بورس پس ازشوك ارزي
دنياي اقتصاد- پس از شوك ارزي بانك مركزي در روز چهارشنبه و افزايش ۱۱۲ توماني نرخ ارز مرجع، بورس تهران نيز شاهد نوساناتي در سطح سهام شركت‌هاي توليدكننده مواد خام بود؛ در اين روز واكنش هيجاني فعالان بازار به تصميم بانك مركزي، منجر به تشكيل صف خريد در اكثر شركت‌هاي وابسته به قيمت‌هاي جهاني شد؛ اين در حالي است كه واكنش يك‌جانبه به افزايش نرخ ارز و عدم‌تحليل ساير عوامل موثر برسودآوري شركت‌ها، تا حدي مي‌تواند براي سهامداران شركت‌هاي بورسي گمراه‌كننده باشد. ثبات نرخ ارز فعلي از سوي بانك مركزي، كاهش يا افزايش قيمت جهاني مواد خام، افزايش هزينه شركت‌هاي داراي تسهيلات ارزي، اثرات تورمي افزايش نرخ ارز و تاثير آن بر ميانگين نسبت P/E شركت‌ها و نيز آثار افزايش نرخ ارز بر عرضه و تقاضاي برخي كالاها به واسطه كشش تقاضا از جمله ساير عوامل موثر و در عين حال ناپيداي اين سياست ارزي جديد است. تجربه سياست‌هاي پيشين افزايش نرخ ارز نشان داده، بورس تهران به دليل حضور پررنگ شركت‌هاي توليدكننده مواد خام، در كوتاه‌مدت با رشد شاخص‌ها مواجه مي‌شود، اما در ميان‌مدت اين رشد با افزايش نرخ تورم تا حد زيادي خنثي مي‌شود.
بورس در مسير رشد ارزي؟
گروه بورس- «۹ سال از آخرين تغيير اساسي در نرخ ارز رسمي مي‌گذرد»، اتفاقي كه در زمان خود موجب شده بود كه دلار آمريكا حدود ۸۰۰ تومان قيمت خورده و به فاصله چندماه بعد، بورس تهران با رشد حاشيه سود شركت‌هاي صادركننده مواجه شود
حال در سال نخست برنامه پنجم توسعه، فعالان اقتصادي و بازار سرمايه با رخداد مشابه ۹ سال قبل مواجه هستند تا در پس رشد ۱۱ درصدي نرخ دلار رسمي، اتفاقات خوب يا بد جديدي را در اقتصاد كشور تجربه كنند.
اما در نخستين واكنش كه البته برخي از اقتصاددانان آن را شتابزده قلمداد كردند، بورس اوراق بهادار تهران روز چهارشنبه گذشته همزمان با تغيير ۱۱ درصدي نرخ دلار و خيز آن از ۱۰ هزار و ۶۰۰ ريال به ۱۱ هزار و ۷۱۷ ريال شاهد تشكيل صف‌هاي خريد براي شركت‌هاي صادركننده بود.
رخدادي كه موجب شد، دماسنج بازار سهام با ثبت رشد ۱۶۷ واحدي، تغيير مسير داده و برخلاف روزهاي گذشته متعادل شود.در همين حال، شماري از كارشناسان بازار سرمايه با تحليل اين رويداد مهم اقتصادي، تاثير آن بر بورس تهران را مورد بررسي قرار داده‌اند.در اين اظهارنظرها ضمن تاكيد اثرگذاري رشد نرخ دلار رسمي بر حاشيه سود شركت‌ها، از زواياي ديگر نيز به اثرات اين اتفاق پرداخته شده است.رشد قابل توجه ارزش جايگزيني شركت‌ها به عنوان يك فاكتور اساسي و مهم در خصوص آينده يك بنگاه اقتصادي در كنار اثرات منفي اين اتفاق بر هزينه تمام شده طرح‌هاي توسعه شركت‌ها حتي صادركننده‌ها، زواياي پيدا و پنهان افزايش نرخ ارز رسمي است كه كارشناسان بازار سرمايه آن را مورد بررسي قرار داده‌اند.اما برآورد اين اظهارنظرها حاكي از آن است كه رشد نرخ دلار رسمي در كوتاه مدت به نفع بورس يا به تعبيري واضح‌تر شاخص بازار سهام تمام مي‌شود، اما در ميان مدت و بلندمدت با توجه به آثار تورمي كه مي‌تواند داشته باشد، بازده سرمايه‌گذاري در بورس افزايش پيدا مي‌كند كه اين رويداد نيز به كاهش نسبت قيمت به درآمد بورس (P/E) تمام مي‌شود، در اين شرايط است كه نسبت سود به قيمت بورس (P/E) افزايش مي‌يابد. بر اين اساس شايد تشكيل برخي از صف‌هاي خريد در بازار سهام را با توجه به اين تحليل‌ها بتوان هيجاني و عجولانه ارزيابي كرد.
