نگاهي به فرآيند گشايش اعتبار اسنادي در بانک‌ها
در تجارت بين‌الملل استفاده از اعتبارات اسنادي براي واردات و صادرات کالا به عنوان يکي از مهم‌ترين ابزار پرداخت در هر نقطه از جهان از طريق بانک خريدار گشايش و به وسيله بانک فروشنده به ذينفع ابلاغ مي‌شود اما چگونه مي‌شود از اين فرآيند سوء استفاده کرد و راه‌هاي جلوگيري از آن چيست؟
به گزارش ايسنا در جريان آنچه اخيرا به اختلاس سه هزار ميليارد توماني سيستم بانکي معروف شده، يکي از هفت بانک درگير در اين ماجرا، اقدام به انتشار اسنادي کرده است که تاييديه بانک پوشش‌دهنده براي پرداخت وجه اعتبار يکي از آنهاست.
.
به موجب اين سند، يکي از شعب بانک صادرات (شعبه‌اي به غير از شعبه گشايش‌کننده اعتبار) در پاسخ استعلام بانک ابلاغ‌کننده، صراحتا تاييد کرده است که از سوي بانک گشايش‌کننده اعتبار مجاز به واريز وجه اسناد به حساب بانک فروشنده شده است.
.
يکي از نکاتي که بانک کارگزار يا بانک معامله‌کننده اسناد در نظر داشته و رعايت مي‌کند، در نظر گرفتن حسن شهرت و حسن ايفاي تعهد بانک گشايش‌کننده اعتبار اسنادي است، يعني هنگام دريافت پيام گشايش اعتبار جهت ابلاغ به ذينفع (فروشنده)، قبل از اين‌که نوع پيام و متن پيام گشايش اعتبار را بررسي کند، ميزان خوش‌نامي بانک طرف اعتبار اسنادي يا بانک متعهد پرداخت وجه اعتبار اسنادي (همان بانک گشايش‌کننده) و نحوه دسترسي يا کانال انتقال وجه به ذينفع و ميزان مسووليت خود را مد نظر قرار داده و سپس اقدام به بررسي کارشناسانه و يا ابلاغ متن اعتبار اسناد وفق مقررات UCP به ذينفع را مي‌کند.
.
بر اين اساس در مرحله معامله اسناد حمل نيز بانک کارگزار / بانک معامله‌کننده اسناد حمل، چنانچه اعتبار اسنادي ديداري باشد، پس از قبول و پذيرش اسناد (با توجه به متن اعتبار اسنادي و اختياري که بانک گشايش تفويض کرده) حساب بانک گشاينده را بدهکار و حساب مشتري را بستانکار مي‌کند. البته در اين مورد نيز بحث‌هاي تفصيلي ديگري وجود دارد، ولي چنانچه نحوه پرداخت در اعتبار اسنادي مدت‌دار باشد، کارگزار معامله‌کننده اسناد هنگام ارسال اسناد طي پيامي سررسيد پرداخت مورد تعهد بانک گشاينده و مبلغ اسناد مورد پذيرش را به بانک گشايش‌کننده اعلام و درخواست تاييد سررسيد و مبلغ را مي‌کند که بر اساس عرف موجود و وفق مقررات UCP بانک گشاينده بلافاصله بايد ظرف مدت پنج روز کاري از تاريخ دريافت اسناد حمل و پيام بانک کارگزار پيام قبولي يا عدم قبولي خود را اعلام کند و براساس مقررات UCP، چنانچه بانک گشايش‌کننده ظرف مدت مقرر پيام قبولي يا تاييد خود را ارسال نکند، بانک کارگزار چنين تلقي مي‌کند که سررسيد و مبلغ، مورد تاييد بوده و هيچ‌گونه اعتراضي بعد از اين تاريخ متوجه بانک کارگزار نخواهد بود. با اين فرض چنانچه بانک کارگزار درخواست تنزيل اسناد را از طرف فروشنده داشته باشد (حتي اگر پيام تاييد بانک گشايش‌کننده را دريافت نکرده باشد)، با توجه به مقررات و ضوابط (بين‌المللي و داخلي) بانکي مي‌تواند اسناد را به اتکاء تعهد و تضمين بانک گشايش‌کننده که در تعريف اعتبار اسنادي آمده (وفق تعريف UCP که مورد پذيرش تمامي بانک‌هاي بين‌المللي و وفق نظر اتاق بازرگاني است) تنزيل را به انجام برساند.
.
