ماده ۸۰ـ
بازماندگان واجد شرايط بيمه شده متوفي در يكي از حالات زير مستمري بازماندگان دريافت خواهند داشت:
۱ـ در صورت فوت بيمهشده بازنشسته.
۲ـ در صورت فوت بيمهشده ازكارافتاده كلي مستمري بگير.
۳ـ در صورت فوت بيمه‌شده‌اي كه درده سال آخر حيات خود حداقل حق بيمه يكسال كار را در آخرين سال حيات پرداخته باشد.
(به موجب قانون اصلاح مواد ۴۳، ۴۴ و ۸۰ قانون تأمين اجتماعي، مصوب ۲۷/۷/۷۶ بند ۳ ماده ۸۰ اصلاح و ۳ تبصره به آن الحاق شده است). متن بند ۳ و تبصره‌هاي الحاقي عبارتست از:
۳- در صورت فوت بيمه‌شده‌اي كه در ده سال آخر حيات خود حداقل حق بيمه يكسال كار، مشروط بر اينكه ظرف آخرين سال حيات حق بيمه ۹۰ روز كار را پرداخت كرده باشد.
تبصره ۱- بيمه‌شدگان مشمول قانون تأمين اجتماعي كه قبل از تصويب اين ماده واحده فوت شده و به هر علت در مورد آنان مستمري برقرار نشده است، حسب مورد مشمول شرايط مقرر در اين بند يا تبصره ۲ هستند.
تبصره ۲- چنانچه بيمه شده فاقد شرايط مقرر در اين بند باشد ولي حداقل ۲۰ سال حق بيمه مقرر را قبل از فوت پرداخت كرده باشد، بازماندگان وي از مستمري برخوردار خواهند شد. در تعيين متوسط مزد يا حقوق ماهانه مشمولان اين تبصره براي محاسبه ميزان مستمري، تبصره ماده ۷۷ قانون تأمين اجتماعي ملاك عمل قرار مي‌گيرد.
تبصره ۳- بيمه‌شده‌اي كه از تاريخ تصويب اين قانون به بعد فوت مي‌شود و فاقد شرايط مقرر در اين بند مي‌باشد، چنانچه سابقه پرداخت حق بيمه او كمتر از ۲۰ سال و بيشتر از ۱۰ سال باشد، به بازماندگان وي در ازاي هر سال سابقه پرداخت حق بيمه، غرامت مقطوعي معادل يك ماه حداقل دستمزد كارگر عادي در زمان فوت به طور يكجا و به نسبت سهام مقرر در ماده ۸۳ قانون تأمين‌اجتماعي پرداخت مي‌شود).
(تبصره ۳ بند ۳ ماده ۸۰ به موجب مصوبه مورخ ۲۲/۳/۸۶ مجلس شوراي اسلامي و ۲۰/۱۱/۸۶ مجمع تشخيص مصلحت نظام به شرح متن زير اصلاح شده است )
۱ـ در صورت فوت بيمه‌شده‌اي كه بين ده تا بيست سال سابقه پرداخت حق بيمه داشته‌باشد به بازماندگان وي به نسبت سنوات پرداخت حق بيمه بدون الزام به رعايت ماده (۱۱۱) قانون تأمين اجتماعي و به نسبت سهام مقرر در ماده (۸۳) همان قانون مستمري پرداخت مي‌گردد.
۲ـ بيمه‌شده‌اي كه از تاريخ تصويب اين قانون به بعد فوت مي‌شود چنانچه سابقه پرداخت حق بيمه او از يك سال تا ده سال باشد به بازماندگان وي در ازاء هر سال سابقه پرداخت حق‌بيمه غرامت مقطوعي معادل يك ماه حداقل دستمزد كارگر عادي در زمان فوت به طور يكجا و به نسبت سهام مقرر در ماده(۸۳) قانون تأمين اجتماعي پرداخت مي‌شود.
۴ـ در مواردي كه بيمهشده بر اثر حادثه ناشي از كار يا بيماري‌هاي حرفه‌اي فوت نمايد.
تبصره ـ (الحاقي ۱۸/۲/۱۳۸۷) هرگاه مستمري‌بگير بازنشسته يا ازكارافتاده به مدت شش ماه مستمري بازنشستگي يا ازكارافتادگي كلي خود را مطالبه ننمايد، بازماندگان واجد شرايط وي حق دارند موقتاً مستمري و يا حقوق وظيفه قانوني خود را تقاضا و دريافت كنند. درصورتي كه معلوم شود شخص مذكور در حال حيات است وضع مستمري او به حالت اول اعاده مي‌گردد. بازنشستگان كليه صندوقهاي بازنشستگي كشور نيز مشمول اين تبصره خواهند بود.