همچنين تاثير مثبت اين رخداد در زمان كنوني كه قيمت‌هاي جهاني با رشد مواجه هستند، بيش از هر زمان ديگر خودنمايي مي‌كند، غافل از اين كه با افت قيمت‌هاي جهاني، اثر درآمدي افزايش نرخ دلار براي صادركننده‌هاي مواد خام خنثي مي‌شود.
ضرورت انتشار جدول منابع و مصارف ارزي
در همين رابطه عضو هيات مديره گل‌گهر گفت: براي تشخيص تاثير افزايش نرخ دلار بر شركت‌هاي بورسي بايد جدول منابع و مصارف ارزي شركت‌ها را بررسي كرد.
حسين ملاحسين آقا در گفت‌وگو با خبرنگار دنياي‌اقتصاد با اشاره به افزايش ۱۱ درصدي نرخ دلار رسمي گفت: هرچند اين افزايش نرخ به نفع شركت‌هاي صادركننده خواهد بود، اما نبايد از تاثير منفي اين اتفاق بر هزينه‌هاي طرح توسعه شركت‌ها چشم‌پوشي كرد.وي با بيان اين كه گل گهر به عنوان يكي از صادركننده‌هاي اصلي سنگ‌آهن از افزايش نرخ دلار تاثير مثبت مي‌پذيرد، گفت: اين شركت سنگ‌آهني ۵ ميليارد دلار طرح توسعه دارد كه ۵۰ درصد اين طرح‌هاي توسعه به منابع ارزي نياز دارد كه از اين حيث گل‌گهر يكي از مصرف‌كننده‌هاي دلار نيز محسوب مي‌شود.
اين مقام‌مسوول با بيان اين كه افزايش نرخ دلار به گران تمام شدن هزينه‌هاي طرح‌هاي توسعه شركت‌ها منجر مي‌شود، ادامه داد: شركت‌هاي معدني و فلزي با توجه به برنامه‌هاي توسعه‌اي كشور، طرح‌هاي توسعه بزرگي در برنامه دارند كه رشد نرخ دلار رسمي، نرخ مصارف ارزي شركت‌ها را افزايش مي‌دهد.
وي افزود: تاثيرات رشد نرخ دلار را نبايد در كوتاه مدت بررسي كرد و براي تشخيص اثرات اين رخداد مهم بايد منتظر تحولات آينده و بلندمدت بود.ملاحسين آقا با اشاره به تشكيل صف‌هاي خريد گسترده براي شركت‌هاي صادركننده در بورس تهران گفت: رشد نرخ دلار براي اين شركت‌ها يك نقطه قوت محسوب مي‌شود چراكه هم به افزايش حاشيه سود و هم رشد ارزش جايگزيني منجر مي‌شود، اما اين شركت‌ها براي ادامه حيات خود به طرح‌هاي توسعه نياز دارند به عنوان مثال گل گهر تا ۳۰ ماه آينده برنامه افزايش توليد ۴ ميليون تن كنسانتره را دارد.
وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا تاثير رشد نرخ دلار بر حاشيه سود شركت‌هاي معدني از جمله گل‌گهر ۱۰ درصد است؟ گفت: بايد تغييرات نرخ رسمي دلار را بر شركت‌ها و صنايع مختلف به صورت مجزا بررسي كرد و اين كه بگوييد شركت‌هاي صادركننده ۱۰ درصد با افزايش حاشيه سود مواجه مي‌شوند، تحليل كارشناسانه و واقع‌بينانه‌اي نيست.
وي شركت‌هاي معدني، مس، فلزي، سيماني و پتروشيمي‌ها را جزو شركت‌هايي دانست كه از افزايش نرخ ارز تاثير مثبت مي‌پذيرند و گفت: در اين بين شركت‌هايي بيشترين اثر مثبت را از رشد نرخ دلار تجربه خواهند كرد كه مواد اوليه خود را از داخل تامين كرده و بيشتر محصول خود را صادر كنند كه در اين بين شركت‌هاي سنگ‌آهني تامين نياز داخل را در اولويت قرار داده‌اند و حجم صادرات آنها به ميزان قابل توجهي نيست.
