بخشنامه شماره:۲۸۲/م مورخ ۸۸/۴/۲۲(آيين نامه نحوه بازديد و کنترل دفاتر و بازرسي اسناد و مدارک موديان مالياتي موضوع ماده ۱۸۱ قانون مالياتها و تبصره آن)

ماده۱- در اجراي مقررات ماده ۱۸۱ قانون مالياتهاي مستقيم و به منظور نظارت و نحوه صحيح رويدادهاي مالي و کنترل و بازديد دفاتر قانوني و اسناد و مدارک مالي موديان و اجراي صحيح آئين نامه مربوط به روشهاي نگهداري دفاتر و اسناد و مدارک موضوع تبصره ۲ ماده ۹۵ قانون ياد شده هيات هايي مرکب از سه نفر به محل فعاليت يا اقامتگاه قانوني موديان اعزام مي شوند.

ماده۲- اعضاي هياتهاي موضوع ماده ۱۸۱ قانون مالياتهاي مستقيم،از ميان افراد بصير و مطلع در امر حسابرسي مالياتي، از طرف رئيس کل سازمان امور مالياتي کشور منصوب مي شوند. و يکي از اعضاء هيات ياد شده به حکم مقام مزبور سرپرستي هيات را به عهده خواهد داشت.

تبصره۱- با درخواست رئيس کل سازمان امور مالياتي کشور و موافقت مراجع ذي صلاح قانوني ، هيات را يک نفر به عنوان نماينده  رئيس  دادگستري يا  دادگاه محل همراهي مي کند.

تبصره۲- واحدهاي اجراي مربوط موظفند عندالزوم تعدادي متخصص در امور رايانه اي در اختيار هيات قرار دهند.

ماده۳- سازمان امور مالياتي کشور مي تواند، در چارچوب تشکيلات مصوب و ابلاغي مراجع ذي صلاح قانوني به منظور ساماندهي امور اجرايي ماده ۱۸۱ قانون مالياتهاي مستقيم در ستاد سازمان اقدام به تشکيل دبيرخانه نمايد.

ماده۴- کليه گزارش ها و درخواستهاي لازم در ارتباط با اجراي ماده ۱۸۱ قانون مالياتهاي مستقيم از سوي ماموران مالياتي يا ساير مراجع قانوني ذيربط مي بايست به اداره کل مربوطه ارسال گردد و اداره کل مذکور پس از بررسي موضوع،مراتب را ضمن معرفي اعضاي هيات جهت صدور حکم به رئيس کل سازمان يا اشخاصي که رئيس سازمان به آنان تفويض اختيار نموده است،ارسال مي دارد. در متن حکم صادره موارد ذيل بايد مشخص گردد:

الف:روز و تاريخ اجراي ماموريت؛

ب: محل مراجعه اعم از محل فعاليت يا مرکز امور يا اقامتگاه قانوني و ساير محل هاي نگهداري دفاتر، اسناد و مدارک مؤدي مورد حکم.

تبصره۱: در مورد ساير محل هاي نگهداري دفاتر،اسناد و مدارک،چنانچه اماکن مورد نظر،محل سکونت باشد نسبت به اخذ مجوز قضائي به لحاظ ضمانت اجرائي مقرر در ماده ۵۸۰ قانون مجازات اسلامي اقدام شود.مگر آنکه در اجراي بند ۲ ماده ۹۷ قانون مالياتهاي مستقيم مودي قبلاً محل سکونت را به عنوان مرکز عمليات خود کتباً اعلام نموده باشد.

تبصره۲: رئيس کل سازمان امور مالياتي کشور در صورت ضرورت مي تواند راساً نسبت به صدور احکام اعضاي هيأت به منظور اجراي ماده ۱۸۱ قانون مالياتهاي مستقيم فارغ از تشريفات مذکور اقدام نمايد.

ماده ۵- هياتهاي موضوع اين آئين نامه موظفند در مراجعات خود کليه دفاتر قانوني مور عمل سال مراجعه و در صورت لزوم دفاتر قانوني سنوات قبل را ملاحظه و ذيل آخرين ثبت دفتر روزنامه و دفتر مشاغل و حداقل سه حساب از دفتر کل به انتخاب خود را امضاء و چنانچه در تحرير دفاتر تخلفي از آئين نامه تحرير دفاتر موضوع تبصره ۲ ماده ۹۵ قانون مالياتهاي مستقيم مشاهده گردد،مراتب را نيز در صورت مجلس منعکس نمايند. هياتها بايد صورت مجلس را به امضاء مؤدي يا مدير امور مالي يا حسابدار وي برسانند و در صورت عدم حضور و يا خودداري آنان از امضاء، موضوع را در صورت مجلس قيد نمايند.

