راههاي دسترسي نظام مالياتي به بخش هاي تيره اقتصاد

يکي از دغدغه هاي موجود در طرح تحول نظام مالياتي که اخيرا با برگزاري همايش تبيين تحول در نظام مالياتي با حضور رئيس جمهور وارد فاز اجرايي شد، آن است که بخش توليد آسيب نبيند، بخشي که هم اکنون به دليل اجراي هدفمند کردن يارانه ها از يک سو و تحميل تحريم هاي خارجي از سوي ديگر در فشار قرار دارد.

.

اين موضوع را با دکتر جمشيد پژويان ،اقتصاددان و عضو هيئت علمي دانشگاه علامه طباطبايي و رئيس شوراي رقابت که بيش از ۳۰ سال تجربه کار علمي در زمينه ماليات دارد ، در ميان گذاشتيم . وي معتقد است ، با تحول جديد در نظام مالياتي نه تنها فشار بر بخش توليد بيشتر نمي شود که از فشار موجود نيز کاسته خواهد شد، جزئيات بيشتر را در گفت و گو با اين اقتصاددان مي خوانيد:

.
با توجه به فشارهايي که هم اکنون روي بخش توليد وجود دارد، آيا تحول در نظام مالياتي و حتي اجراي ماليات بر ارزش افزوده به معني يک فشار مضاعف بر بخش توليد نيست؟
– يکي از نتايج اصلاح نظام مالياتي اين است که فشار روي بخش توليد را کم کند . وقتي مي گوييم گسترش پايه مالياتي به معني آن نيست که فشار مالياتي زياد شود، چون الان کساني که در اين پايه مالياتي کنوني وجود دارند و ماليات مي دهند به دليل اين که اين پايه کوچک است ، فشار هم روي آنان زياد است.
وقتي که پايه ماليات گسترش پيداکند ما راه کارهايي را پيدا مي کنيم که خيلي از کساني که صاحب درآمدهاي بسيار بالا هستند که ماليات نمي پردازند يا مالياتي جزئي مي پردازند، ماليات خود را بپردازند و اين عدالت و کارايي را به توليد بازمي گرداند و فشار روي توليد را کم مي کند.

.
براي گسترش پايه مالياتي و دسترسي به بخش سياه و خاکستري اقتصاد که ماليات نمي پردازند، بايد از چه راهکارهايي بهره گرفت؟
– مهمترين راهکار آن است که قوانيني را بگذرانيم که عاملان اقتصادي هرگونه دريافت و پرداخت و جابجايي که انجام مي دهند، از طريق نظام بانکي باشد ، در اين صورت جريان وجوه مي تواند اخذ ماليات را کنترل کند و تمام آن لايه سياه و خاکستري را براي پرداخت ماليات شفاف کند.

.
يکي از راهکارهايي که در کشورهاي ديگر از آن بهره مي گيرند ولي در ايران کمتر وجود دارد آن است که براي خريد و فروش ها دستگاه هايي وجود داشته باشد که هرگونه خريد و فروش را ثبت کند در اين زمينه در کجاي کار قرار داريم و چه بايد کرد؟
-وجود دستگاه هايي که اقلام را ثبت مي کنند به ويژه براي ماليات بر ارزش افزوده که مشخص مي کند ماليات هرقلم از کالاها چه هست، بسيار به شفافيت کمک مي کند ولي زمان مي برد که تمام کشور و عاملان اقتصادي مجهز به اين دستگاه ها شوند.

.
به نظر شما طرح تحول نظام مالياتي تا چه حد قابل تحقق است؟
– مساله اساسي اين است که ما يکي از عقب افتاده ترين نظام هاي مالياتي را در جهان داريم. هم از جهت پايه هاي مالياتي و هم از جهت نرخ هاي مالياتي به ويژه حذف ماليات بر مجموع درآمد يک ضربه سنگيني بوده است که همان زمان که مي گفتند قابل اجرا نيست هم يک برداشت افراطي بوده است.
قابليت اجرا را به تدريج داشته است والان هم به خوبي دارد.در اين تحول اقتصادي يک بخش مربوط به پايه هاي مالياتي و گسترش آن مي شود. مسئولان اقتصادي اشاره کردند که ۴۱ درصد از جي ان پي (توليد ناخالص ملي)ماليات نمي دهد.
اين در کشورهاي توسعه يافته برعکس است يعني پايه مالياتي نه اين که به اندازه کل جي ان پي باشد حتي در مواردي تا دو برابر جي ان پي نيز هست، بنابراين پايه مالياتي ما خيلي کوچک است.

.
معرفي بعضي از مالياتها و پايه هاي مالياتي مانند ماليات مجموع درآمد ، ماليات هاي محلي يا استاني به اين شکل که نرخ هاي متفاوت در استان هاي مختلف باتوجه به مزيتهايي که دارند اعمال شود،همگي کمک خواهند کرد به اين که هم درآمد مالياتي افزايش پيدا کند و هم عدالت مالياتي بيشتر شود و هم روي کارايي موثر خواهد بود.درمجموع به دليل اين که تحولات مالياتي را بيش از ۳۰ سال دنبال مي کنم و شاهد بسياري از اصلاحات بوده ام که متاسفانه برخي از آن ها به جاي اصلاحات عقب گرد بوده است بسيار اميدوار هستم که اين بار اصلاحات واقعي انجام شود.اين يکي از کليدهاي اساسي اقتصاد ايران است که اگر به درستي بچرخد با عث تحول اقتصادي خواهد شد.

.

منبع:روزنامه خراسان