در متن حاضر تلاش شده که راهکاری براي نظام‌مندی و شفافیت گزارش‌هاي حسابرسی صادرشده از سوي حسابرسان مستقل عضو جامعه حسابداران رسمی ایران، ارائه شود.
رویه مورد اجرا براي اطلاع جامعه حسابداران رسمی از گزارش‌هاي حسابرسی در حال حاضر بدین گونه است که اعضا فهرست گزارشات خود را در غالب فرمی به صورت دوره‌ای به جامعه حسابداران اعلام مي‌كنند و این فهرست براي سایر ارگان‌هایی که اطلاع از آن برایشان ضروریست قابل ردیابی نيست.
مخاطبین و یا استفاده‌کنندگان از گزارش‌هاي حسابرسی، بيشتر سهامداران، سازمان امور مالیاتی، اعتباردهندگان (بانک‌ها و موسسات مالی) و سازمان بورس و اوراق بهادار هستند که برای آنها اصالت گزارش حسابرسی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
به نظر می‌رسد در صورتی که تدابیری اتخاذ شود که تمامی گزارش‌هاي حسابرسی قبل از صدور براي ثبت در سامانه‌ای که بدین منظور بايد طراحی شود به جامعه حسابداران اعلام شود موجب افزایش شفافیت در وضعیت گزارشگری موجود خواهد شد.
خلاصه پیشنهاد
دستورالعملی توسط جامعه حسابداران رسمی ایران تدوین شود که به موجب آن کلیه موسسات حسابرسی پس از انعقاد قرارداد حسابرسی و قبل از صدور گزارش‌هاي حسابرسی ملزم به ارسال اطلاعات قرارداد به جامعه حسابداران رسمی به منظور دریافت کد رهگیری گزارش شوند.
این کد، مبین اعطای مجوز صدور گزارش مورد نظر بوده و از طریق سامانه الکترونیکی به موسسات متقاضی ارسال و موسسات پس از صدور گزارش یک نسخه از فایل گزارش را با درج کد رهگیری به این سامانه ارسال كنند.
در ضمن موسسات مکلف به درج این کد در ذیل گزارش‌هاي حسابرسی شوند.
این سامانه کلیه اطلاعات مربوط به گزارش‌هاي صادر شده از قبیل نام حسابرس، نام واحد مورد رسیدگی، سال مورد رسیدگی، نوع خدمات اعتبار بخش(حسابرسی، بررسی اجمالی، حسابرسی مالیاتی و…)، نوع اظهارنظر (مقبول، مشروط و…)، مبلغ و تاریخ قرارداد و… را آرشیو كرده و سطح دسترسی به اطلاعات با اعمال محدودیت به استفاده‌کنندگان خواهد داد.
به‌طوری که اگر استفاده‌کننده بخواهد از برخی اطلاعات سامانه (تا سطح دسترسی خود) استفاده کند می‌تواند با استفاده از کد رهگیری که در ذیل گزارش حسابرسی درج شده و شناسه ملی واحد مورد رسیدگی وارد سامانه شده و علاوه بر اینکه از اصالت گزارش اطمینان کسب کند به اطلاعات مورد نظر خود دست یابد.
مزایای اجرای پیشنهاد
۱- هیچ یک از متقاضیان حسابرسی نمی‌توانند برای یک سال مالی با ۲ حسابرس قرارداد حسابرسی منعقد كنند. زيرا در زمان صدور کد رهگیری برای حسابرس دوم این واقعیت مشخص خواهد شد.
۲- با توجه به اینکه ممکن است برخی شرکت‌ها به‌رغم انجام حسابرسی بنا به دلیلی از اعلام آن به برخی ارگان‌ها خودداری كنند این سامانه مانع از کتمان انجام حسابرسی خواهد شد.
۳- الزام ثبت اطلاعات قرارداد از جمله مبلغ قرارداد در سامانه، در جهت اطلاع جامعه حسابداران رسمی از میزان درآمد موسسات حسابرسی بسیار موثر خواهد بود.
۴- در صورتی که میزان قراردادهای منعقد شده موسسات بیش از حجم کاری متناسب با ظرفیت موسسه باشد جامعه حسابداران می‌تواند در همان لحظه به بررسی موضوع پرداخته و از صدور کد رهگیری بیشتری برای آن موسسه جلوگیری كند.
۵- جامعه حسابداران رسمی می‌تواند در صورت تعليق یکی از اعضا (موسسات حسابرسی) با عدم صدور کد رهگیری مانع از ادامه فعالیت او شود.
۶- با توجه به اینکه در این سامانه رونوشت الکترونیکی تمامی گزارش‌هاي بایگانی مي‌شود از این رو جامعه حسابداران رسمی می‌تواند به بررسی نمونه‌هایی از گزارش‌هاي حسابرسی و بررسی نحوه صدور گزارشات بپردازد.
۷- دیگر نیازی نخواهد بود که بانک‌ها گزارش‌هاي حسابرسی و صورت‌های مالی متقاضیان وام را با گزارش و صورت‌های مالی موجود در پرونده مالیاتی متقاضیان موجود در سازمان امور مالیاتی تطبیق دهند زيرا با مراجعه به سامانه می‌توانند نسخه‌ای از گزارش حسابرسی متقاضی وام را رویت كرده و با گزارش و صورت‌هايی که به بانک ارائه شده مطابقت دهند.
رسول دشتي – کارشناس ارشد حسابداری و مدرس دانشگاه