گچ وجود داشت. موضوع را به مديريت واحد مورد رسيدگي گزارش داديم. آنها نتوانستند پاسخ قانع‌كننده‌اي به موضوع مطرح شده از طرف حسابرسان ارائه دهند.
.
اين موضوع حل نشده باقي ماند ولي پيگيري در مورد آن ادامه داشت تا اينكه روزي يكي از كاركنان كارخانه از مدير مالي آن واحد مورد رسيدگي سوال كرد كه آيا موجودي پاكت‌هاي خالي واقع در انبار كارخانه كه در زير دستگاهي كه پاكت‌ها را با گچ پر مي‌كند شمارش شده است يا خير؟ به این وسيله مشخص شد كه پاكت‌هاي خالي موجود در اين انبار كاملا ناديده گرفته شده بود! بله، عدم ارائه نقشه كامل از محل نگهداري كليه موجودي‌ها و بي‌دقتي كادر شمارش موجودي‌هاي واحد مورد رسيدگي، چنين مشكلاتي را به بار مي‌آورد.
.
۲- آيا شمارش موجودي‌ها بايد توسط اعضاي تيم حسابرسي انجام شود؟
پاسخ خير است. شمارش بايد توسط كاركنان واحد مورد رسيدگي انجام شود و حسابرس بر انجام دقيق شمارش فقط نظارت مي‌كند. البته حسابرس مي‌تواند در صورتي‌كه مايل باشد، تعدادي از اجناس را به صورت نمونه‌گيري، شخصا شمارش كند ولي شمارش كل موجودي‌ها به عهده كادر واحد مورد رسيدگي است. لازم به توضيح است كه مديران بعضي از واحدهاي مورد رسيدگي اين برداشت نادرست را دارند كه حسابرس براي انجام شمارش موجودي‌ها آمده و بايد آستين‌ها را بالا بزند و همراه با كارگران واحد مورد رسيدگي، پيچ و مهره‌ها و… را بشمرد.
.
يكي از مديران واحد مورد رسيدگي اظهار کرده بود كه حسابرسان دست‌هايشان را در جيبشان گذاشته بودند و همينطور بيكار در انبارها مي‌گشتند. به چنين مديراني بايد گفت كه رقم موجودي‌ها يكي از اقلام تشكيل‌دهنده صورت‌هاي مالي است و حصول اطمينان از صحت و سقم آن با مديريت واحد مورد رسيدگي است، بنابراين آنها بايد شمارش دقيقي از موجودي‌هاي شركت‌ها را توسط كادر خود به عمل آورند و حسابرس فقط به عنوان ناظر در شمارش صحيح موجودي‌ها در موجودي‌گيري‌ها شركت مي‌كند و البته وظايف حسابرسي هم دارد كه در اينجا به آنها نمي‌پردازم و خود حسابرسان از اين وظايف خود كاملا اطلاع دارند.
.
۳- آيا موجودي‌گيري امر مهمي در كار حسابرسي تلقي مي‌شود يا كار فرماليته‌اي بيش نيست كه بايد كاربرگ‌هاي آن حتما در پرونده حسابرسي موجود باشد؟
نظر به اينكه در بيشتر شركت‌هاي توليدي، موجودي‌ها يكي از بزرگ‌ترين اقلام ترازنامه پايان سال مالي را تشكيل مي‌دهد، بنابراين بايد توجه خاص به امر موجودي‌گيري داشت و حسابرسان مواظب باشند كه يكي از حساب‌هايي كه براي هرگونه حساب سازي بسيار مناسب و مستعد است، حساب موجودي‌هاي پايان سال مالي است.
.
گارو هوانسيان فر – عضو پيوسته انجمن حسابداران خبره مديريت انگلستان
منبع : روزنامه دنياي اقتصاد
.
—————————————————————————————————————-
لينك هاي مرتبط :
– موجودی گیری پایان سال مالی (۱)
– موجودی‌گیری پایان سال مالی (۲)
.