ماده۶- هياتها مي توانند حسب تجويز احکام ماموريت خود کليه دفاتر و اسناد و مدارک مالي مؤديان را اعم از اينکه مربوط به سال مراجعه و يا سنوات قبل باشند، به منظور کسب اطلاعات لازم و ارائه آن به مراجع ذي صلاح مالياتي،مورد رسيدگي قرار داده و در صورت لزوم از تمام يا برخي از آنها تصوير و يا رونوشت تهيه و نيز در صورت عدم امکان رفع نياز،در قبال ارائه رسيد به مودي دفاتر و اسناد و مدارک سنوات قبل را به امور اجرايي ماده ۱۸۱ قانون ياد شده يا اداره کل امور مالياتي مربوط تحويل نمايند.در اجراي اين ماده هياتها بايد اطلاعات مکتسبه به انضمام دفاتر و اسناد و مدارک اخذ شده را جداگانه صورت مجلس نموده و به امضاي مودي يا مدير امور مالي يا حسابدار وي برسانند و در صورت عدم حضور نامبردگان و يا خودداري از امضاء موضوع را در صورت مجلس قيد نموده،همراه با صورت مجلس به مقامات مربوط تسليم نمايند.

تبصره۱- مراد از اسناد و مدارک مالي مذکور در متن اين ماده،اسناد و مدارک مالي است،اعم از آنکه اسناد و مدارک ياد شده در قالب نوشته هاي کاغذي باشد و يا داده هاي الکترونيکي.

تبصره۲- مسئولان موضوع ماده۴ اين آيين نامه بايد ترتيبي اتخاذ نمايند که اداره کل امور مالياتي و يا امور اجرايي ماده ۱۸۱ قانون ياد شده،در اسرع وقت دفاتر و اسناد و مدارک ماخوذه را بررسي و گزارش و صورت جلسات لازم را به منظور ضبط در پرونده مالياتي مربوط تهيه نمايند به نحوي که دفاتر و اسناد دريافتي حداکثر ظرف يک ماه از تاريخ دريافت،بوسيله اداره کل امور مالياتي يا امور اجرايي ماده ۱۸۱ قانون مذکور،در قبال اخذ رسيد به مؤدي تحويل گردد.

تبصره۳- با توجه به شرايط ويژه محل ماموريت،هيات اجرايي حسب مورد مي تواند تنها مؤدي،نماينده يا نمايندگان وي را در محل پذيرفته و ساير مستخدمين مودي را از دسترسي به اسناد و مدارک و رايانه ها منع نمايد

تبصره۴- در مواردي که اطلاعات حسابداري سال جاري و سنوات قبل مودي در رايانه تحت يک نرم افزار متمرکز باشد و هيات اجرايي نياز به خروج رايانه مذکور جهت بررسي اطلاعات حسابداري سنوات قبل داشته باشد،مودي مکلف است اقدام لازم جهت تفکيک اطلاعات حسابداري سنوات قبل از سال جاري را در همان روز اجراي حکم به عمل آورد.

تبصره۵- اعضاي هياتها مکلفند اطلاعات مالي مکتسبه از مودي مالياتي را کاملاً محرمانه تلقي و از افشاي آن جز در نزد مراجع مالياتي ذيربط اکيداً خودداري نمايند متخلفين از اين امر،توسط رئيس کل سازمان امور مالياتي کشور و به تجويز بند پ ماده ۲۶۵ قانون مالياتهاي مستقيم براي تعقيب انتظامي وفق مفاد بند الف ماده ۲۶۴ قانون مالياتهاي مستقيم، به دادستاني انتظامي مالياتي معرفي خواهند شد.

ماده۷- چنانچه هنگام اجراي مقررات موضوع ماده ۱۸۱ قانون ياد  شده  دفاتر  قانوني و يا اسناد و  مدارکي از ساير موديان مالياتي در محل ماموريت بدست آيد ، هيات  اجرايي مي تواند آنها را نيز مورد رسيدگي قرار داده و جزئيات کامل آن را به ادارات کل امور مالياتي مذکور در ماده ۴ اين آيين نامه گزارش نمايند.

ماده۸- مؤديان مالياتي که براي نگهداري اطلاعات مالي مربوط به فعاليتهاي شغلي خود از ابزار و سيستم هاي حسابداري الکترونيکي استفاده مي نمايند،مکلفند رمز ورود به رايانه و سخت افزارهاي مربوط و همچنين دستورالعمل هاي نحوه کار با نرم افزارهاي مالي مورد استفاده را در اختيار اعضاي هيات هاي مراجعه کننده قرار دهند. در غير اين صورت مشمول حکم قسمت اخير ماده ۱۸۱ قانون مالياتهاي مستقيم مي گردند.

ماده۹- چنانچه هيات اجرايي در روند رسيدگي و دسترسي به دفاتر و اسناد و مدارک و يا صورت جلسه تحويل آنها و با ساير موارد ديگر، با مشکلات و يا اخلال در کار مواجه گردد، مي تواند از اختيارات قانوني نماينده دادگستري همراه هيات حسب مورد بهره مند گردد.

