افزايش قيمت ارز و ضرورت توجه به آثار آن در حساب‌هاي شركت
با توجه به وجود نوسان و افزايش قابل توجه در قيمت ارز در متن حاضر تلاش شده برخي آثار ناشي از افزايش قيمت ارز (كاهش شديد يا افت قابل ملاحظه در ارزش رسمي ريال) در تنظيم حساب‌ها و ارائه صورت‌هاي مالي با مقاصد عمومي يك واحد تجاري و رهنمودهايي درخصوص محتواي صورت‌هاي مالي در شرايط مزبور ارائه شود.
.
بر اساس استانداردهاي ناظر بر گزارشگري مالي دارايي‌ها و بدهي‌هاي پولي در تاريخ ترازنامه، بايد در صورت‌هاي مالي افشا شود و با عنايت به نوسان قيمت ارزي، اهميت افشا اطلاعات مزبور براي استفاده‌كنندگان از صورت‌هاي مالي حايز اهميت است.
.
۱- به موجب استانداردهاي حسابداري تفاوت‌هاي تسعير اقلام ارزي كه در نتيجه كاهش شديد يا افت قابل ملاحظه در ارزش رسمي ريال باشد و كاهش يا افت مزبور بدهي‌هايي را تحت تاثير قرار دهد كه به تازگي و به طور مستقيم در ارتباط با تحصيل دارايي‌هاي ارزي ايجاد شده‌است و واحد تجاري قادر به تسويه آنها نباشد، بايد به مبلغ دفتـري دارايي مربوط منظـور شـود، به شرط آنكـه مبلغ دفتـري پس از تعديل، از اقل بهاي جايگزيني و مبلغ قابل بازيافت ناشي از فروش يا كاربرد آن دارايي تجاوز نكند.
.
با توجه به اينكه بخش عمده‌اي از تسهيلات ارزي دريافتي شركت‌ها براي احداث و تكميل دارايي‌ها (پروژه‌ها) است بنابراين زيان ناشي از تسعير بدهي‌هاي ارزي كه بابت تحصيل دارايي‌ها در سال جاري اخذ شده قابل احتساب در هزينه‌هاي سال جاري نخواهد بود و بايد به بهاي تمام شده دارايي اضافه شود و طبعا اين افزايش هيچ گونه تاثيري در سود و زيان و سود هر سهم سال جاري(EPS) شركت‌ها نخواهد گذاشت، اما اين افزايش قيمت باعث افزايش بهاي تمام شده دارايي و هزينه استهلاك سال‌هاي پس از بهره برداري خواهد شد.
.
نكته قابل توجه اينكه قبل از احتساب آثار افزايش قيمت ارز به حساب دارايي، بايد بهاي جايگزيني يا قيمت كارشناسي فروش آن تعيين و شواهدي حاكي از مقايسه بين بهاي تمام شده پروژه با مبالغ قابل بازيافت در زمان شناسايي آثار ناشي از تسعير بدهي‌هاي يادشده در شركت نگهداري شود.
.
۲- به موجب استانداردهاي حسابداري مباني اندازه‌گيري مورد استفاده در تهيه صورت‌هاي مالي و كليه رويه‌هاي حسابداري لازم براي درك مناسب صورت‌هاي مالي، بايد در بخش اهم رويه‌هاي حسابداري در يادداشت‌هاي توضيحي تشريح شود، بنابراين در صورتي كه حساب‌هاي شركت بر اساس بند يك يادشده بالا تنظيم شده است اين موضوع كه بخشي از زيان ناشي از تسعير ارز به حساب دارايي منظور شده است، بايد افشا شود.
.
۳- به موجب استانداردهاي حسابداري در برخي موارد ضرورت دارد كه واحد تجاري براساس اطلاعات دريافتي از رويدادهاي بعد از تاريخ ترازنامه، موارد افشا در صورت‌هاي مالي خود را به روز كند، حتي اگر اطلاعات مزبور بر مبالغ شناسايي شده در صورت‌هاي مالي واحد تجاري تاثير نداشته باشد. با توجه به اينكه تاثير افزايش نرخ ارز در حساب‌هاي شركت‌هايي كه در حساب‌هاي آنها دارايي و بدهي‌هاي ارزي وجود دارد قابل توجه است و اگر اين افزايش بعد از تاريخ ترازنامه و قبل از تاريخ تاييد صورت‌هاي مالي رخ داده است اين موضوع، بايد در يادداشت‌هاي همراه صورت‌هاي مالي افشا شود.
.
۴- يك واحد تجاري مي‌تواند فعاليت‌هاي خارجي خود را به دو طريق انجام دهد. واحد تجاري ممكن است معاملاتي به ارز انجام دهد يا داراي عمليات خارجي باشد. براي انعكاس معاملات ارزي و عمليات خارجي در صورت‌هاي مالي واحد تجاري بايد معاملات ارزي و صورت‌هاي مالي عمليات خارجي به واحد پول گزارشگري (ريال) تسعير شود. با توجه به شكاف بين قيمت رسمي و قيمت ارز در بازار، اين سوال مطرح است كه براي انجام معاملات ارزي و عمليات خارجي چه نرخي براي تسعير به كار گرفته شود.
.
۵- در پايان بايد به آثار مالياتي ناشي از افزايش قيمت ارز براي شركت‌هايي كه در ترازنامه آنها دارايي‌هاي پولي بر بدهي‌هاي پولي غالب است اشاره كرد كه بايد از اين بابت مالياتي معادل نرخ ماده ۱۰۵ ق.م.م را پرداخت كنند.
.
رسول دشتي – مدرس دانشگاه
منبع : دنياي اقتصاد