در اين‌گونه موارد، بانک‌هاي تنزيل‌کننده اسناد با توجه به مطالب مطروحه فوق در سررسيد به خودي خود و با توجه به مجوزي که قبلا و هنگام گشايش اعتبار در متن اعتبار اسنادي دريافت کردند، حساب بانک گشايش‌کننده را بدهکار کرده و حساب‌هاي داخلي خودشان را تسويه مي‌کنند يا از طريق بانک پوشش‌دهنده وجه را تامين و اقدامات داخلي خودشان را به انجام مي‌رسانند.
.
نحوه گشايش اعتبار اسنادي در بانک
براي گشايش اعتبار ابتدا خريدار يا متقاضي تقاضاي خود را به بانک گشاينده اعتبار يا بانک خريداري ارائه مي‌کند. در مرحله اول خريدار بايد قرارداد فروش با فروشنده مستقل از بانک را تنظيم و در خواست گشايش اعتبار و پيش فاکتور خود را به بانک گشاينده اعتبار ارائه بدهد. فرم ثبت سفارش، کارت بازرگاني معتبر، بيمه‌نامه، پيش فاکتور دريافتي از فروشنده به نام خريدار، اعتبارسنجي (اخذ اطلاعات اعتباري از مراجع ذيصلاح)، تعيين واخذ وثيقه‌ها و تضمين‌ها و اطمينان از نبود ذينفع واحد در خريدار و فروشنده جزو وظايف بانک گشاينده اعتبار است.
.
در اين مرحله گشايش اعتبار صورت مي‌گيرد و بانک گشاينده اعتبار آن را به بانک فروشنده يا بانک ذينفع ارجاع مي دهد. بانک فروشنده يا بانک ابلاغ‌کننده بايد هويت فروشنده را احراز کند و پس از دريافت متن اعتبار با احراز اصالت ظاهري، بدون قبول هر گونه مسووليت آن را به فروشنده ابلاغ کند.
.
در اين مرحله اعتبار به فروشنده ابلاغ مي‌شود. تهيه و تحويل کالا به خريدار حسب مقررات حاکم بر تحويل کالا اينکوترمز ۲۰۱۰ و تهيه و ارائه اسناد مندرج در اعتبار به بانک براي دريافت وجه آخرين مرحله از اولين بخش گشايش اعتبار بانکي است.
.
مرحله بعد مرحله معامله اسناد شامل کنترل، قبول و پذيرش پرداخت در سررسيد است. در بخش نخست بانک فروشنده وجود دارد که بررسي اسناد ارائه شده توسط فروشنده و احراز مطابقت آن با شرايط مندرج در متن اعتبار از وظايف اوست. همچنين ارسال اسناد به بانک گشاينده، اخذ وجوه از بانک گشاينده در سررسيد و پرداخت به ذينفع در سررسيد از ديگر وظايف اوست.
.
پس از آن اسناد کنترل و براي بانک خريدار ارسال مي‌شود. بانک خريدار پس از دريافت کنترل اسناد و مطابقت با اعتبار صادر شده قبول و پذيرش پرداخت وجه اسناد را به بانک فروشنده در سررسيد اعلام مي‌کند. بانک خريدار با دريافت ميان پرداخت از سود خريدار نسبت به پشت نويسي و تحويل اسناد به نام برده اقدام مي‌کند.
.
پس از پشت نويسي و تحويل اسناد به خريدار دريافت کالا توسط او انجام مي‌شود. مرحله پاياني گشايش اعتبار در بانک، تنزيل اسناد اعتبارات مدت‌دار است. در اين مرحله فروشنده در خواست تنزيل اسناد و پرداخت وجه اعتبار به بانک تنزيل‌کننده را بر عهده دارد.همچنين تحويل نامه واگذاري عوايد بر عهده اوست.
.
در مرحله بعد بانک تنزيل‌کننده سررسيد و تعهد بدون قيد و شرط از بانک گشاينده مبني بر پرداخت وجه در سررسيد را اخذ و نامه واگذاري عوايد را دريافت مي‌کند. واريز وجه اعتبار پس از کسر نرخ تنزيل به حساب فروشنده و مطالبه وجه اعتبار در سررسيد پرداخت از بانک گشاينده نيز از ديگر وظايف بانک تنزيل‌کننده است. تعهد پرداخت در سررسيد به بانک تنزيل‌کننده در اختيار بانک گشاينده است. همچنين تعهد پرداخت و تسويه نهايي با بانک گشاينده در سررسيد پرداخت اعتبار بر عهده خريدار است.
.
منبع : روزنامه خراسان