ماده۱۰- صورت مجلس تنظيمي هيات ها بايد حداقل متضمن نکات زير باشد:

۱- شماره و تاريخ حکم ماموريت و مرجع صدور آن؛

۲- تاريخ مراجعه هيات؛

۳- نام و مشخصات مؤدي؛

۴- نشاني محل و ساعت مراجعه و خروج هيات براي اجراي ماده ۱۸۱ قانون مذکور؛

۵- سال مالياتي مربوط به بازديد دفاتر؛

۶- مشخصات دفاتر ارائه شده؛

۷- شماره و تاريخ آخرين ثبت با قيد شماره صفحه و نوع دفاتر مربوط؛

۸- قيد شماره صفحاتي که نانويس مانده يا بيش از حد مجاز سفيد گذاشته شده است و با خط قرمز علامت گذاري شده است؛

۹- در صورت اجراي قسمت اخير حکم تبصره ماده ۱۸۱ قانون ياد شده مشخصات دفاتر و اسناد و مدارک سنوات قبل در صورت مجلس قيد گردد.

۱۰- نام و مشخصات و امضاي اعضاي هيات؛

۱۱- مشخصات مؤدي،نام مدير عامل و صاحبان امضاي مجاز،مدير امور مالي يا حسابدار مربوط حسب مورد در خصوص اشخاص حقيقي و حقوقي

۱۲- توضيحات لازم در موارد عدم ارائه دفاتر و خودداري مؤدي يا مدير امور مالي يا حسابداري وي از امضاء صورت جلسه

ماده۱۱- صورت مجلس موضوع مواد ۵و۶ اين آيين نامه بايد در چهار نسخه تنظيم و يک نسخه آن به مودي و نسخه ديگر در همان روز رسيدگي يا حداکثر روز بعد با گزارش اقدامات هيات به اداره کل امور مالياتي يا امور اجراي ماده ۱۸۱ قانون تسليم گردد تا در دفتر مخصوص که براي ثبت اين صورت جلسات اختصاص مي يابد به ترتيب تاريخ ثبت نگهداري و يک نسخه از صورت مجلس ماده ۵ اين آيين نامه براي ضبط در پرونده مؤدي به اداره امور مالياتي ذيربط و يک نسخه از صورت مجلس ماده ۶ اين آيين نامه به همراه رايانه ها، دفاتر و اسناد و مدارک به اداره کل امور مالياتي ذيربط يا امور اجراي ماده ۱۸۱ قانون مالياتهاي مستقيم تحويل گردد.

ماده۱۲- اداره امور مالياتي يا ماموران رسيدگي کننده به پرونده مالياتي مودي که مورد اجراي ماده ۱۸۱ قانون مالياتهاي مستقيم قرار گرفته است،مکلفند در مواردي که مودي از ارائه دفاتر به هيات خودداري نموده، مراتب را به هيات بند(۳) ماده(۹۷) قانون جهت اعلان نظر هيات مزبور ارجاع نمايند.

ماده۱۳- ادارات کل امور مالياتي مي توانند در اجراي آئين نامه ماده ۲۱۹ قانون مالياتهاي مستقيم گزارش ها و اطلاعات واصله در اجراي ماده ۱۸۱ قانون مذکور را به يک يا گروهي از ماموران مالياتي جهت اقدام محول نمايند.

ماده۱۴- به منظور پيگيري روند رسيدگي و تشخيص، ادارات کل امور مالياتي موظفند هر سه ماه يکبار آخرين نتايج حاصله از رسيدگي به پرونده هاي مورد اجراي ماده ۱۸۱ قانون مذکور را تا قطعيت آن و همچنين تصويري از گزارش ها و برگ هاي تشخيص قطعي، آراي هيات حل اختلاف و …. را به واحد سازماني مربوط در ستاد که توسط رئيس کل سازمان امور مالياتي کشور تعيين مي گردد ارسال نمايند.

اين آئين نامه مشتمل بر ۱۴ ماده و ۹ تبصره در اجراي مقررات ماده ۱۸۱ قانون مالياتهاي مستقيم مصوب ۳/۱۲/۶۶با آخرين اصلاحات و الحاقات مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۸۰ بنا به پيشنهاد سازمان امور مالياتي کشور به شماره ۲۸۲/م مورخ ۲۲/۴/۸۸ در تاريخ ۱۹/۵/۸۸ به تصويب وزير امور اقتصادي و دارايي رسيد، اين آئين نامه جايگزين آئين نامه شماره ۵۹۸۹۶ مورخ ۲۲/۱۰/۷۴ مي گردد.

رئيس کل سازمان امور مالياتي کشور               وزير امور اقتصادي و دارايي

علي اکبر عرب مازار                               سيد شمس الدين حسيني

امضاء                                                                          امضاء