ماده ۸۱ـ
بازماندگان واجد شرايط متوفي كه استحقاق دريافت مستمري را خواهند داشت عبارتند از:
۱ـ عيال دايم بيمهشده متوفي مادام كه شوهر اختيار نكرده است.
(يك تبصره به بند ۱ در تاريخ ۲۱/۶/۱۳۷۴ به موجب قانون الحاق يك تبصره به بند ۱ ماده ۸۱ قانون تأمين اجتماعي اضافه شده است. متن تبصره عبارتست از:
تبصره ـ همسران بيمهشده متوفي كه شوهر اختيار نموده‌اند (عقد دائم) در صورت فوت شوهر دوم، توسط تأمين اجتماعي مجدداً به آنها مستمري پرداخت خواهد شد. بار مالي ناشي از اين تبصره از محل سه درصد (۳%) كمك دولت به بيمه‌شدگان تأمين خواهد شد. آيين‌نامه اجرايي اين قانون ظرف مدت دو ماه توسط سازمان تأمين اجتماعي پيشنهاد و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد). (آيين نامه در صفحه ۳۵۵ درج شده است)
۲ـ فرزندان متوفي در صورتي كه سن آنان كمتر از هجده سال تمام باشد و يا منحصراً به تحصيل اشتغال داشته باشند يا به علت بيماري يا نقص عضو طبق گواهي كميسيون پزشكي موضوع ماده ۹۱ اين قانون قادر به كار نباشند.
(شرايط برخورداري فرزندان اناث كارمندان دولت مشمول قانون تأمين اجتماعي، به موجب قانون اجازه پرداخت وظيفه و مستمري وراث … مصوب ۲/۱۰/۱۳۶۳ كه در ذيل آمده است و قانون پرداخت مستمري به فرزندان زنان متوفي مصوب ۵/۱۰/۱۳۸۶ كه در صفحه ۳۱۳ آمده است، تغيير كرده است):
قانون اصلاح تبصره ۲ ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظيفه و مستمري وراث كارمندان مصوب آذر ماه ۱۳۳۸ و برقراري حقوق و وظيفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث مصوب ۲/۱۰/۶۳ مجلس شوراي اسلامي،اصلاحي ۱۳/۲/۱۳۷۹
ماده واحده ـ الف) از تاريخ تصويب اين قانون حقوق وظيفه و مستمري موضوع تبصره ۲ ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظيفه و مستمري وراث كارمندان مصوب آذر ماه ۱۳۳۸ در مورد ورثه ذكور تا پايان بيست سالگي و چنانچه به موجب مدارك مثبته در يكي از دانشگاهها يا مؤسسات آموزشي رسمي عالي مشغول تحصيل باشند تا پايان بيست و پنج سالگي قابل پرداخت خواهد بود.
ب) حقوق وظيفه سهم فرزندان و نوادگان اناث كليه مستخدمين وزاتخانه‌ها و مؤسسات و شركتهاي دولتي و شهرداريها و همچنين سازمانهاي دولتي كه شمول قانون بر آنها مستلزم ذكر نام است و مشمولين قانون استخدام نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران و قانون تأمين اجتماعي كه طبق قوانين و مقررات مربوطه برقرار شده يا بشود با رعايت كليه قوانين و مقررات مورد عمل به شرط نداشتن شوهر و شغل قابل پرداخت مي‌باشد.
تبصره ۱- حقوق وظيفه سهم فرزندان و نوادگان اناث كه براساس قوانين قبلي به علت رسيدن به سن مقرر قطع شده است به شرط آنكه شوهر و يا شغل نداشته باشند مشمول مقررات بند (ب) مذكور خواهد بود.
تبصره ۲- آيين نامه موضوع اين ماده واحده توسط سازمان امور اداري و استخدامي كشور تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد. (آيين نامه اجرايي مذكور در تاريخ ۲/۴/۶۴ به تصويب رسيده است).
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و سه تبصره در جلسه روز يكشنبه دوم دي ماه يكهزار و سيصد و شصت و سه مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ ۱۵/۱۰/۱۳۶۳ به تأييد شوراي نگهبان رسيده است.