عضو هيات مديره گل گهر در ادامه به سرمايه‌گذاران بازار سهام توصيه كرد كه اگر براساس رشد نرخ دلار در صف‌هاي خريد سهام قرار گرفته‌اند، بايد پيش از هر اقدامي با تحليل منابع و مصارف ارزي شركت مورد نظر تاثير اين اتفاق بر حاشيه سود را تحليل كنند تا در روزهاي آينده با شرايط متفاوتي مواجه نشوند.
خيز ارزش جايگزيني، مهم‌ترين رخداد گران شدن دلار رسمي
در همين حال، يك كارشناس صنايع پتروشيمي نيز با تحليل اجمالي رشد نرخ دلار و اثرات آن بر صنايع مختلف گفت: اين رخداد به نفع صادركننده‌ها تمام مي‌شود.
حميد انتظاري سرپرست مطالعات اقتصادي سرمايه‌گذاري صندوق بازنشستگي با بيان اين كه افزايش ارزش جايگزيني شركت‌ها، مهم‌ترين تاثير رشد نرخ دلار رسمي محسوب مي‌شود، تصريح كرد: در حالي بازار افزايش ناچيز حاشيه سود شركت‌ها متاثر از اين رخداد را مدنظر قرار داده كه مهم‌ترين تاثير افزايش نرخ مرجع دلار توسط بانك مركزي، افزايش قابل توجه ارزش جايگزيني شركت‌ها است.وي اهميت ارزش جايگزيني شركت‌ها را در ادامه حيات بنگاه‌هاي اقتصادي مورد اشاره قرار داد و افزود: هرچند رشد نرخ دلار رسمي بر حاشيه سود شركت‌ها اثرگذار است به ويژه شركت‌هايي كه مواد اوليه خود را در داخل كشور تامين مي‌كنند، اما رشد ارزش جايگزيني شركت‌ها اتفاق مهم‌تري براي بنگاه‌هاي اقتصادي محسوب مي‌شود كه رشد ارزش جايگزيني هم به واسطه افزايش هزينه ماشين‌آلات شركت‌ها اتفاق مي‌افتد.
اين كارشناس بازار سرمايه در برابر اين سوال كه افزايش نرخ ارز چه تاثيري بر شركت‌هاي مصرف‌كننده دلار يا همان واردكننده‌ها خواهد داشت؟ پاسخ داد: افزايش نرخ ارز موجب گران‌تر شدن كالاهاي مشابه خارجي و افزايش توان رقابت كالاهاي توليد داخل مي‌شود، از اين رو نگراني بابت افزايش هزينه‌هاي شركت‌هاي واردكننده مواد اوليه وجود ندارد، منوط بر اين كه دولت به اين شركت‌ها اجازه افزايش نرخ داده و اوضاع را مديريت كند.
ارزيابي صحيح تسعير ارز الزامي است
افزون براين علي اسلامي بيدگلي با اشاره به اينكه در نگاه اول ارزيابي سرمايه‌گذاران بر افزايش قابل توجه سود شركت‌هاي صادركننده است، گفت: افزايش نرخ دلار موجب مي‌شود تا انتظار سودآوري سرمايه‌گذاران از شركت‌هاي معدني، پتروشيمي و فلزي كه هزينه‌هاي ريالي و فروش ارزي دارند، افزايش يابد. اين كارشناس بازار سرمايه افزود: اين در حالي است كه شركت‌هايي كه براي تامين مواد اوليه نياز به مصرف ارز زيادي دارند، شاهد افزايش بهاي تمام شده و در نتيجه كاهش سودآوري خواهند بود. خودروسازان مهم‌ترين گروهي هستند كه از افزايش نرخ ارز تاثير منفي مي‌گيرند.
وي خاطرنشان كرد: از لحاظ كارشناسي اين نگاه يك سويه ديدگاه خوبي نيست و بايد عوامل تاثيرگذار مختلف را بر افزايش و كاهش سودآوري شركت‌ها در كنار نرخ ارز در نظر گرفت. براين اساس بدهي‌هاي ارزي و هزينه‌اي نكته مهمي است كه سرمايه‌گذاران بايد توجه ويژه‌اي داشته باشند چراكه بسياري از شركت‌هاي معدني براي اجراي طرح‌هاي توسعه‌اي، تسهيلات درازمدت ارزي با نرخ‌هاي پايين دريافت كرده‌اند.
