نظر به اینکه سری مقالات «حسابرس واقعی» تا به‌حال چهار مقاله بوده و چند مقاله بعدی نیز باید در مورد آن نوشته شود، برای رفع خستگی خوانندگان، این بار موضوع دیگری را مطرح می‌کنم تا بعد دنباله سری مقالات «حسابرس واقعی» را بنویسم و ببینم که آیا به نتیجه‌ای خواهیم رسید یا خیر؟ و ان‌شاءا… بعد از آن در مورد «موسسات حسابرسی» بحث خواهیم کرد که چگونه می‌توان یک موسسه حسابرسی را به عنوان «موسسه حسابرسی معتبر» یا «نیمه معتبر» یا «غیرمعتبر» طبقه بندی و درجه بندی كرد.
نیمه معتبر! غیرمعتبر! اینها چه نوع موسساتی هستند؟ آیا باید بعد از نام موسسه حسابرسی، نوع معتبر یا نیمه معتبر یا غیر معتبر بودن آن را در سربرگ‌های موسسه درج كرد؟
یکی از مسوولان شرکت آلفا از یک موسسه حسابرسی معتبر خواسته است که حسابرسی صورت‌های مالی آن شرکت را برای سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ماه ۱۳۸۸ انجام دهد.
مسوولان شرکت به آن موسسه حسابرسی اعلام کرده‌اند که کلیه اسناد و مدارک و دفاتر قانونی شرکت به‌منظور رسیدگی نزد سازمان امور مالیاتی کشور است و حسابرس براي انجام رسیدگی‌های خود فقط می‌تواند به پرينت‌هاي کامپیوتری و روکش اسناد حسابداری، البته بدون ضمائم، کپی اظهار نامه مالیاتی و سایر اسناد و مدارکی که به سازمان امور مالیاتی تحویل نداده‌اند، دسترسی داشته باشد. حسابرس يادشده می‌تواند به قراردادها، ته چک‌ها، صورت حساب‌های بانکی و سایر اسناد و مدارک مورد نیاز براي حسابرسی دسترسی داشته باشد و فقط به ضمائم اسناد حسابداری و دفاتر قانونی شرکت نمی‌تواند دسترسی داشته باشد.
آیا این موسسه حسابرسی معتبر می‌تواند کار پیشنهاد شده را با شرایط يادشده بالا قبول کند؟ در صورتی که این کار را قبول كند، چه نوع اظهار نظری می‌تواند ارائه دهد؟ آیا امکان ارائه اظهار نظر مقبول وجود دارد؟ در چه شرایطی؟ آیا حسابرس می‌تواند کار حسابرسی را قبول و کل موضوع مطرح شده را به صورت کامل و روشن در بند مقدمه گزارش حسابرسی شرح دهد و با توجه به صورت‌های مالی و شواهد موجود، بر حسب مورد، اظهار نظر مقبول، مشروط، مردود یا عدم اظهار نظر ارائه دهد؟
در صورتی که شرکت آلفا از کلیه ضمائم اسناد حسابداری کپی تهیه کرده باشد، وضع تا چه حدی می‌تواند برای این موسسه حسابرسی معتبر تغییر کند؟ اگر هیات مدیره شرکت آلفا تاییدیه‌ای معتبر به موسسه حسابرسی يادشده بدهد که کلیه ضمائم کپی شده با اصل آن مطابقت دارد و حسابرس بعدها پس از عودت اسناد و مدارک از طرف سازمان امور مالیاتی کشور، می‌تواند کپی اسناد و ضمائم را با اصل آنها مطابقت دهد و مطمئن شود که کلیه کپی‌ها با اصل آنها یکسان است، وضع چطور خواهد شد؟ آیا تغییری در قبول کار یا نوع اظهار نظری که موسسه حسابرسی يادشده می‌خواهد ارائه دهد یا باید بدهد، به‌وجود می‌آید؟
آیا موسسه حسابرسی يادشده می‌تواند با شرایط موجود و شرح کامل موضوع در گزارش خود، یک اظهار نظر موقت ارائه دهد و در گزارش خود قید كند که اظهار نظر نهایی بعد از بررسی و مشاهده اسناد و مدارک و ضمائم مربوطه و دفاتر قانونی صورت خواهد گرفت؟ البته در این مورد نیز در دو حالت وجود کپی ضمائم و نبود کپی ضمائم پاسخ دهید.
حال به کلیه موارد فوق در شرایط مختلفی که مطرح شده در دو حالت: ۱- «نیمه معتبر بودن موسسه حسابرسی» و۲- «غیرمعتبر بودن موسسه حسابرسی» پاسخ دهید.
راستی آیا موسسات حسابرسی «نیمه معتبر» و «غیرمعتبر» وجود دارند؟ یا اینکه استفاده از این واژه‌ها بی‌معنی است.
به این سوال هم در دو حالت:
۱- در دنیای واقعی و
۲- در دنیای غیر واقعی (خیالات و توهمات) پاسخ دهید.
این واژه‌ها بیشتر شبیه این می‌مانند که رستورانی روی تابلوی خود نوشته باشد: «انواع غذاهای مرغوب ایرانی و خارجی با گوشت کهنه»!
کلام آخر: به نظر من می‌توان کار مورد درخواست شرکت آلفا را تحت هر کدام از شرایط قید شده قبول کرد و حسب مورد اظهار نظر مناسب ارائه داد؛ ولی نام این کار انجام شده را «حسابرسی» نگذاشت. البته به قبول‌کننده کار این آزادی عمل داده می‌شود که برای این کاری که انجام می‌دهد، هر نامی به‌جز «حسابرسی» اختیار كند. خود خوانندگان عزیز و گرامی نام این کار را که کاملا نشانگر ماهیت آن باشد، انتخاب نمایند.
نظر شما خواننده گرامی در مورد گزارش و اظهار نظر زیر در رابطه با موضوع يادشده چطور است؟
گزارش ……..
به صاحبان سهام شرکت آلفا
صورت‌های مالی ………………………………..
توسط اینجانب (این موسسه) بررسی شد.
(بند توضیحی در مورد کل موضوع مطرح شده در این مقاله)
به‌نظر من (این موسسه)، صورت‌های مالی شرکت آلفا بر اساس اطلاعات کامپیوتری که مبنای آن روکش اسناد است، تهیه شده و از جمیع جهات با اهمیت، طبق اطلاعات موجود در سیستم‌های کامپیوتری شرکت، به نحو مطلوب ارائه شده است.
گارو هوانسیان فر
عضو پیوسته انجمن حسابداران خبره
مدیریت انگلستان