۳ـ پدر و مادر متوفي در صورتي كه اولاً تحت تكفل او بوده ثانياً سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز كرده باشد و يا آنكه به تشخيص كميسيون پزشكي موضوع ماده ۹۱ اين قانون ازكارافتاده باشند و در هرحال مستمري از سازمان دريافت ندارند.
ماده ۸۲ـ
بازماندگان بيمهشده زن با شرايط زير از مستمري استفاده خواهند كرد:
۱ـ شوهر مشروط بر اينكه اولاً تحت تكفل زن بوده ثانياً سن او از شصت سال متجاوز باشد يا طبق نظر كميسيون پزشكي موضوع ماده ۹۱ اين قانون ازكارافتاده بوده و در هرحال مستمري از سازمان دريافت نكند.
۲ـ فرزندان در صورت حائز بودن شرايط زير:
الف) پدر آنها در قيد حيات نبوده يا واجد شرايط مذكور در بند اول اين ماده باشد و از مستمري ديگري استفاده نكند.
ب) سن آنها كمتر از هجده سال تمام باشد و يا منحصراً به تحصيل اشتغال داشته باشند تا پايان تحصيل و يا به علت بيماري يا نقص عضو طبق گواهي كميسيون پزشكي موضوع ماده ۹۱ اين قانون قادر به كار نباشند. (در مورد فرزندان اناث مطابق قانون اصلاح تبصره ۲ ماده واحده قانون قانون اجازه پرداخت وظيفه و مستمري وراث كارمندان … مصوب ۲/۱۰/۱۳۶۳ كه در ذيل بند ۲ ماده ۸۱ آمده است عمل مي‌شود).
۳ـ پدر و مادر در صورتي كه اولاً تحت تكفل او بوده ثانياً سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز كرده باشد و يا آنكه به تشخيص كميسيون پزشكي موضوع ماده ۹۱ اين قانون ازكارافتاده باشند و در هرحال مستمري از سازمان دريافت ندارند.
ماده ۸۳ـ
سهم مستمري هريك از بازماندگان بيمهشده متوفي به شرح زير مي‌باشد:
۱ـ ميزان مستمري همسر بيمه شده متوفي معادل پنجاه درصد مستمري استحقاقي بيمهشده است و در صورتي كه بيمه شده مرد داراي چند همسر دائم باشد مستمري به تساوي بين آنها تقسيم خواهد شد.
۲ـ ميزان مستمري هر فرزند بيمه شده متوفي معادل بيست و پنج درصد مستمري استحقاقي بيمه شده مي‌باشد و در صورتي كه پدر و مادر را از دست داده باشد مستمري او دو برابر ميزان مذكور خواهد بود.
۳ـ ميزان مستمري هر يك از پدر و مادر متوفي معادل بيست درصد مستمري استحقاقي بيمه شده مي‌باشد. مجموع مستمري بازماندگان بيمه شده متوفي نبايد از ميزان مستمري استحقاقي متوفي تجاوز نمايد هرگاه مجموع مستمري از اين ميزان تجاوز كند سهم هر يك از مستمري‌بگيران به نسبت تقليل داده مي‌شود و در اين صورت اگر يكي از مستمري‌بگيران فوت شود يا فاقد شرايط استحقاقي دريافت مستمري گردد سهم بقيه آنان با توجه به تقسيم‌بندي مذكور در اين ماده افزايش خواهد يافت و در هرحال بازماندگان بيمه شده از صددرصد مستمري بازماندگان متوفي استفاده خواهند كرد.
تبصره ـ منظور از مستمري استحقاقي بيمه شده متوفي مستمري حين فوت او مي‌باشد. در مورد بيمه شدگاني كه دراثر هر نوع حادثه يا بيماري فوت شوند، مستمري استحقاقي عبارت است از مستمري كه براي بيمه شده ازكارافتاده كلي حسب مورد برقرار مي‌شود.
همسران مردان متوفی تحت پوشش از این پس «حقوق» کامل دریافت می‌کنند. [1]
ماده ۸۴ـ
هرگاه بيمهشده فوت كند هزينه كفن و دفن او از طرف سازمان تأمين خدمات درماني پرداخت خواهد شد (با توجه به انحلال سازمان تأمين خدمات درماني سازمان تأمين‌اجتماعي جايگزين سازمان تأمين خدمات درماني شده است. براي توضيح رك: صفحه راهنما).