اسلامي افزود: براين اساس با افزايش نرخ ارز، اين شركت‌ها بايد بابت تسعير ارز، ذخيره قابل توجهي را منظور كنند كه سود شركت‌ها را دچار چالش خواهد كرد. وي تاكيد كرد: ذخيره‌اي كه برخي از اين شركت‌ها مجبور هستند در نظر بگيرند، ممكن است از ميزان حاشيه سود ايجاد شده بسيار بيشتر باشد.
از سوي ديگر در شركت‌هايي كه درآمد ارزي زيادي دارند و در مقابل بدهي قابل توجهي ندارند مانند پتروشيمي خارك، افزايش سودآوري زيادي پيش‌بيني خواهد شد. به اين ترتيب تحليل شرايط شركت‌هاي مختلف مي‌تواند ارزيابي صحيح از ميزان سودآوري آنها را ترسيم كند.
افزايش سودآوري صنايع بورس
اين در حالي است كه دبير سابق كانون كارگزاران افزايش نرخ دلار را به صورت همه جانبه توصيف مي‌كند كه موجب افزايش سودآوري صنايع و رشد دسته‌جمعي قيمت‌ها خواهد شد.
خرازي با بيان اين مطلب افزود: با وجود اينكه كشور ما در بسياري محصولات يا مواد اوليه واردكننده است اما در بورس شركت‌هاي صادركننده بزرگي فعاليت مي‌كنند كه نوسان مثبت نرخ ارز، رشد قيمتي را براي آنها به همراه دارد.وي خاطرنشان كرد: شركت‌هاي معدني، فلزي و سيماني و پتروشيمي‌ها از جمله شركت‌هايي هستند كه قيمت‌گذاري آنها براساس نرخ‌هاي جهاني است و حاشيه سودشان به ميزان قابل توجهي افزايش مي‌ِيابد.در همين حال گروه‌هايي مانند خودروسازان كه واردكننده قطعات هستند به دليل افزايش بهاي تمام شده شاهد كاهش سودآوري خواهد بود.
اين در حالي است كه بدون شك گروه دوم تلاش خواهند كرد تا از دولت افزايش نرخ فروش دريافت كنند اما در صورتي كه نتوانند اجازه افزايش نرخ فروش را دريافت كنند با كاهش سودآوري مواجه مي‌شوند.خرازي خاطرنشان كرد: گروه فولادي نيز با توجه به كشش‌پذيري كه دارند همواره توانسته در مقاطع زماني مختلف با اصلاح قيمتي افزايش بهاي تمام شده خود را جبران كنند بر اين اساس با حركت اين گروه در مجموع مي‌توان گفت اثرگذاري مثبت افزايش نرخ ارز بر بازار سرمايه درازمدت است و تمامي صنايع بورس را متاثر خواهد كرد.
اولين گام رهاسازي
قائم‌مقام كانون نهادهاي سرمايه‌گذاري ايران نيز در اين‌باره گفت: به طور كلي در كوتاه‌مدت صنايعي كه مواد اوليه آنها از خارج وارد مي‌شود و وابسته به اين مواد هستند از افزايش قيمت دلار تاثير منفي و آنها كه وابستگي به صادرات محصول دارند تاثير مثبت مي‌پذيرند.
دكتر بهروز خدارحمي افزود: در بلندمدت همان‌طور كه انتظار مي‌رود، رهاسازي قيمت ارز به نفع صنايع توليدي است و باعث تقويت آنها مي‌شود اما به ضرر بخش‌هايي خواهد بود كه فعاليت بازرگاني از نوع واردات دارند. اين كارشناس ادامه داد: به نظر مي‌رسد اتفاقي كه افتاده، اولين گام رهاسازي قيمت ارز باشد و حداقل اثر رواني كه دارد، اين است كه دوگانگي نرخ ارز در بازار را كاهش مي‌دهد كه اين نيز به عنوان يك اثر مثبت بر كل بازار سرمايه تلقي مي‌شود.
خدارحمي خاطرنشان كرد: نوسانات كوتاه مدت ارز در بازار پول، جذابيت كاذبي در بازار ايجاد كرده بود كه اميدواريم افزايش قيمت ارز باعث تعادل نرخ آن شود و اين جذابيت را از بين برده و سرمايه‌ها به بورس هدايت شوند.
